O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIy NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Himoyaga ruxsat
|
|
TI kafedrasi mudiri
|
|
|
M.B.Abdujapparova
|
2024 y. «____»________
|
“TOLALI OPTIK ALOQA LINIYA TRAKTIDA OPTIK SIGNAL UZATISH SIFATINI BAHOLASH” mavzuida
Bitiruvchi
|
|
|
|
J.F. Turaqulov
|
|
|
imzo
|
|
F.I.SH.
|
Rahbar
|
|
|
|
S.S. Tursimuratov
|
|
|
imzo
|
|
F.I.SH.
|
Taqrizchi
|
|
|
|
B.Z. Toʻrayev
|
|
|
imzo
|
|
F.I.SH.
|
HFX va E
|
|
|
|
M.S. Sapayev
|
|
|
imzo
|
|
F.I.SH.
|
|
|
|
|
TOSHKENT-2024
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
“Telekommunikatsiya texnologiyalari” fakulteti
“Telekommunikatsiya injiniringi” kafedrasi
5350100– Telekommunikatsiya texnologiyalari: Telekommunikatsiyalar yo'nalishi
|
|
TASDIQLAYMAN
|
|
|
|
“TI” kafedrasi mudiri ________
|
|
|
|
2024 y. «____»________
|
|
|
|
|
|
Talaba
|
Turaqulov Jahongir Fazliddin o‘g‘li
|
ning
|
|
|
(familiyasi, ismi, otasining ismi)
|
|
|
“TOLALI OPTIK ALOQA LINIYA TRAKTIDA OPTIK SIGNAL UZATISH SIFATINI BAHOLASH” mavzuidagi bitiruv malakaviy ishiga
|
|
|
|
T O P SH I R I Q
|
|
1.
|
Mavzu universitetning
|
2024 yil
|
« 03 »
|
02
|
|
|
|
123-18
|
- sonli buyruq bilan tasdiqlangan.
|
|
2.
|
Ishni himoyaga topshirish muddati
|
|
|
3.
|
Ishga oid dastlabki ma'lumotlar
|
Bitiruv oldi amaliyotidan
|
|
olingan ma'lumotlar, kerakli bo'lgan texnik adabiyotlar, referatlar,
|
|
jurnallar va internetdan olingan ma'lumotlar asosida.
|
|
|
Hisoblash - tushuntirish yozmalar mazmuni (ishlab chiqiladigan masa-
|
|
lalar ro'yxati).
|
Kirish. 1. Simsiz sensorlar tarmog‘ining qurilish tamoyillari
|
|
2. Simsiz sensorlar tarmoqda klasterlashtirish algoritmi
|
|
3. To'liq ulangan energiya tejamkor klasterlash (FCEEC) usuli orqali bosh tugunni
|
|
tanlash orqali energiya iste’molini tahlil qilish
|
|
4. Hayot faoliyati xavfsizligi va ekologiya
|
|
5.
|
Grafik materialar ro'yxati BMIning elektron taqdimoti materiallari
|
|
6. Topshiriq berilgan sana 10.01.2023
Rahbar
|
|
|
|
imzo
|
|
|
Topshiriq oldim
|
|
|
|
|
imzo
|
|
|
7. Ishning ayrim bo'limlari bo'yicha maslahatchilar:
|
Bo'lim nomi
|
BMI rahbari
|
Imzo, sana
|
Topshiriq
berildi
|
Topshiriq
olindi
|
1,2,3 bo'limlar
|
A.A. Xasanov
|
15.01.2023y.
|
15.01.2023y.
|
HFX va E
|
S.M. Abdullayeva
|
06.04.2023y.
|
06.04.2023y.
|
8. Ishni bajarish grafigi
|
Т/r
|
Ish bo’limlari nomi
|
Bajarish
muddati
|
Rahbar
(мaslahatchi imzosi)
|
1.
|
Simsiz sensorlar tarmog‘ining qurilish tamoyillari
|
04.03.2023 y
|
|
2.
|
Simsiz sensorlar tarmoqda klasterlashtirish algoritmi
|
08.04.2023 y
|
|
3.
|
To'liq ulangan energiya tejamkor klasterlash (FCEEC) usuli orqali bosh tugunni tanlash orqali energiya iste’molini tahlil qilish
|
07.05.2023 y
|
|
4.
|
Hayot faoliyati xavfsizligi va ekologiya
|
20.05.2023 y
|
|
Bitiruvchi
|
|
|
2023
|
yil
|
« »
|
|
|
imzo
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Rahbar
|
|
|
2023
|
yil
|
« »
|
|
|
imzo
|
|
|
|
|
|
Ushbu bitiruv malakaviy ishda simsiz sensor tarmoqlarida bir nechta otishlarga ega muhitda sensorlar tugunlaridan klaster bosh tuguniga eng qisqa yol marshruti bilan toliq boglangan tarmoqni yaratish uchun elektrostatik razryad algoritmidan foydalanadigan yangi toliq boglangan energetik samarador klasterlashtirish mexanizmi (FCEEC) taklif etiladi. Taklif etilgan elektrostatik razryad algoritmi tarmoqning yashash muddatini uzaytiradi va sensorlar tugunlari orasida toliq energetik samarador boglanishni taminlaydi. Bu algoritm qollash natijasida yaroqsiz tugunlar soni sezilarli kamayadi, bu esa tarmoqning yashash muddatini oshiradi.
