O‘ZBЕKISTON RЕSPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
URGANCH DAVLAT UNIVЕRSITЕTI
Iqtisodiyot yo‘nalishi 3-kurs 211 - guruh talabasi
Radjapov Azamat Yusubbayevichning
“GLOBAL IQTISODIY RIVOJLANISH”
fanidan
REFERAT
Bajardi: Radjapov A
Qabul qildi: Yusupova I
Urganch – 2024
Mavzu: Xalqaro ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi va kooperatsiyasi
Reja:
1.Ishlab chiqarishni ixtisoslashtirish va kooperatsiyalashtirish
2.Ixtisoslashuvning bosqichlari va turlari haqida ma’lumot.
3.Xalqaro mehnat taqsimoti shakllari va turlari
Ishlab chiqarish — jamiyatning yashashi va taraqqiy etishi uchun zarur boʻlgan moddiy boyliklar (turli iqtisodiy mahsulotlar)ni yaratish jarayoni; ishlab chiqarish omillarini isteʼmol va investitsiyalar uchun moʻljallangan tovarlar va xizmatlarga aylantirish. Ishlab chiqarish inson hayotining tabiiy sharoiti va boshqa faoliyat turlarining moddiy asosidan iborat. Kishilik jamiyati taraqqiyotining hamma bosqichlarida Ishlab chiqarish zarur. Uning mazmunini mehnat jarayoni belgilaydi. Ishlab chiqarish jarayoni 3 element — mehnat, mehnat ashyolari va mehnat vositalari boʻli-shini taqozo etadi. Ijtimoiy Ishlab chiqarish ishlab chiqarish vositalari Ishlab chiqarish va iste’mol buyumlari Ishlab chiqarishdan tashkil to-padi. Bu boʻlimlarning har biri koʻplab xoʻjalik tarmoqlaridan iborat boʻlib, ularda turli Ishlab chiqarish vositalari va isteʼ-mol buyumlari yaratiladi. Birinchi boʻlimning ikkinchi boʻlimga nisbatan ustunligi kengaytirilgan takror Ishlab chiqarish iqtisodiy qonunining ifodasidir. Ishlab chiqarish faqat mahsulot Ishlab chiqarishdan iborat boʻlmay, balki taqsimot, ayirboshlash va isteʼmolnya oʻz ichiga oladi. Ishlab chiqarishning rivojlanishi, avvalo, Ishlab chiqarish qurollarining oʻzgarishi va mukammallashishidan boshlanadi. Ishlab chiqarishning rivojlanishi jamiyat hamma aʼzolarining farovonligini muntazam oshira borish va har tomonlama rivojlantirishga imkon beradi.
Ishlab chiqarishni ixtisoslashtirish — korxona, kompaniya yoki ularning biror tarkibiy qismining asosiy faoliyatini tor doiradagi mahsulot, tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarishga yoʻnaltirish. Maʼlum mahsulot ishlab chiqaradigan xoʻjalik sohalari va korxonalarning shakllanishida oʻz ifodasini topadi. Tarixiy taraqqiyot davomida sanoat, qishloq xoʻjaligi, qurilish va b. sohalarda ixtisoslashish paydo boʻldi. Oʻz navbatida, bulardan yana yangi ixtisoslashgan sohalar ajralib chiqmoqda. Sanoatda ixtisoslashuv tayyor mahsulot, detal va qismlar, texnologiya boʻyicha boʻlishi mumkin. Mashinasozlikda qismlar (detallar) boʻyicha ixtisoslashuv avtomobilsozlik, transportsozlik va aviatsiya sanoatida koʻp uchraydi. Natijada yigʻish korxonalari — kooperatsiya asosida mahsulot ishlab chiqaradigan korxonalar kengayib boradi. Ixtisoslashgan sohalar va korxonalar bir xil mahsulot ishlab chiqaradi, ularning oʻziga xos texnologiya jarayoni va ixtisoslashgan kadrlari boʻladi. Ixtisoslashtirish jarayonining taraqqiyoti ijtimoiy ishlab chiqarishning oʻsishi, ishlab chiqaruvchi kuchlarning rivojlanishi bilan belgilanadi. Oʻz navbatida ixtisoslashtirish ishlab chiqaruvchi kuchlarning rivojlanishiga yordam beradi.
