Международный научный журнал № 8(100), часть 1
«Научный импульс» Март , 2023
409
TA’LIM SOHASIDAGI DAVLAT SIYOSATINING TAMOYILLARI.AMALGA
OSHIRLAYOTGAN ISLOHATLAR
Raximova Roxat Boysoatovna
Toshkent Tibbiyot Akademiyasi Pedagogika va
Psixologiya kafedrasi o’qituvchisi
Sodiqov Og’abek Zokir o’g’li
Tibbiy biologiya fakuteti 2 kurs talabasi
.
Annotatsiya: Ushbu maqolada ta’lim sohasidagi islohatlar islohatdagi natijalar,
talim tizimida diniy bilimning ahamiyati, ta’lim tizimida korrupsiyani yo’qotish kabi
jarayonlarga taklif va yangi islohatlar olib borish, o’qtuvchilarni qadrlash to’grisida so’z
boradi.
Аннотация: В данной статье говорится о реформах в сфере образования,
итогах реформ, важности религиозных знаний в системе образования,
предложениях по таким процессам, как ликвидация коррупции в системе
образования, внедрение новых реформ , признательность учителей.
Annotation: This article talks about reforms in the field of education, the results of
reforms, the importance of religious knowledge in the education system, proposals for such
processes as the elimination of corruption in the education system, the introduction of new
reforms, the appreciation of teachers.
Kalit so’zlar: ta’lim, islohot, kadr, diniy ta’lim, dunyoviy ta’lim, konsititutsiya, qonun;
Global o’zgarishlar davrida ta'lim-tarbiyaga ehtiyoj tobora ortib bormoqda . Chunki
hayot o’zgarish sur'atlari tezlashadi. Bu bir tomondan, turli xalqlar hayot sohalarida
imkoniyat doirasida umumiy jihatlarni, qulayliklarni yaratib bersa, ikkinchi tomondan
axborot makoni kengayadi. Turli maqsad va manfaatlarga yoʻnaltirilgan har xil g’oya,
qarashlar, uni targ’ibot qilish texnologiyalari ijtimoiy ong va tafakkuriga ta'sir korsatish
maqsadida jozibadorligini oshirgan holda samaradorlikka erishish uchun harakat qiladi.
Ta'lim-tarbiyaning sovetcha modeli o’rnida yangi, ya'ni hozirgi zamonda ta'lim-tarbiya
sohasida dunyoda erishilgan yutuqlarga, axborot kommunikatsiya tizimi, pedagogik
texnologiyalarni joriy etgan xolda ta'limni amalga oshirishga, ta'lim sohasiga yangi
innovatsiyalarni joriy etishga davlat siyosati darajasida e'tibor berilmoqda. Uning
yutuqlarini esa dunyo e'tirof etmoqda. Masalan, ta'lim sohasida innovatsiyalarni joriy
etishga boyicha Ozbekiston Respublikasini ikkinchi o’rinni olganligi ham bunga dalildir
Mustaqillik yillarida Ta'lim togʻrisidagi Qonun , Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qabul
qilindi Kadrlar tayyorlash milliy modeli ishlab chiqilib, yangicha dunyoqarash, g’oya va
mafkuralar xilma-xilligiga asoslangani shaxsning ta'lim darajasi va salohiyatini oshirishga,
mustaqil fikrlaydigan, ijodiy yondoshuv madaniyatiga ega bo’lgan, yangi avlod kadrlarini
tayyorlash ta'lim-tarbiya sohasida muhim o’rin tutadi. Bu borada e'tibor berilishi bo’lgan
Международный научный журнал № 8(100), часть 1
«Научный импульс» Март , 2023
410
vazifalar sifatida quyidagilarni aytib otish mumkin. Birinchidan, mamlakatimizda
demokratik jamiyat ko’rish vazifalarini amalga oshirishda ta'lim-tarbiyani tubdan isloh etish
va uni modernizatsiyalashtirish muhim ro’l oʻynaydi. Ikkinchidan, globallashuv davrida
o’qituvchining pedagogik jarayondagi asosiy vazifalari o'zgaradi. Uni boshqaruvchanlik
faoliyatiga yangicha talablar qoʻyiladi. Boshqarish - bu yo'naltirish, vazifa quyish, o’rganish,
yordam berish va qo’llab-quvvatlashni hamda maslahat berish, rahbarlik qilish, kuzatish,
talab qilish, ko’rsatma berishlari o'z ichiga oladi. Ta'lim-tarbiyada donishmand va
mutafakkirlarning, xalqimizning milliy ma'naviy qadriyatlariga tayanish muhim ahamiyatga
ega. Uchinchidan, ta'lim-tarbiya jarayonidagi o’zgarishlar tinglovchilar yoshlar oldiga ham
muhim vazifa qoʻyadi. Ular izlash, kerakli bilimlarni mustaqil qidirib topish, axborot to’plash
va ularni ishlata bilishlari bilan bog’liq.
