5-MA’RUZA
O‘tqazish va qo‘yimlar asoslari. Val va teshik o‘tqazishlari. Bazalar. Yuza
tushunchalari. Yuza g‘adir-budirligi, tozaligi bo’yicha belgilanishlar
Reja:
1. O‘tqazish va qo‘yimlar asoslari. Val va teshik o‘tqazishlari.
2. Bazalar.
3. Yuza g‘adir-budirligi, tozaligi bo’yicha belgilanishlar
Fan nomi - «Kompyuterli loyihalash»
O‘tqazish va qo‘yimlar asoslari
Joizlik
va
o‘tqazish
lar tizimi deb detallar o‘lchamlari chekka og‘ishlari va
standartlashtirilgan joizliklarning qonuniyat bilan qurilgan hamda standart
chekka og‘ishlarga ega bo‘lgan teshik va vallar bilan hosil bo‘lgan o‘tqazishlar
majmuiga aytiladi. Detallarni ishlab chiqarish uchun chizma asosiy hujjat
hisoblanadi. Chizmaga qo‘yilgan har qanday o‘lcham (uzunlik, kenglik, diametr
va x.k.) nominal o‘lcham bo‘lib hisoblanadi. Bu o‘lcham hamma vaqt haqiqiy
o‘lchamdan farq qiladi, chunki haqiqiy o‘lcham detalga ishlov berish natijasida
hosil bo‘ladi. Haqiqiy o‘lcham deb, yo‘l qo‘yilgan xatolik bilan o‘lchangan
o‘lchamga aytiladi. Tayyor detalning o‘lchami haqiqiy o‘lchamdir.
Haqiqiy o‘lcham, yo‘l qo‘yilgan ikki chekka o‘lchamlar oralig‘ida bo‘lishi
kerak. Bundan xulosa chiqadiki, detal tayyorlanayotganda uning o‘lchami ikkita
qiymatlar, yani yo‘l qo‘yilgan qiymatlar bilan berilishi mumkin. Bu qiymatlar
eng katta va eng kichik chekka o‘lchamlar deyiladi. Yaroqli detalining o‘lchami
mana shu chekka o‘lchamlar oralig‘ida bo‘lishi kerak.
Val va teshik tizmida o’qazishlar turlari
Oraliq o’tkashiz
O’tish o’tqazish
Taranglik bilan o’tkazish
Qoyim
- tayyor detalni olish uchun ishlov beriladigan zagatovkaning yuzasidan
olinadigan metall qatlami. Bu kerakli o'lchamlarning aniqligini va detalning kerakli
sirt sifatini ta'minlash uchun kerak bo’lib,
detalni ishlab chiqarish usuliga qarab,
qo’yimlar
| 