KomPas
Samen sterker op basisscholen
Informatie voor scholen en ouder(s)/verzorger(s)
Samen sterker op basisscholen voor kinderen met
gedragsproblemen door integrale samenwerking tussen onderwijs, toegangsteams en jeugdzorg
Achtergrond KomPas
Kinderen met escalerende gedragsproblemen worden vaak geschorst of verwijderd van school. De kans dat deze leerlingen een beroep op zware jeugdhulp en speciaal onderwijs doen, is dan ook groot. Plein 013, samenwerkingsverband van scholen voor (speciaal) basisonderwijs in Tilburg en omgeving en de betrokken gemeenten, hebben Kompaan en De Bocht/Sterk huis gevraagd om een voorziening te realiseren van waaruit ondersteuning geboden kan worden aan deze leerlingen, gezinnen en leerkrachten. In september 2015 is KomPas van start gegaan.
Middels het snel en kortdurend inzetten van gedragscoaches vanuit KomPas wordt geprobeerd te voorkomen dat kinderen onnodig thuis komen te zitten. De gedragscoach biedt ondersteuning op maat aan leerlingen, gezinnen en leerkrachten. Hiermee kunnen
gedragsproblemen verminderen en/of hanteerbaar worden en kan het kind indien mogelijk op de eigen vertrouwde school blijven.
De gedragscoaches investeren naast deze trajecten ook in het preventief werken door het geven van advies, consultatie en deskundigheidsbevordering aan leerkrachten en andere professionals op scholen in de regio, de zogenaamde focusscholen. Op deze manier heeft KomPas een versterkend effect op zorgstructuren van scholen.
Doelgroep KomPas
Alle basisscholen en speciale (basis)scholen van Plein013 kunnen gebruik maken van KomPas. Voorwaarde is dat scholen gebruik maken van de eigen zorgstructuur. Er is geen beschikking nodig, dus de specialistische hulp kan laagdrempelig en snel worden ingezet.
Het gaat om kinderen die door gedragsproblemen dreigen uit te vallen op school. De veiligheid is in het geding bij zowel het kind zelf als die van andere kinderen op school en leerkrachten. De school voelt zich handelingsverlegen waardoor er een risico is op schorsing of verwijdering.
Het bij KomPas aangemelde kind is vanwege zijn problematiek besproken in het ondersteuningsteam/zorgadviesteam. De toegangsmedewerker gekoppeld aan school (schoolmaatschappelijk werker/schakelfunctionaris, GGD) en onderwijsconsulent (Plein013) zijn betrokken en hebben al ondersteuning geboden aan het kind, gezin en/of leerkracht. Ondanks ieders inspanningen lukt het niet om de impasse te doorbreken.
“ik heb Esther in de klas geobserveerd, samen met haar aan ‘vulkaan in je buik’ gewerkt en de leerkracht adviezen geven, maar ondanks dit blijft ze moeilijk gedrag vertonen wat we maar niet kunnen doorbreken. Ik weet het niet meer.” (consulent)
“ik ben al langere tijd nauw betrokken bij deze jongen. We hebben op school veel gesprekken gevoerd met de leerkracht, IB-er en ouders. Maar dit heeft weinig opgeleverd. Hij verstoort nog steeds de lessen en op deze manier is het niet meer te doen voor de leerkracht. Ik vrees dat hij thuis komt te zitten.” (schoolmaatschappelijk werker)
Uitgangspunt is dat de school de intentie heeft om het kind binnen de eigen school te houden. Dit betekent dat er nog voldoende draagkracht moet zijn bij de leerkracht om met de leerling aan de slag te gaan. Het gaat immers ook over het scheppen van voorwaarden in de klas, waarbij de gedragscoach de leerkracht handvatten geeft (maar het niet overneemt). De insteek is dat de leerkracht na het traject zelf weer verder kan met het kind.
Soms is de problematiek dermate groot dat een kind meer sturing nodig heeft en is het duidelijk dat de huidige school onvoldoende kan voorzien in deze ondersteuningsbehoefte. Als school en ouders de keus hebben gemaakt om het kind aan te melden voor het speciaal (basis)onderwijs kan KomPas worden ingezet om de periode tot de nieuwe school te overbruggen. Hierbij wordt er kortdurend meegedacht over hoe er weer een veilige situatie kan ontstaan voor het kind en de school in afwachting van de overstap naar een andere onderwijsvorm.