Ishlab chiqarish korxonalar ishini samarali tashkil etish hisoblanib, binolardan, asbob-uskunalardan, materiallardan bekam-koʻst foydalanishda, fan va texnikaning eng yangi yutuklarini joriy etishda, takomillashgan maxsus mashina va asboblarni qoʻllashda, mehnat unumdorligini oshirishda, mahsulot ishlab chiqarish harajatlarini tejashda katta samara beradi. Ishlab chiqarishning samaradorligi korxonani ixtisoslashtirish tufayli yillik mahsulot ishlab chiqarish hajmiga ketgan harajatlarni ixtisoslashtirishdan oldingi ishlab chiqarish hajmi xarajatlariga taqqoslash yoʻli bilan aniqlanadi.
Ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi - bu ishlab chiqarishning eski tarmoqlarini taqsimlash, tarmoq ichidagi ishchilar mehnati va yangi tarmoqlarni yaratishda ifodalangan ijtimoiy mehnat taqsimoti. Uning chuqurlashishi har qanday ishlab chiqarishning ijtimoiy xarakterining chuqurlashishi bilan namoyon bo'ladi. Ishlab chiqarishni ixtisoslashtirish mohiyatan fan-texnika taraqqiyoti kabi cheksiz jarayon, deb hisoblanadi. Aynan shu taraqqiyot va ishlab chiqarish ko‘lamining kengayishi uni chuqurlashtirishning eng muhim omili hisoblanadi. Bu jarayon barcha sanoat tarmoqlari va noishlab chiqarish sohalari uchun xosdir. Alohida, mustaqil tarmoqlar sonining ko'payishi bilan turli xil mahsulotlar ishlab chiqarish bo'linadi, shuningdek, bir xil turdagi mahsulotlar nomenklaturasining qisqarishi natijasida uni ishlab chiqarish ko'lami o'sib boradi. birgalikda muayyan sanoatni tashkil qiladi.
Har qanday sanoatda ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi uning tarkibiga kiruvchi korxonalarning texnologik va konstruktiv jihatdan bir xil turdagi mahsulotlarni ishlab chiqarishga ixtisoslashuvi bilan to‘ldiriladi. Uning eng muhim xususiyati ishlab chiqariladigan sotiladigan mahsulot turidir. Sanoatning ixtisoslashuvining umumlashtiruvchi ko'rsatkichi alohida, mustaqil tarmoqlar sonining o'sishi bo'lib, ularning ko'pchiligi turli kichik tarmoqlar va sanoat ishlab chiqarishini o'z ichiga oladi. Bunday maxsus tarmoqlar sonining ko'payishi nafaqat turli xil tayyor mahsulotlarni ishlab chiqarishni ajratish jarayonida, balki tayyor mahsulotning alohida qismlari va qismlarini ishlab chiqarish jarayonida, texnologik jarayon jarayonida ba'zi operatsiyalarda ham amalga oshiriladi. ishlab chiqarish.
Ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi ishlab chiqarish guruhlaridan qaysi biri mustaqil sanoatga ajratilganligiga qarab quyidagi asosiy turlarga bo'linadi:
1. Mavzu (mashinasozlik va avtomobil zavodlari, tikuvchilik va poyabzal fabrikalari).
2. Detallash (avtomobil pistonlari, sharli podshipniklar, qurilish qismlari, mahkamlagichlar zavodlari).
3. Bosqich yoki texnologik (press-zarb, quyish, yig'ish ishlab chiqarish).
Eng keng tarqalgani birinchi turdagi ixtisoslashuv - fan edi. Mashinasozlikda batafsil ixtisoslashuv eng kuchli rivojlanmoqda. Mavzuga ixtisoslashgan fabrikalarni yig'uvchi ishlab chiqarish turi bilan ajralib turadigan korxonalarga aylantirish texnologik va batafsil ixtisoslashgan korxonalarning rivojlangan tarmog'ini yaratishni nazarda tutadi.
Qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishni ixtisoslashtirishda ijtimoiy, iqtisodiy, demografik omillar bilan bir qatorda ushbu ishlab chiqarishning oʻziga xos xususiyatlari (hayvon va oʻsimliklarning biologik xususiyatlari, tabiiy sharoiti, yerning ishlov berish xususiyatlari, mehnat va moddiy resurslar, transport vositalari) hisobga olinadi. SHuning uchun ham ko’p sonli fermer xo’jaliklari birlashgan korxonalar bo’lib, ularda turli iqtisodiy ahamiyatga ega bo’lgan bir qancha tarmoqlar mavjud. Shu bilan birga, imtiyozli rivojlantirish berilgan asosiy tovar tarmoqlari va ishlab chiqarilgan tovar mahsulotida kichik ulushga ega bo'lgan qo'shimcha tarmoqlar ajratiladi. Qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishida yordamchi va xizmat koʻrsatuvchi sanoat va tarmoqlar ham mavjud.
Ishlab chiqarishni ixtisoslashtirishning moddiy asosini mehnat qurollari taqsimoti tashkil etadi.Uni ishlab chiqish texnologiyalarni shakllantirish, ishlab chiqarish ko'lamini oshirish, mahsulot turlarini ko'paytirish, qismlarni birlashtirish, mahsulotlarni standartlashtirish va kasbiy mehnat taqsimoti bilan hamkorlikda amalga oshiriladi.
Ishlab chiqarishning xalqaro ixtisoslashuvi ijtimoiy mehnatning geografik taqsimotining asosidir. U tovar mahsulot ishlab chiqaruvchi ilk xoʻjaliklar paydo boʻlgan va tovar ayirboshlash boshlangan davrda paydo boʻlgan. Hozirgi vaqtda u davlatlarning tashqi savdosi orqali amalga oshirilmoqda.
Ishlab chiqarishni kooperatsiyalash — ishlab chiqarishni tashkil qilish shakli, maʼlum bir mahsulotni hamkorlikda tayyorlash uchun korxonalar oʻrtasida maxsus ishlab chiqarish aloqalari. Ijtimoiy mehnat taqsimoti chuqurlashgan sari Ishlab chiqarish kooperatsiyalashuvi rivojlanib boradi va u, birinchi navbatda, korxonalarning cheklangan turdagi mahsulot, mahsulot qismlarini ishlab chiqarishga ixtisoslashuvida koʻrinadi. Bu jarayon korxonalar oʻrtasida raqobat kurashini ham oshiradi.
Ishlab chiqarishni kooperatsiyalashuvi ixtisoslashtirish shakllaridan biri boʻlib, korxona va tarmoqlar oʻrtasidagi aloqalar ixtisoslashtirishning kengayishiga, yangi tarmoqlar vujudga kelishiga, eskilarning boʻlinib ketishiga sabab boʻladi (qarang Ishlab chitsarishni ixtisoslashtirish). Kooperatsiyalash xalq xoʻjaligida ishlab chiqarish imkoniyatlarini oshiruvchi vosita boʻlib, ishlab chiqarish quvvatlaridan yaxshiroq foydalanishga, ishlab chiqarish jarayonini tezlashtirishga, mahsulot tannarxini pasaytirishga imkon beradi, natijada mehnat unumdorligi oshadi. Ishlab chiqarishni kooperatsiyalashuvi agregatlar boʻyicha (predmetli) kooperatsiyalash (murakkab mahsulot ishlab chiqaruvchi bosh korxonaga bir qator korxonalar shu mahsulotni tayyorlash uchun zarur boʻlgan qismlar, mas, motor, nasos, kompressor va b. lar yetkazib beradi), detallar boʻyicha kooperatsiyalash (bunda qator ixtisoslashgan korxonalar bosh korxonaga detal va qismlar — podshipnik, porshen, gilza, silindr, reduktor va b. yetkazib beradi); texnologik (bosqichli) kooperatsiyalash (bir korxona ikkinchisi uchun alohida texnologik jarayonlar va ishlarni bajarib beradi) kabi koʻrinishlari bor.
