8 - Mavzu: Dasturlash tillari va ularning turlari
1.Dasturlash tillari va ularning turlari
Ma'lumki, kompyuter texnikasidan samarali foydalanish ikki qism texnik va
dasturiy ta'minotning uzviyligini talab etadi. Bu uzviylik kompyuter
texnik
ta'minotining jadal sur'atlar bilan takomillashib borishiga mos dasturiy ta'minotni
ham keskin sur'atlar bilan rivojlanishiga sabab bo'ladi, va aksincha. Buning sababi
ma'lum, mos dasturiy ta'minotsiz har qanday kompyuter «qimmatbaho o'yinchoq»
bo'lib qolaveradi.
Dastur
Ma'lumki, kompyuterda biror masalani hal qilish uchun avval uning
qandaydir nusxasi olinadi va algoritmi tuziladi, so'ng mazkur algoritm ma'lum bir
qonun-qoidalar asosida kompyuter tushunadigan ko'rsatma
va buyruqlar shaklida
yoziladi. Hosil bo'lgan matn kompyuter tilida yozilgach, dastur deb ataladi.
Demak, dastur — biror masalani yechish uchun kompyuter
bajarishi mumkin
bo'lgan ko'rsatmalarning izchil tartibi ekan.
Kompyuter uchun dastur tuzish jarayoni dasturlash va dastur tuzadigan kishi
dasturchi deyiladi.
Dasturlash tili
Kompyuter tushunadigan «til» esa dasturlash tili deb ataladi. Dasturlash
tillarini shartli ravishda quyidagi uch guruhga ajratish mumkin:
Dasturlash tillari tarixidan. Dasturlash tillari, asosan, ikkinchi jahon urushidan
keyin yaratila boshlandi. Ammo uning boshlanish tarixi ancha olis yillarga borib
taqaladi.
Arxeologik qazilmalarda topilgan sopol taxtachada bundan 3800 yil oldin
(eramizdan avvalgi 1800 yillar) Bobilda foiz bilan bog'liq murakkab amallar
algoritmi keltirilgan. Unda aniq masala ishlangan bo'lib, agar bug'doy hosili yiliga
20% dan oshib borsa, uning miqdori ikki marta o'sishi uchun necha
yil va oy kerak
bo'lish algoritmi tuzilgan.
XIX asr fransuz kashfiyotchisi Jozef Mari Jakkard 1804 yilda yupqa mato ishlab
chiqish jarayonida to'quv dastgohlari uchun perfo- kartani eslatuvchi tasma
ishlatgan va shu bilan perfokartaga asos solgan edi.
Charlz Bebbij
1836 yilda ingliz olimi Charlz Bebbij hozirgi kompyuterlarning bevosita
ajdodi bo'lmish analitik mashina ishlab chiqishga kirishdi va bu masalani nazariy
hal qildi. Bu mashinaning asosiy xususiyati uning dastur
asosida ishlashi va hisob-
kitob natijalarini «eslab» qolishida edi.
