|
Kislorod. Kislorod – oddiy modda
|
| Sana | 20.02.2024 | | Hajmi | 2.99 Mb. | | #159728 |
Bog'liq 7 sinf kimyo 33 Kislorod Kislorod oddiy modda Uning olinishi (2) masalalr buyich praktikum pdf, Sheroboddagi o`qituvchining dars ishlanmasi Musiqa-4-sinf, 2 5420415840434528608, 1307264, 39 maktab -boshlang\'ich hisobot, Bog\'cha, 22222, 1111, Impakfaktor, ИМПАК 503 508 The Main Means of Expressing the Category of Emotivity, OAK Respublika Mukhammadiyeva, Mustaqil ish yuzi blankasi @dars_ishlanma_yangi Reja: Kislorodning nomi Lavuazye taklifi bilan lotincha «oxygenium – kislota yaratuvchi» so‘zidan olingan va shu so‘zning birinchi harfi O uning kimyoviy belgisi qilib olingan.
A.Lavuazye
Kislorodning Davriy sistemadagi o‘rni 8, nisbiy atom massasi 15,9994»16 ga teng. Kislorod erkin holda atmosfera havosida bog‘langan, ya’ni birikma holida suv, minerallar, tog‘ jinslari va o‘simlik hamda hayvon organizmlarini tashkil qiluvchi barcha moddalar tarkibida uchraydi. Yer qobig‘ining 47% og‘irlik qismini kislorod tashkil etadi. Molekular kislorod havoda 20,94% hajmiy ulushni egallaydi. Suvning tarkibida bog‘langan kislorod 89% og‘irlik qismini tashkil etadi. Kislorodning kimyoviy belgisi – O.
Oddiy modda formulasi – O2.
Birikmalarida valentligi asosan 2 ga teng.
Sanoatda kislorod suvni elektroliz qilish orqali yoki suyuq havodan olinadi. Kislorod shiddatli ravishda ajralib chiqa boshlaydi va reaksiyadan so‘ng idishda suv va qora kukun (MnO2) sarflanmasdan qoladi. Idish tubidagi kukunni filtrlab quritsak, uning dastlabki massasi va xossalari o‘zgarmasdan qolganligini kuzatish mumkin.
Undan yana vodorod peroksidning boshqa namunalarini parchalashda foydalanish mumkin.
Kimyoviy reaksiyalarni tezlashtiradigan va bu jarayonda o‘zgarmasdan, sarflanmay qoladigan moddalar katalizatorlar deyiladi. Fizik xossalari. Kislorod molekulasi ikki atomdan iborat bo‘lib, oddiy modda sifatida O2 formula bilan ifodalanadi. Ozonni toza kisloroddan olish mumkinligi hamda faqat kislorod atomlaridan tashkil topganligi uni kislorodning allotropik shakl o‘zgarishi ekanligini tasdiqlaydi: 3O2 = 2O3 – 289 kJ. Stratosferada 2–4,5 mmli ozon qatlami bo‘lib, u Yerni Quyoshning halokatli radiatsiyasidan (zararli nurlaridan) himoya qiladi.
Ozon qatlami ning yemirilishi Yerdagi tirik hayot uchun o‘ta xavflidir.
Ozon – moviyrang, xarakterli hidga ega, suvda kisloroddan yaxshiroq eriydigan gaz (0°C da 1 l suvda 490 ml ozon eriydi).
Ozon osonlik bilan parchalanadi:
O3 = O2 + [O]; 2[O] = O2.
Ozon laboratoriyada ozonator yordamida olinadi.
|
| |