Hududiy jihatdan kooperatsiyalashning mahalliy (shu xududning oʻzidagi ishlab chiqarish korxonalari oʻrtasidagi aloqa) va mintaqaviy (bir necha hududlardagi ishlab chiqarish korxonalari oʻrtasidagi aloka) shakllari bor. Kooperatsiyalashgan aloqalar vaqt jihatidan doimiy (bunda korxonalar ishlab chiqarish harakteriga koʻra, oʻzaro bogʻlangan boʻladi, yaʼni muayyan mahsulotning bir qismi birinchi korxonada tayyorlansa, boshqa qismi ikkinchi korxonada tayyorlanadi) yoki vaqtinchalik (bunda korxonalar bir-biri bilan ehtiyojga koʻra, vaqtincha bogʻlanadi) boʻlishi mumkin. Kooperatsiyalashgan aloqadagi korxonalar soni va tayyor mahsulot tannarxida kooperatsiya orqali yetkazilgan detallar, uzellarning salmogʻi Ishlab chiqarishni kooperatsiyalashuvi darajasi koʻrsatkichlari hisoblanadi. Ishlab chiqarishni ixtisoslashtirish rivojlangan sari kooperatsiyalashgan aloqalar ham rivojlanib boradi. Bu jarayon avtomobilsozlik, traktorsozlik, aviasozlik kabi sohalarda yaqqol koʻrinadi.
Xalqaro mehnat taqsimoti shakllari va turlari
Xalqaro ixtisoslashuv va xalqaro ishlab chiqarish kooperatsiyasi xalqaro mehnat taqsimotning mazmun mohiyatini, shakllarini amalga oshirishni belgilovchi mezonlardir.
Ishlab chiqarishni xalqaro ixtisoslashtirish davlatlar o‘rtasida mehnat taqsimotining shakli bo‘lib, u bir turdagi tovarlar ishlab chiqarish va xizmatlarni mamlakat ichki iste’molidan ortib ishlab chiqarishni markazlashgan asosda o‘sib borishi tushuniladi. Qaysikim, alohida davlatlar konkret tovarlar va xizmatlar (an’anaga ko‘ra, ishlab chiqarish quvvati, kadrlar malakasi, tabiiy resurslar, milliy daromad darajasi, ichki bozor hajmini kengaytirish, mavjud va yangi iqtisodiy aloqalar bilan) ishlab chiqarishga ixtisoslashadi. Ishlab chiqarishni xalqaro ixtisoslashtirishning asosiy turlariga buyumlar (tayyor mahsulotlar ishlab chiqarish), detallar (alohida qismlar va komponentlar ishlab chiqarish) va texnologik (ayrim texnologik jarayonlar va operatsiyalarni amalga oshirish) jarayonlari kiradi. Ishlab chiqarishning xalqaro ixtisoslashuvi ikki yo‘nalish bo‘yicha rivojlanib boradi:
ishlab chiqarishda (tarmoqlararo, ichki tarmoqlar ixtisoslashuvi) alohida korxonalarning ixtisoslashuvi;
xududiy (alohida mamlakatlar ixtisoslashuvi, guruh mamlakatlar, mehnat taqsimoti uchun ma’lum mahsulotlar va ularning qismlarini ishlab chiqaruvchi hududlari).