Werkwijze KomPas gedragscoaches
KomPas is onderdeel van het specialistisch team samenwerking onderwijs 12- van Kompaan en De Bocht/Sterk huis. Dit team richt zich op kinderen jonger dan 12 jaar op kinderdagverblijven, peuterspeelzalen, reguliere basisscholen en speciale (basis)scholen waarbij door het inzetten van kortdurende specialistische hulpverlening problematiek vroegtijdig wordt verminderd en/of erger wordt voorkomen. De KomPas gedragscoach is een ambulant hulpverlener met specialistische kennis en deskundigheid van gedrag(sproblemen) bij kinderen. Zij maken zich sterk om samen met scholen en ouders te zoeken naar mogelijkheden om problemen bij kinderen te verminderen. Binnen de organisatie van Kompaan en de Bocht/Sterk huis vindt er werkbegeleiding, scholingen, collegiale consultatie en toetsing bij gedragswetenschappers plaats. Hiermee blijft het hoge expertiseniveau van de gedragscoaches geborgd.
KomPas betreft een brede systemische aanpak passend bij de richtlijnen jeugdzorg en jeugdbescherming voor ‘ernstige gedragsproblemen’ binnen het onderwijs. Gebleken is dat een brede aanpak gericht op school, ouders en kind meer effect heeft dan interventies die zich uitsluitend richten op kinderen of ouders. Er wordt steeds hulp op maat geboden: wat heeft dit kind nodig binnen deze context.
“De meerwaarde heeft echt gelegen in de driehoek ouders/kind/school. Het steeds contact maken en onderling afstemming zoeken heeft bijgedragen aan meer vertrouwen.” (leerkracht) “Zonder dit vertrouwen zou het conflict op school veel groter zou zijn geworden, nu is het een succesverhaal geworden”.
(ouders).
Bij de start van het traject vindt er zo snel mogelijk een gezamenlijk startgesprek plaats met alle betrokkenen, zoals leerkracht, intern begeleider, ouder(s)/verzorger(s), onderwijsconsulent, schoolmaatschappelijk werk/schakelfunctionaris/GGD, eventueel schooldirecteur en/of externe hulpverleners. In dit gesprek wordt het probleemgedrag in kaart gebracht en wordt er gezamenlijk gekeken hoe de veiligheid weer kan worden geborgd. Hier worden meteen acties op uitgezet, waarbij herstel van vertrouwen een belangrijke plaats kan innemen. Samen wordt er gekeken naar wat er eerder al is ingezet en wat dit vervolgens heeft opgeleverd. Naast dit gesprek en bijvoorbeeld het analyseren van eerdere onderzoeks- en begeleidingsverslagen voert de gedragscoach vervolgens ook zelf enkele observaties uit. Dit kan zowel op school als thuis zijn.
De gedragscoach stelt een plan van aanpak op waarin staat beschreven wat de reden van aanmelding en voorgeschiedenis is en worden positieve en belemmerende factoren in beeld gebracht. Soms is het nodig dat er elders aanvullend onderzoek plaatsvindt. Daarnaast worden er door de gedragscoach adviezen gegeven over hoe om te gaan met
het gedrag van het kind, zowel thuis als op school. Er kan opvoedondersteuning worden geboden, maar ook coaching aan leerkrachten. Ook kan de gedragscoach het kind zelf begeleiding bieden. Dit plan wordt met alle betrokkenen besproken. Er wordt duidelijk afgestemd wie wat gaat doen, waarbij een beroep wordt gedaan op de eigen zorgstructuur van de school en dit wordt na afloop ook gezamenlijk geëvalueerd. De gedragscoach kan een bemiddelende rol vervullen als
ouders en school bijvoorbeeld niet op één lijn zitten en/of de communicatie moeizaam verloopt.
Het traject is intensief en kortdurend. Een enkele keer is aantal gesprekken voldoende om de impasse te doorbreken, maar in de meeste gevallen wordt er gezamenlijk aan het plan van aanpak gewerkt wat binnen 1 à 2 maanden wordt uitgevoerd en geëvalueerd. In totaal duurt een traject maximaal 2 tot 3 maanden.
Aanmelding KomPas individueel traject
Scholen kunnen een leerling aanmelden bij de gedragswetenschapper verbonden aan KomPas. Deze kijkt of de aanmelding passend is en denkt mee over wat er nodig is om de impasse te doorbreken en hoe er weer een veilige situatie kan ontstaan. Toestemming van ouders is noodzakelijk om het traject te kunnen starten (via toestemmingsformulier KomPas).
