Elektron generatorlar

Elektron generatorlar. 
Elektron generatorlar – bu o‘zgarmas energiya tokini har xil amplituda, chastota, 
shakl va quvvatdan o‘zgaruvchan tok aylantirib beruvchi qurilmadir. 
Elektron generatorlar ishlashini prinspial farq qiluvchi ikki turga bo‘linadi. 
1. Majburiy tebranish generatori. 
2. Avtotebranish generatori. 
Majburiy tebranishlar generatori tashqi elektr ta’siri ostida tebranishlar yuzaga 
keladi. Avtotebranishlar rejimida esa tebranishlar tashqi o‘zgaruvchan kuchlanish 
bo‘lmaganda ham yuzaga keladi. Bunday qurilmalarni avtogeneratorlar yoki o‘z-
o‘zida uyg‘onuvchi generatorlar ham deb yuritiladi. Generatsiyalanayotgan 
signalning shakliga ko‘ra generatorlar yana ikki turga bo‘linadi. 
1. Garmonik tebranishlar – bu generatorlar amplitudasi sinus yoki kosinuslar 
qonuni bo‘yicha o‘zgaruvchan tebranishlarni ishlab chiqaradi. 
2. Relaksatsion (implusli) generatorlar. Nosinusoidal shakldagi signallarni ishlab 
chiqaradi. 
Umumiy holda sinusoidal tebranishlar generatori chastota spektrini aylantiruvchi 
jarayonni hosil qiluvchi qurilmadir, ya’ni o‘zgarmas tok energiya manbayini 
yuqori chastotali tebranishlar energiyasiga aylantiradi (2.1-rasm). 
Generatsiyalanayotgan tebranishlarning chastotasiga bog‘liq holda generatorlar 
quyidagi turlarga bo‘linadi. 
1. Past chastotali generatorlar. Bunday 
generatorlar chastotasi 
 gacha bo‘lgan 
tebranishlarni generatsiyalaydi. 
2. Yuqori chastotali generatorlar – chastota diapazoni . 
3. O‘ta yuqori chastotali generatorlar – chastota diapazoni va undan yuqori. 
Elektr tebranishlarning manbayi sifatida avtogeneratorlar radio uzatuvchi, radio 
qabul qiluvchi o‘lchov apparaturalari, elektron hisoblash mashinalari telimetrik 
qurilmalar va hokazolarda keng qo‘llaniladi. 
2.2 Avtogeneratorlarning ishlash prinspi. 
Avtotebranish yuzaga kelish mexanizmini quyidagicha izohlash mumkin. 
Avtogeneratorni tebranishlar tizimiga ulagan momentda o‘z-o‘zidan kam quvvatli 
erkin tebranishlar yuzaga keladi. Bu jarayon ta’minlash 
manbayini ulash
, 
zanjirlarni qisqa ulanishni kuchaytiruvchi qurilmada tok va kuchlanishning sakrab 
o‘zgarishi va hokazolar sababli yuzaga keladi. Musbat teskari bog‘lanishning 

ta’sirida kuchaytirgich chiqishida yuzaga kelayotgan tebranishlar energiyasining 
bir qismi qaytadan kirishga beriladi. Tor sohali tebranishlar tizimining mavjudligi 
sababli barcha qayd etilgan jarayonlar bitta chastotada yuz beradi, qolgan 
chastotalarda esa keskin sunadi. 
Avtogeneratorni ta’minlash manbayiga ulagandan so‘ng signalni kuchaytirish 
jarayoni chiziqli rejimda boshlanadi va tebranish aamplitudasini oshib borishi bilan 
kuchaytiruvchi element nochiziqli rejimda o‘tadi, shundan so‘ng avtogenerator 
chiqishidan tebranish amplitudasi tayinli qiymatni oladi va amaliy jihatdan 
o‘zgarmas bo‘lib qoladi kuchaytiruvchining o‘zgarmas tok manbayidan bir 
tebranish davrida olgan energiyasi shu vaqt ichida yuklanishda isrof qilingan 
energiyaga teng bo‘ladi, bunday holni avtogeneratorlarni statsionar ish rejimi deb 
yuritiladi.