Ishlab chiqarishning hududiy xalqaro ixtisoslashuvida esa alohida mamlakatlar va hududlarda ma’lum mahsulotlarni ishlab chiqarish va ularning bir qismini jahon bozoriga chiqarilishini yo‘lga qo‘yilishi tushuniladi.
Xalqaro ixtisoslashuv o‘zining taraqqiyotida bir necha bosqichlarni bosib o‘tgan. XX asrning 30-yillariga kelib jahonda xalqaro tarmoqlararo ixtisoslashuv hukmronlik qila boshladi. Masalan, rivojlangan mamlakatlarda qayta ishlov sanoat tarmoqlari mahsulot ishlab chiqarishiga ixtisoslashadi. Rivojlanayotgan mamlakatlar esa qazib olish tarmoqlari mahsulotlariga ixtisoslashdi. 1950-1960 yillarda tarmoqlararo ixtisoslashuv yetakchi o‘rinni egallashda davom etdi. Ammo birlamchi tarmok sifatida (avtomobil va traktorsozlik, sintetik buyoklar ishlab chiqarish, poyafzal, soatlar va h.k.) faoliyat ko‘rsatdi. 1970-1980 yillarda ichki tarmoqlararo ixtisoslashuvi birinchi o‘ringa chiqadi. Bu mayda qismlar va texnologik ixtsoslashuvlarni rag‘batlantirish, xalqaro tovar almashinuviga moslashdi. Jahon xo‘jaligida butlovchi va yarim fabrikatlarni ayra boshlash ham katta ahamiyat kasb etadi. Narsa ishlab chiqarishga, yana mayda qismlar texnologik ixtisoslashuv ishlab chiqarish kuchlari taraqqiyotini belgilab beradi. Xalqaro ishlab chiqarish kooperatsiyasi taraqqiyoti darajasini aniqlaydi.
Xalqaro kooperatsiya iqtisodiy aloqalar mavjudligi, korxonalarning oddiydan murakkab shakllargacha tuzilgan shartnoma (kontrakt)larini bajarish uchun birgalikda yaratgan va tashkil etgan korxonalarini qamrab oladi. Mehantni taqsimlash shakli sifatida xalqaro ishlab chiqarish kooperatsiyasi turli mamlakatlar mehnatkashlari mehnatidan ishlab chiqarish jarayonida bevosita va kundalik foydalanishda o‘zaro uzviy harakatni vujudga keltiradi.
Iqtisodiy tabiati bo‘yicha xalqaro kooperatsiya ishlab chiqarish sohasida ishlab chiqarish kuchlari, ilmiy tadqiqotlar, tasarruf qilish va boshqalarda birgalikda belgilangan natijalarni qo‘lga kiritishda huddi shunday sharoitda ishtirokchilar yakka tartibda harakat qilganiga qaraganda kam mehnat sarflab kerakli yutuqga erishadi.
Xalqaro ishlab chiqarish kooperatsiyasi mehnatining bosh vazifasi-yuksak mehnat unumdorligiga erishish, ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarni ko‘paytirish vositasi bo‘lishdir. Shuningdek, bir necha mamlakatlarning birgalikdagi sa’y-harakatlarini birlashtirmay turib, amalga oshirib bo‘lmaydigan yangi prinsipial vazifalarni hal etishdir. Hozirgi zamon sharoitida jahon xo‘jaligi tizimida xalqaro kooperatsiya taraqqiyotining asosiy tendensiyasi transmilliy kooperatsiyalar (TMK) iqtisodiy hukmronligini kuchaytirishni takazo etadi.
