Kriptografiyada Sezar shifri, shift shifrlash, Sezar kodi yoki Sezar shifrlash sifatida ham tanilgan, eng oddiy va eng mashhur shifrlash usullaridan biri

Topshiriq: Amirxon ismini 2-xil usulda shifrlang

1. 
   Sezar shifri — kriptografiyada Sezar shifri, shift shifrlash, Sezar kodi yoki Sezar shifrlash sifatida ham tanilgan, eng oddiy va eng mashhur shifrlash usullaridan biri. Bu almashtirish shifrining bir turi boʻlib, unda ochiq matndagi har bir harf alifbo boʻylab maʼlum bir qator pozitsiyalar bilan almashtiriladi. Masalan, chapga siljish 3 boʻlsa, D bilan almashtiriladi. Usul Yuliy Sezar sharafiga nomlangan. U oʻzining shaxsiy yozishmalarida aynan shu usuldan foydalangan. Sezar shifri orqali amalga oshirilgan shifrlash bosqichi koʻpincha  Vijiner shifri kabi murakkabroq sxemalarning bir qismi sifatida kiritilgan. U hali ham ROT13 tizimida zamonaviy dasturga ega. Barcha almashtirish bitta alifbo shifrlarida boʻlgani kabi, Sezar shifrini ham osonlikcha buzish mumkin. Shifr zamonaviy amaliyotda aloqa xavfsizligini taʼminlamaydi.
   
2. 
   Shifrlashda matnning har bir harfi boshqa harf bilan quyidagi qoida asosida almashtiriladi. Harflarni almashtirishda kelayotgan yozuv harflarini k-ga siljitib almashtiriladi. Bu yerda M – butun son hisoblanib, ochiq matni belgisini biror alfavitdagi o‘rni, S – butun son bo‘lib, shifr belgini biror alfavitdagi o‘rni. C=(M+k)modm, m - alfavit uzunligi. Deshifrlash ifodasi esa M=(C-k)modm ifoda bilan ifodalanadi. Yuliy Sezar bevosita k = 3 bo‘lganda ushbu usuldan foylangan. Sezar usulining kamchiligi bu bir xil harflarning o‘z navbatida, bir xil harflarga almashishidir. Masalan, matn sifatida T0=KOMPUTER so‘zini va K=3 deb oladigan bo‘lsak Sezar usuli natijasida quyidagi shifrlangan yozuv hosil bo‘ladi: T1 = NRPSXWHU.
   

K=3 boyicha

Sezar usuli boyicha:

A=x; m=j; i=f; r=o; x=u; o=l; n=k;

VIJINER usulida yechish:

Matn: Amirxon