Respublikamizda ta’lim, o’zbek, rus, qozoq, qirg’iz va tojik tillarida olib borilayotgan
umumiy talim muassasalari mavjud bo’lib, bunday yo’l bilan barcha millatlarning tenglik
asosida bilim olishiga sharoit yaratilgan. Bundan tashqari mamlakatning barcha
hududlarida «yakshanbalik maktablari» tashkil qilingan bo’lib, xar bir millat vakillari dam
olish kuni ixtiyoriy ravishda o’z ona tilida talim olish imkoniyatiga egalar. Ta’lim dasturlarini
tanlashga yagona va tabaqalashtirilgan yondashuv O’zbekiston Respublikasining «Talim
to’grisida»gi qonunining 7-moddasida o’z ifodasini topgan. Davlat talim standartlari
umumiy o’rta, o’rta maxsus kasb-hunar hamda oliy talim mazmuni va sifatiga qo’yiladigan
talablarni belgilab beradi. Davlat talim standartlarini bajarish O’zbekiston Respublikasining
barcha talim muassasalari uchun majburiydir. Buning ma'nosi shuki, xar bir talim turi uchun
alohida davlat talim standartlari ishlab chiqiladi, ularda ko’zda tutilgan talablarga amal
qilish esa mazkur bosqichdagi talim muassasalaridan birday talab etiladi. Ammo davlat
ta'lim standarti asosida talim muassasalari o’zlarining o’quv dasturlari variantini ishlab
chiqib, undan foydalanishlari mumkin. Bu talim olish maqsadi yagona bo’lgani holda, unga
erishish yo’llari turlicha ekanligini ko`rsatadi.
So’ngi yillarda Respublikamizda olib borilayotgan ta’lim sohasidagi islohatlar ijobiy va
salbiy tomonlari ham bor hozirgi kunda OTM larga kirish bo’yicha islohatlar olib
borildi.Abituriyentlar uchun qabul soninig 2 barobarda oshirilganligi, va bir vaqtning o’zida
5 ta OTM ga hujjat topshirish imtiyozlari mavjud bu albatta yaxshi, ilmlilar soni ortadi
davlatda bilmlilar soning ko’pligi davlatimizni rivojlanishiga hissa qo’shadi. Lekin biz
muhumi songamas sifat e’tibor berish kerakligini unutmasligimiz kerak.Ba'zi abiturentlar
uchun imtiyozli qabul kvotalarining yaratilishi masalan: Imkonyati cheklangan abiturentlar,
harbiy xizmatni o’tagan abiturentlar va harbiy xizmat qiladigan fuqoroning farzandlari
uchun imtiyozlarning borligi. Bu albatta yaxshi, chunki Alloh nuqsonga qo’shib qobilyat
ham beradi. Imkonyati cheklangan bo’lishaga qaramasdan Alloh qobilyat berganlari tufayli
mashhurlikka erishganlar ko’p.bularga misol qilib yangi zelandiyalik Myurrey Xalbeg
bolalikda regbi oʻynagan, ammo ogʻir jarohat olgani uchun chap qoʻli ishlamay qolgan.
Shundan keyin Xalberg yugurish bilan shugʻullanishni boshlagan va 1960 yilda Olimpiada
medalini qoʻlga kiritgan Bunaqa misolardan juda ko’plab keltirishimiz mumkin. Bu
Международный научный журнал № 8(100), часть 1
«Научный импульс» Март , 2023
411
narsalarning salbiy tomoni esa shundan iboratki sog’lom lekin bilimi, o’qishga ishtiyoqi
yo’q, va har narsa oson yo’l qidiradiganlar topiladi. Bunaqalar imkonyati cheklanganli
to’g’risida hujjat olishi, harbiy hizmatni o’tagan abiturientning kirish ballidan juda past
to’plash orqali davlant granti asosida o’qishga qabul qilinishi. Bu narsalar esa millatimizning
rivojlanishini orqaga tortadi. Bularning oldini olish uchun imkonyati cheklanganligi
to’g’risidagi hujjatni olishdagi korrupsiyani yo’qotish va qattiq nazoratga olish, harbiy
xizmatni o’taga abituriyentlar esa faqat harbiy xizmat yo’nalishida topshirganda ularga
imtiyoz berilishini yo’lga qo’yishimiz kerak.