Ishlab chiqarishning xalqaro kooperatsiyalashuvi uzoq oqilona ishlab chiqarish shakli bo‘lib, qaysikim u ixtisoslashgan korxonalar o‘rtasida o‘rnatiladi. Ular esa quyidagi hamkorlik sohalari bo‘yicha ajralib turadi:
Ishlab chiqarishda texnologik hamkorlik qilish (litsenziya berish va mulkdan foydalanish huquqi, loyiha konstruktorlik hujjatlarni, texnologik jarayonlarni, mahsulot sifati, amaldagi korxonalarni modernizatsiya qilish kabilarni kelishib olish va ishlab chiqish, ishlab chiqarishni boshqarish, takomillashtirish, standartlash, sertifikatlash hamda ishlab chiqarish dasturlarini taqsimlash).
Kooperatsiyalashgan mahsulotlarni sotish bilan bog‘liq bo‘lgan savdoiqtisodiy jarayonlari;
Sotishdan keyin texnikaviy xizmat ko‘rsatish.
BMT Yevropa kommisiyasi konsepsiyasiga muvofiq sanoat hamkorligi ichida quyidagi shakllar (usullar) ajratiladi:
«Kompensatsiya bitimi»;
Qo‘shma dasturlarni amalga oshirish (ketma-ket va qo‘shma ishlab chiqarish);
Kelishilgan ixtisoslashuv;
Qo‘shma korxona;
Qo‘shma korxonalar shaklidagi kooperatsion hamkorlik;
Korporativ tuzilmalarning transmilliy kooperatsiyasi ishlab chiqarishning xalqaro ixtisoslashuvida ishtirok etishi quyidagi natijalardan iborat bo‘ladi:
ishlab chiqarishning xalqaro ixtisoslashuvi chuqurlashadi, oqilona texnika va texnologiyalarni qo‘llash asosida ishlab chiqarish rentabelligi o‘sadi;
muhim ilmiy - texnik vazifalarini hal etish imkoniyati tug‘iladi;
bir necha mamlakatlardagi sheriklar bilan yangi murakkab turdagi buyuumlar yaratish muddatlari qisqaradi;
marketing faoliyati yengillashadi;
eksport yo‘llaridagi savdo to‘siqlari aylanib o‘tiladi yoki tuzatiladi;
firmen rejalashtirish imkoniyati kengayadi.
Jahon iqtisodiyoti taraqqiyotining hozirgi davr bosqichlari axborot texnologiyasiga ega bo‘lgan holda, ishlab chiqarishni yangi texnik baza iqtisodiy tizimiga o‘tkazish bilan harakterlanadi. Jahon iqtisodiyoti aloqalarining yetuklik darajasi tovar aynlanmasi (tovarooborot) va moddiy ishlab chiqarish sur’atlari o‘sishiga nisbatan belgilanadi. Xalqaro iqtisodiy munosabatlar sohasida ro‘y berayotgan o‘zgarishlarga tovar aylanmasi tarkibi, oldi –sotdi bitimlari salmog‘i haqida ma’lumotlar dalil bo‘ladi. Bular mehnat va kapital bozorida, jahon narx dinamikasi, tovarlar xizmatlari, mablag‘lar harakatiga yo‘naltirilgan ishlarda namoyon bo‘ladi.
Ixtisoslashuv.Bosqichlari va turlari haqida ma’lumot.
Ixtisoslashuv ham ishlab chiqarishni tashkil etishning muhim shakli bo’lib, u mehnat taqsimoti va iqtisodiy rayonlarning tarkib topishi bilan chambarchas bog’liq. Uning uch bosqichi va uch turi mavjud. Ixtisoslashuvning uch bosqichi deganda korxona, shahar yoki rayon miqyosidagi ixtisoslashuvi tushuniladi. Boshqacha qilib aytganda, ularning har biriga hududiy yoki ijtimoiy mehnat taqsimoti natijasida ma’lum bir mahsulotni ishlab chiqarilishi biriktiriladi. O’z navbatida, ixtisoslashuv shu korxona (u jamoa xo’jaligi bo`lishi ham mumkin), shahar rayonlarning
«qiyofasini», ularning mehnat taqsimotida tutgan o’rnini belgilab beradi.
