Komputer a dydaktyka
Dydaktyka jest najwdzięczniejszym polem zastosowania komputera w szkole, ale także najtrudniejszym. Komputer źle użyty jako środek dydaktyczny deprecjonuje się w tej roli, może powodować także szkody pedagogiczne. 
| Kompyuter (ing . computer - hisoblayman), EHM (Elektron Hisoblash Mashinasi) - oldindan berilgan dastur (programma) boʻyicha ishlaydigan avtomatik qurilma. Elektron hisoblash mashinasi (EHM) bilan bir xildagi atama. |
o wykorzystanie komputera jako nowego środka wyrazu na zajęciach wychowania plastycznego czy muzycznego, gdzie potrafi zastąpić kartkę papieru, kredki i farby lub flet prosty czy dzwonki. Odpowiednio użyty, dzięki funkcjom oprogramowania, jakich nie da się przypisać kredkom i fletowi, komputer może stanowić twórczy impuls i uruchomić wyobraźnię ucznia. Jako medium o znacznie szerszych możliwościach od tradycyjnych środków wyrazu, pozwala uczniowi odkrywać nieznane mu dotąd aspekty twórczej aktywności (wpływ perspektywy, gra kolorów, proporcje, wpływ zmiany tempa i tonacji bądź instrumentarium na odbiór dzieła muzycznego). Drugim, równie prostym zastosowaniem komputera w dydaktyce jest użycie go do opracowywania wyników doświadczeń i graficznej ich prezentacji, a z czasem także do symulacji niektórych zjawisk. Matematyka i fizyka są potencjalnie najłatwiej przekładalne, gdyż spełniają wprost wymagania stawiane przez komputer. Nie bez szans jest tu także chemia, biologia, technika czy geografia.
Komputer może być wykorzystany przez każdego nauczyciela w trakcie przygotowywania materiałów pomocniczych do lekcji, a także do tworzenia testów
i opracowywania ich wyników. Przy odrobinie dobrej woli i wysiłku staje się możliwe rejestrowanie za pomocą komputera osiągnięć uczniów i prowadzenie na bieżąco statystyki wyników nauczania.
Od ponad dwudziestu lat na świecie trwa ożywiona dyskusja o konieczności reform systemu kształcenia. Nasze otoczenie zmienia się bardzo szybko i wykształcony człowiek musi być w stanie zmieniać się wraz z nim. Nowa sytuacja wymaga zasadniczej zmiany
w spojrzeniu na rolę nauczyciela. Nauczyciel powinien coraz mniej skupiać się na przekazywaniu informacji, ograniczając się do umożliwienia uczniom opanowania niezbędnego minimum wiedzy. W zamian większość swego czasu powinien poświęcić na indywidualną lub grupowa pracę nad rozwijaniem umiejętności rozwiązywania problemów, samokształcenia, logicznego i samodzielnego myślenia oraz pracy zespołowej. Nauczyciel nie powinien być jedynie przekazicielem informacji – arcykapłanem objawionej mu wiedzy. Powinien być przewodnikiem, trenerem, pomocnikiem ucznia. Naturalnie, aby nauczyciel mógł spełniać taką rolę, szkoła powinna zmienić postawę uczniów wobec niej samej. Uczniowie muszą się poczuć aktywnymi uczestnikami procesu kształcenia – podmiotami
a nie przedmiotami tego procesu. Niezbędna jest też ich pełna świadomość, że nie tylko opanowanie wiedzy, lecz wykształcenie wymienionych wyżej umiejętności będzie decydowało o ich sukcesie w dalszym życiu.
Czy w tak rozumianym kształceniu jest miejsce dla komputera jako środka kształcenia?
Niewątpliwie tak. Aby uzasadnić ten pogląd, omówię zalety i wady komputerów
i ich oprogramowania z punktu widzenia dydaktyki.