Shuningdek, hayot faoliyati xavfsizligi va ekologiya masalalari ham ko‘rilgan.
В данной выпускной квалификационной работе представлен новый полностью подключенный энергоэффективный механизм кластеризации FCEEC который использует алгоритм электростатического разряда для создания полностью подключенной сети с кратчайшим маршрутом пути от узлов датчиков до головки кластера в среде с несколькими переходами в беспроводных сенсорных сетях. Предлагаемый алгоритм электростатического разряда продлевает срок службы сети и обеспечивает полностью энергоэффективную связь между сенсорными узлами. В результате использования этого алгоритма значительно снижается количество недействительных узлов, что увеличивает время жизни сети.
В работе также рассмотрены вопросы безопасности жизнедеятельности и экологии.
This final qualification work presents a new FCEEC fully connected energy efficient clustering engine that uses an electrostatic discharge algorithm to create a fully connected network with the shortest path path from sensor nodes to the cluster head in a multi-hop environment in wireless sensor networks. The proposed ESD algorithm extends the life of the network and provides a completely energy efficient communication between the sensor nodes. As a result of using this algorithm, the number of invalid nodes is significantly reduced, which increases the lifetime of the network.
The work also considers the issues of life safety and ecology
KIRISH_6_1._TOLALI_OPTIK_ALOQA_LINIYA_TRAKTINING_TUZILISHI_VA_ASOSIY_PARAMETRLARI_8'>MUNDARIJA
KIRISH 6
1. TOLALI OPTIK ALOQA LINIYA TRAKTINING TUZILISHI VA ASOSIY PARAMETRLARI 8
1.1. Tolali optik aloqa liniya traktining tuzilishi 8
1.2. Tolali optik aloqa liniya trakti qurilmalari 11
1.3. Tolali optik aloqa liniya traktining asosiy parametrlari 15
2. TOLALI OPTIK ALOQA LINIYA TRAKTIDA OPTIK SIGNAL UZATISH SIFATIGA TA’SIR QILUVCHI TASHQI OMILLAR 51
2.1. Optik signal uzatish sifatiga ta’sir qiluvchi tashqi omillar 52
2.2. Optik signal uzatish sifatiga mexanik kuchlanishning ta’siri 53
2.3. Optik signal uzatish sifatiga haroratning ta’siri 53
3. OPTISYSTEM DASTURI YORDAMIDA TOALT OPTIK SIGNAL UZATISH SIFATINI BAHOLASH 60
3.1. OptiSystem dasturi haqida 61
3.2. OptiSystem dasturida TOALT optik signal uzatish sifatini baholash 62
3.3. 63
4. 68
4.1. 69
XULOSA 86
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR ROʻYXAT 86
GLOSSARIY 86
ILOVALAR 86
KIRISH
1. TOLALI OPTIK ALOQA LINIYA TRAKTINING TUZILISHI VA ASOSIY PARAMETRLARI
1.1. Tolali optik aloqa liniya traktining tuzilishi
Optik nurlanishni berilgan to'lqin uzunligida uzatuvchi va kabeldagi so‘nishlarni, yo'qotishlarni, dispersiya tufayli buzilgan signallarni to‘g‘rilashni, berilgan shovqindan himoyalanganlikni ta’minlovchi optik aloqa liniyasining texnik qurilmalar yig‘indisi optik liniya trakti deb ataladi.
Optik signallar tola bo‘ylab uzatilganda yorug‘lik nuri optik tola materialida yutilishi va sochilib ketishidan so'nadi. Dispersiya esa signalning spektral va moda tashkil etuvchilarining vaqt bo‘yicha sochilib ketishi, ya’ni ularni turli vaqtlarda tarqalishiga olib keladi. Dispersiya tufayli optik signal impulslarining davomiyligi va ko‘rinishi o‘zgaradi, impulslar kengayib ketadi.
Bu holatlarning hammasi optik tolali uzatish tizimlarining retranslyatorsiz uchastkasining maksimal uzunligini chegaralaydi. Agar uzatkich va qabul qilgich orasidagi ruxsat etilgan maksimal uzunlik oshirilsa, u holda liniya traktining oraliq stansiyalarida bir yoki bir necha retranslyatorlarni joylashtirish kerak.
TOA liniyalari bo‘ylab signallarning uzatish sifati minimal ruxsat etilgan signal-shovqin nisbati yoki shovqindan himoyalanganlik bilan baholanadi. Raqamli uzatish tizimlari analog uzatish itizimlariga qaraganda bir qancha afzalliklarga ega bo‘lganligi sababli, raqamli TOATning shovqindan himoyalanganligi 20 — 25 dBq dan, analog uzatish tizimlari uchun esa 50 — 60 dBq dan kam bo‘lmasligi talab etiladi. Elektr kabelli tizimlarning liniya traktidan. farqli ravishda optik tizimlarning uzatish tezligi juda ham katta. Bu optik eltuvchilarni nihoyatda yuqori chastotaga (1015 Hz gacha) egaligi bilan tushuntiriladi. Optik kabellarda so‘nish juda kichikligi (A,=l ,55 mkm da a =0,2 dB/km gacha) sababli regeneratorlar orasidagi masofa 100 km gacha bo‘lishi mumkin. Bu optik liniya traktining afzallik tomonlaridan biridir.
|