Ta’lim tizimizga maktabdan boshlab nafaqat dunyoviy bilim balki diniy bilim
berishimiz lozim. Albatta O’zbekistonimizda ko’p millatli va har xil dinga e’tiqod qiluvchilar
bor. Ularning hammasiga o’z dinidan ta’lim bermog’imiz lozim. Chunki hech qaysi din
yomonlikka boshlamaydi, har bir dinda halollikka undaydi. Agar tassavur qilib ko’ring
davlatda hamma halol yashasa qanaqa bo’lardi? Davlatimiz eng rivojlangan davlatlardan
biri va korrupsiyadan holi davlat hisoblanardi. Islom dinidan o’zimiz to’g’ri ta’lim berib
borsak, yoshlarimizni, farzandalarimizni har xil yomon yo’llarga, terroristik yo’llarga kirib
qolishini oldini olgan ham bo’lamiz. Dinimiz ta’lim bersak yoshlarimiz halollika, ilm olishga
intiladi, bo’sh vaqtini telefon bilan emas balki ilm olishga qaratadi.
Hozirgi kunda global muammoga aylangan ijtimoiy tarmoq, telefon ishlatish kabi
holatlar ham albatta yoshlarimiz ta’lim tarbiyasiga tasir qilmasdan qolmaydi. Shu bois
o’quvchilar telefon ishlatishini cheklash, agarda telefon olib bergan ota-onani jarimaga
tortish yoki ma'lum bir sabablardagina telefon ishlatishga ruxsat berish va telefon ishlatish
yoshini cheklash, kabi choralarni ko’rib chiqish lozim. Agar telefonni balog’at yoshiga
yetgandan keyin ruxsat bersak bolalar bo’sh vaqtini kitob o’qish sport bilan shug’ulanish
kabi foydali mashg’ulotlarga borish bilan vaqt o’tkazadi.
Farzandlarimiz ko’ziga o’qituvchilarimizni shunaqangi ko’rsatishimiz kerakki ularga
hurmat qilishi yaxshi ko’rmog’i darkor. Agar o’quvchi ustozini hurmat qilmasa yoki yomon
ko’rsa u bilim ololmaydi. Buning uchun o’qtuvchilarimizning oylik maoshini qolgan kasb
egalariga nisbatan eng yo’qori oylik maoshi qilishimiz kerak.Albatta bu bilan barobarda
pedagogika OTMlariga kirish ballari yuqori qilishimiz kerak. Sababi agar bir o’quvchi
boyning bolasi bo’lsa o’qituvchisi kambag’al bo’lsa, o’qituvchining holatini ko’rib hurmat
qilishi mumkinmi? yo’q. Hozirgi kunda o’quvchi o’qituvchini mensimasligi va o’qituvchiga
nisbatan past nazarda qarash holatlar ko’p va achinarli. Buni oldini olish uchun
o’qituvchilarimizning oylik maoshini oshirishimiz, ularga bir qancha imtiyozlar, haq
huquqlar berishimiz darkor. O’qtuvchi joiz bo’lsa o’quvchini kaltaklashga ham ruxsat
berishimiz kerak. “Ustoz otangdek ulug’ “ degan maqol ham bor.
Xulosa qilib aytganda ta’lim tizimimizdan faxlanadigan tomonlarimiz ham ko’p.
masalan yana biri konstitutsiyamizning 41-moddasi hamma davlatda ham bepul ta’lim
berish mavjud emas. Lekin kamchiliklarimizni tuzatish uchun yangi islohatlar ham qilishimiz
kerak. Ta’lim tizimimizga diniy ta’limni qo’shishimiz. Ijtimoiy tarmoqlarni telefonlarni
cheklashimiz, OTMga kirish imtiyozlar sonini kamaytirishimiz va eng muhimi xalq orasida
Международный научный журнал № 8(100), часть 1
«Научный импульс» Март , 2023
412
o’qtuvchilarimiz obro’sini oshirsak ta’lim tizimimizning obro’sini dunyo davlatlari orasida
oshirgan bo’lamiz.
"Biror davlatni yo‘q qilish qilish uchun atom bombasi shart emas. Ta'lim sifatini
pasaytirib, imtihonlarda ko‘chirishga (shpargalkadan foydalanishga) imkon berish yetarli.
Ana shunda:
Bemorlar - shifokorlar qo‘li bilan o‘ladi,
Binolar - muhandislar sababli qulaydi,
Pul - iqtisodchilar vositachiligida o‘mariladi,
Insoniylik - din vakillari orqali unutiladi,
Adolat - huquqshunoslar oyoqlarida toptaladi".
| 