Prawdopodobnie najbardziej oczywistą zaletą komputerów jest ich szybkość. Nawet najtańsze komputery są w stanie wykonać różne operacje wielokrotnie szybciej niż człowiek. Do operacji tych należą między innymi: wyszukiwanie informacji w tekstowych bazach danych, obliczenia matematyczne, porządkowanie. Szybkość działania komputera ma duże znaczenie w nauczaniu. Dysponując odpowiednim programem można, na przykład, stawiać wiele różnorodnych hipotez i szybko je weryfikować. Nie wszystkie jednak operacje komputer wykonuje szybciej niż człowiek. Człowiek jest wciąż sprawniejszy od maszyn
w tak złożonych działaniach jak rozpoznawanie obrazów i dźwięków.
Komputery nie popełniają błędów – nie są na tyle inteligentne. We współczesnych komputerach praktycznie nie zdarzają się przekłamania podczas realizacji programów. Robią one dokładnie to, co polecił im programista. Dużą wagę należy w związku z tym przykładać do profesjonalizmu oprogramowania.
Komputery od chwili pojawienia się w szkole są stale atrakcyjne dla uczniów. Początkowo było to związane z nowością tego kształcenia. Obecnie głównym czynnikiem, który powoduje tę atrakcyjność, są możliwości wykorzystania multimedialnych środków technicznych, które pozwalają za pomocą komputera na prezentowanie obrazu, dźwięku oraz animacji czy pokazu wideo. Dzięki temu mogą one skutecznie konkurować z telewizją w przyciąganiu uwagi
i zainteresowania uczniów.
Komputery są bezgranicznie cierpliwe. Mogą z tą samą dokładnością i szybkością powtarzać te same czynności dowolnie wiele razy. Co więcej, powtarzając je – nie męczą się, nie irytują? Dzięki temu jednym z zastosowań komputera w dydaktyce jest ćwiczenie żmudnych, a mało twórczych umiejętności. Mimo upowszechnionej tendencji do zwalniania uczniów od konieczności „zakuwania”, w pewnych sytuacjach pamięciowe opanowanie wiadomości jest niezbędne. Pierwszym przykładem może być doskonalenie wiadomości
z zakresu przepisów ruchu drogowego czy słówek języka obcego. Uczeń, ucząc się
z komputerem, czuje się bardziej pewnie niż stojąc przed nauczycielem na oczach całej klasy. Nie obawia się wyśmiania przez kolegów lub nauczyciela. Chętniej poszukuje rozwiązań, gdyż nawet w przypadku niepowodzenia nie jest narażony na upokorzenie.
Większość zalet komputera ma swe źródło w jego deterministycznej naturze. Komputer może działać tylko według programu. Wykona go dokładnie i szybko, powtarzając wymagane czynności dowolną liczbę razy. To źródło siły komputerów jest też ich główną słabością. Komputer nie potrafi modyfikować swego zachowania. Cała odpowiedzialność
za sensowność pracy spoczywa na programiście i użytkowniku programu. Dlatego też należy bardzo ostrożnie podchodzić do koncepcji wykorzystania komputerów jako samodzielnego środka nauczania w oderwaniu od całości procesu kształcenia, a w szczególności – bez udziału nauczyciela. Komputer, nie dostosowując się do nieprzewidzianych sytuacji, nie może poprawnie oceniać rozwiązywania złożonych zadań.
Inną wadą, która może niekorzystnie odbijać się na kształceniu, jest to, że komputery nigdy nie oddają dokładnie rzeczywistości, chociaż czasem sprawiają takie wrażenie.
Aby uzmysłowić sobie zagrożenia z tym związane, wyobraźmy sobie nawet najlepszego gracza, spędzającego godziny na zabawie z komputerowym symulatorem lotu, którego posadzono w kabinie prawdziwego samolotu! Podobnie może czuć się osoba, która wielokrotnie przeprowadzała symulacje doświadczeń fizycznych, postawiona wobec konieczności wykorzystania zdobytych wiadomości w praktyce.
Opracowała:
mgr Małgorzata Domachowska
Literatura:
Bronisław Siemieniecki ”Komputer w Edukacji”:
|