Ixtisoslashuvning uch turi — bu qism (detal), texnologik yoki yarim tayyor mahsulot va predmet (tayyor mahsulot ishlab chiqarish) ixtisoslashuvidir. Ixtisoslashuvning bunday ko’rinishlari bir-biri bilan uzviy bog’liq va ular turli hududiy bosqichda o’zgacha xususiyatga ega.
Ixtisoslashuv oqibatida xalq xo’jaligining tarmoqlari vujudga keladi, iqtisodiy rayonlar,shaharlarning funksional turlari shakllanadi. Shu bilan birga u tashqi transport iqtisodiy aloqalarini taqozo etadi, chunki ishab chiqarilgan va mahalliy iste’moldan ortib qolgan mahsulot chetga chiqariladi va mazkur rayonda yetishmaydigan mahsulot esa boshqa joylardan keltiriladi.
Ixtisoslashuvni aniqlash uchun bir necha shart va sharoitlar zurur. Muhimi — mahsulot faqat shu joy talabini qondiribgina qolmay, balki ortiqchasi boshqa rayonlarga — bozorga chiqarilishi yoki tovar xususiyatiga ega bo’lishi kerak. Masalan, respublikamiz paxta tolasi, pilla, tog’-kon sanoati, qishloq xo’jaligi mashinasozligi va boshqa sohalarga ixtisoslashgan. Uni ip yoki ipak gazlamasi, un, neft sanoatiga ixtisoslashgan deyish bir oz mushkulroq, sababi — bu mahsulotlar O’zbekistonda hozircha yetarlicha ishlab chiqarilmaydi va ular mahalliy talabni to’la qondira olmaydi.
Ixtisoslashuv, albatta faqat moddiy ishlab chiqarishga tegishli emas. U barcha ijtimoiy jabhalarga ham molik xususiyatdir. Qolaversa, ayrim oliygohlar o’qituvchi, boshqalari — agronom, muhandis, tabobatchi kabi mutaxassislarni tayyorlaydi. Chunki bu oliygohlar aynan ana shunday xodimlarni tayyorlashga ixtisoslashgan.
Ixtisoslashuvning ham mujassamlashuv kabi o’zining chegarasi bo’lishi lozim; o’ta tor ixtisoslashuv bir tomonlamalikka (ijtimoiy hayotda tor fikrlashga) yo’l xarajatlarining ko’payishiga olib keladi. Ulkan korxonalarni qurish qanday zararli bo’lsa, haddan tashqari tor ixtisoslashuv, yakkahokimlik ham shuncha xatarlidir.
Adabiyotlar
I.A.Karimov. Uzbekiston iktisodiy isloxotlarni chukurlashtirish yulida.
T. 1995 y.
2. I.A.Karimov. Uzbekiston XX1 asrga intilmokda. T. 1999 y..
3. K.Makkonell, S.Bryu Ekonomiks. Predmet i metod. T. 1992 g.
4. O.Torebaev, J.Xabibullaeva, B.Madraimov, A.Kurbaniezova Iktisodiet nazariyasi fanining predmeti va uslublari. (Metodik kullanba) Nukus 2004 y. Nukus,NDPI, Kichik tipografiya.
5. N.Beknozov, Yu.K.Yuldoshev Bozor iktisodiyoti nazariyasi.T. 1993 y.
6.K.Vaxobov, M.Tillaboeva. «Iqtisodiy geografiya asoslari». Toshkent, 2001 y.
7A.S.Soliyev. «Iqtisodiy geografiya asoslari» Ma’ruzalar matni.
8. A.S.Soliyev. «Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning dolzarb masalalari». Toshkent, 1995 y.
9. G.Assonov, M.Nabixonov, I.Safarov. «O’zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi». Toshkent, 1994 y.
10. A.Soliev, R.Muhammadaliyev. «Iqtisodiy geografiya asoslari». Toshkent, «O’zbekiston» - 1995 y.
http://fayllar.org
|