School zorgt ervoor dat de toegangsmedewerker betrokken bij school
(schoolmaatschappelijk werk/schakelfunctionaris, GGD) samen met ouders een QuickScan invult. Hiermee wordt een bredere analyse gemaakt van het probleemgedrag op diverse leefgebieden.
Checklist:
 Wens om de leerling op school te houden (behalve bij een overbruggingstraject).
Eigen zorgstructuur is betrokken.
Leerling is besproken in het ondersteuningsteam.
Leerkracht heeft voldoende draagkracht om met de adviezen aan de slag te gaan.
Het gezamenlijk optrekken van Kompaan en de Bocht, Plein013 en gemeenten in het zoeken naar oplossingen voor kinderen met gedragsproblemen is een voorbeeld van good practice van de transitie passend onderwijs en jeugdzorg.
Wilt u meer weten of aanmelden?
Als school kunt u contact opnemen met de gedragswetenschapper van KomPas om aan te melden. Ook kunt u als school of
ouder(s)/verzorger(s) bij de gedragscoaches terecht voor algemene informatie over KomPas. Indien nodig plannen we vooraf aanmelding een oriënterend gesprek in met betrokkenen.
Gedragwetenschapper Ingeborg Lodders (voor aanmelding)
Werkdagen |ma |di |do |vr (woensdag afwezig)
Telefoon | 013-5309400 (secretariaat) en 06-23275756
Mail | ingeborglodders@kompaanendebocht.nl
Gedragscoach Christel Heeren:
06-53577256 of ChristelHeeren@kompaanendebocht.nl Gedragscoach Lieke v. Ierland:
06-24359119 of LiekevanIerland@kompaanendebocht.nl Gedragscoach Femke v.d. Waerden:
06-43788315 of FemkevanderWaerden@kompaanendebocht.nl Gedragscoach Yvonne de Jong:
06-24715259 of YvonnedeJong@kompaanendebocht.nl Gedragscoach Carina Zon:
0613275904 of CarinaZon@kompaanendebocht.nl
KomPas focusscholen
Zoals eerder werd aangegeven investeren de gedragscoaches ook in het preventief werken door het geven van advies, consultatie en deskundigheidsbevordering aan leerkrachten en andere professionals op scholen in de regio, de zogenaamde focusscholen.
Per focusschool wordt bekeken welke preventieve inzet gewenst is. Hierover worden op maat afspraken gemaakt, welke na verloop van tijd gezamenlijk worden geëvalueerd. Voorbeelden hiervan zijn: deelname aan ondersteuningsteam/zorgadviesteam, delen van kennis en expertise, consultatie en advies aan leerkrachten of intern begeleiders, observatie in de klas. De gedragscoaches kennen de sociale kaart en ondersteunen school bij het zoeken van passende hulp voor de zorgleerlingen. Deze inzet heeft geleid tot minder een beroep doen op KomPas voor individuele trajecten.
Momenteel hebben we acht focusscholen waar de gedragscoaches 2 tot 3 uur in de week aanwezig zijn. In drukke periodes (veelal najaar) komen deze uren te vervallen. Er vindt tweejaarlijks roulatie van focusscholen plaats, om op die manier zoveel mogelijk scholen in de regio te kunnen versterken. Mocht u als school interesse hebben om focusschool te worden, dan horen we dat natuurlijk graag!
Oktober 2017
Kompaan en de Bocht/ Sterk huis gunt iedereen een kans op een betere toekomst. We investeren in veiligheid en ontwikkeling om de kansen voor de toekomst voor kinderen, jongeren, vrouwen, mannen en gezinnen op een veilig en zelfstandig leven zo groot mogelijk te maken.
Vanuit onze kennis van complexe problemen en kwetsbare situaties dragen we bij aan het voorkomen en tijdig signaleren van grote problemen. Dat doen we in nauwe samenwerking met het onderwijs, gemeenten, huisartsen en partners in zorg. Middels onze deskundige en innovatieve behandeling willen we onveilige en ongezonde (intergenerationele) patronen duurzaam doorbreken. Met onze focus op school en werk investeren we in het vergroten van zelfredzaamheid en toekomstkansen. Indien nodig bieden we bij crisissituaties een warme en veilige opvang.
| 