О‘zbekiston respublikasi oliy va О‘rta maxsus ta’lim vazirligi Qarshi muxandislik iqtisodiyot
О‘zbekiston respublikasi oliy va О‘rta maxsus ta’lim vazirligi
Qarshi muxandislik iqtisodiyot instituti
«Kimyoviy texnologiya» kafedrasi
«kimyo texnologiya nazariy asoslari »
fanidan
amaliy mashg‘ulotlarni bajarish uchun uslubiy qО‘llanma
Toshkent – 2020y.
Tuzuvchilar: ass. O.X.Panjiyev
t.f.n. Norqulov M.B.
Taqrizchilar: t.f.n., dots. Z.T. Ro’zieva
k.f.n., dots. L.S. Kamolov
Mazkur uslubiy qo’llanma Qarshi muhandislik-iqtisodiyot institutining 5320400 – kimyoviy texnologiya (ishlab chiqarish turlari boyicha) bakalavr ta‘lim yo’nalishlari 2-kurs talabalari uchun tuzilgan.
Ushbu uslubiy qo’llanma «Kimyo va kimyoviy texnologiya» kafedrasi yig’ilishida (2020 yil «___»_________ Bayonnoma №___) Texnologiya fakultetining uslubiy komissiyasida (2020 yil «___»_________ Bayonnoma №___) kengashida tasdiqlangan.
«Kimyoviy texnologiya nazariy asoslari» fanidan amaliy mashg‘ulotlarni mazmuni
Sarflash koeffitsiyentini hisoblash
Sarflash koeffitsiyenti deb, har qanday maxsulotni 1 tonna oG‘irligidagi, yoki 1000 mm3 dagi hajmda yoki biror О‘lchov birligidagi miqdorda olish uchun necha kg dan, yoki necha m3dan reaksiyaga kirishayotgan moddalarni hamda aralashmalarni topishga aytiladi.
Misol 1.
Tekshirishdan sо‘ng qо‘yidagi tarkibga ega bО‘lgan: a = 78%SaS2; v = 15% SaO; S = 3%S; d = 4% О‘zgacha aralashmadan iborat texnik kalsiy karbid ishlab chiqarishdagi sarflanish koeffitsiyentini aniQlash.
Hisobni ye=1 t texnik maxsulotga nisbatan olib borilsin,agarda: kО‘ydirilgan ohak j= 96,5% SaO dan iborat bulsa, koks tarkibida esa kul = 4% ni; uchuvchan moddalar K == 4%-ni; namlik l=3%ni tashkil etsa, S, SaS2 va SaO ni molekulyar massasi 12, 64 va 56 uglerod birligiga teng bО‘ladi.
Yechim. Kalsiy karbidi quyidagi kimyoviy tenglama bо‘yicha olinadi:
SaO + 3S = SaS2 + SO + Q
Bu reaksiya yuqori harorat = 20000S atrofida ketadi.
QО‘yidagi ohaktosh sarfini topish:
Berilgan yuqoridagi shartlarga muvofiq ye=15, maxsulotda
m = 780kg SaS2 bordir. Bunday miqdorda SaS2 olish uchun reaksiyadagi stexiometrik nisbatga muvofiq, quyidagi SaO kerakdir:
2) Bundan tashqari, olingan maxsulotdagi reaksiyaga kirisha olmay qolgan SaO miqdori.
3) U vaqtda toza SaOning umumiy sarfi:
m3 = m1 + m2 = 675 + 150 = 825 kg SaO
4) Texnik kuydirilgan ohak tosh sarfi:
kuydirilgan ohaktosh
Koks sarfi.
1) Koksdagi uglerodning % miqdori:
m5 = 100 – (i + k + l) = 100 – (4+4+3) = 89%
2) m kg kalsiy karbidi osil bо‘lish uchun uglerod sarfi:
m6 = uglerod
3) Tayyor maxsulotdagi reaksiyaga kirisha olmay qolgan uglerod sarfi:
m7 = uglerod.
4) Uglerodning umumiy sarfi:
m8 = m6 + m7 = 440 + 30 = 470 kg uglerod.
5) Koks bО‘yicha sarflanish koeffitsiyenti:
m9 = koks.
Demak, 850 kg kuydirilgan ohak tosh tosh 530 kg koks qо‘shib qizdirilsa 1 tonna 78% li texnik kalsiy karbidi olinar ekan.
|
