MAVZU:KORXONADA MARKETING XIZMATI FAOLIYATINI TASHKIL ETISH
MUNDARIJA
Kirish………………………………………………………………………………………………….
1-bob Korxonada marketing faoliyatini tashkil etish va nazorat qilish..
1.1 Marketingni nazorat qilish tizimi…………………………………………………
1.2 Maqsadli bozor segmentlarini tanlash…………………………………………
2-bob Korxonada marketing xizmati faoliyatini tashkil etishning amaliy
Jihatlari……………………………………………………………………………………………
2.1 Aliexpressning marketing xizmati faoliyatini tashkil etish……………………….……………………………………………………………………….
2.2 Aliexpress faoliyati……………………………………………………….....………
Xulosa……………………………………………………………………………………………….
Foydalanilgan adabiyotlar………………………………………………………………..
KIRISH
Korxonada marketingning eng muhim va ajralmas tarkibiy qismi mahsulotni sotish va taqsimlash hisoblanadi. Bu jarayonda tashkiliy nuqtai nazardan eng murakkab vazifa - ishlab chiqarilgan mahsulotni iste’molchiga etkazish hal etiladi. Sotish siyosati orqali orqali tovarni taqsimlash va sotish siyosatini ishlab chiqish, savdo-taqsimot tarmog‘i orqali sotuvni tashkil etish, yuk tashishni va omborga joylashtirishni tashkil etish, tovar aylanmasini aniqlash, taqsimot tizimini fizik oqimlarini nazorat qilish va sotishni tahlil etish o‘rganiladi.
O‘zbekiston Respublikasida bozor iqtisodiyoti munosabatlarini shakllantirish, ko‘pmulkchilikni tashkil qilish, ularning asosida bozorning infratuzilmasini yaratish, jamiyatni iqtisodiy mexanizmini tubdan yangilashga olib keldi. Bu jarayonda savdo va ommaviy ovqatlanish sohasini iqtisodiy munosabatlari, axborot tizimi va huquqiy muhiti bozor iqtisodiyoti sharoitiga moslashtirilmoqda.
Iqtisodiyotning rivojlanishi hozirda ko'proq marketingga bog'liqdir.
O'zbekistonning oldida ishlab chiqarishni kengaytirish, mahsulotlami sotishni ko'paytirish, xizmatlaming hajmini oshirish, tovarlar va xizmatlaming raqobatbardoshligini kuchaytirish, tashqi bozorlarga chiqish, tovarlar va xizmatlami uzluksiz yangilab turish, va shuningdek xizmatlaming sifatini keskin oshirishdek ulkan vazifalar turibdi.
O'zbekistonda eng ilg‘or texnologiyalar bilan jihozlangan, raqobatbardosh tovarlarning har xil turlarini ishlab chiqara oladigan zamonaviy korxonalar qurilgan. Asosiy masala shundan iboratki, marketing texnologiyalariga tayangan holda tovarlarni ko‘p hajmda sotishni tashkil etish va xizmatlar ko‘rsatish hajmini, ham respublikada ham tashqi bozorlarda ko'paytirishdan iborat.
O’zbekiston Respublikasi iqtisodiyotini turli mulk shakllariga asoslangan holda, bozor iqtisodiyoti talablari asosida rivojlantirish hozirgi davrning eng dolzarb masalalaridan biri bo’lib hisoblanadi. Erkin raqobat asosida milliy iqtisodiyotni rivojlantirishda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning roli to’xtovsiz ortib bormoqda.
Respublikamizda iqtisodiy o’sishni ta’minlash, yangi ish o’rinlarini tashkil etish, bandlik muammosini hal etish, aholining daromadlari va farovonligini oshirishda tobora muhim o’rin tutayotgan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni jadal rivojlantirish, ularni rag’batlantirish va qullab-quvvatlashga alohida e’tibor qaratilmoqda.
“Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni izchil rivojlanib borishini ta’minlash orqali biz mamlakatimizda jamiyatimizning ijtimoiy-siyosiy tayanchi va poydevori bo’lgan o’rta sinfning shakllanishiga va uning tobora mustahkam bo’lib borishiga erishmoqdamiz... Shu bois kichik biznes va xususiy tadbirkorlik bugungi kunda jamiyatimizdagi ijtimoiy va siyosiy barqarorlikning kafolati va tayanchiga, yurtimizning taraqqiyot yo’lidan faol harakatlantiradigan kuchga aylanib bormoqda...kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning ko’zga yaqqol tashlanib turgan afzalliklari va katta imkoniyatlari haqida yana ko’p gapirish mumkin.
Tadbirkorlik iqtisodiyotning barcha sohalari va tarmoqlarida tashkil etilgan,amalga oshirilmoqda va rivojlanib bormoqda. Lekin uning holati va rivojlanishibarcha tarmoqlarda bir xil emas. O'zbekistonda tadbirkorlik subyektlari (yuridikshaxslar) ning 60 foizi qishloq xo'jaligi, 18 foizi savdo va umumiy ovqatlanish, 12foizi sanoat va qurilish sohalarida tashkil etilgan, xizmat ko'rsatish sohasida hamrivojlanib bormoqda. Yuridik shaxs bo'lmagan yakka tadbirkorlarning asosiy qismisavdo, umumiy ovqatlanish va ayrim xizmatlar ko'rsatish sohsida faoliyat olibbormoqdalar.
Kurs ishi mavzusini dolzarbligi
Aliexpress orqali o’z maqsadiga ega istiqbolli bozorni tanlash, mijozlarni eng ko’p darajada qoniqtirish imkonini berish.
Bundan tashqari O’zbekiston ichki savdosining ichki imkoniyatlari va resurslaridan oqilona foydalanish.
Jahon tajribasi va marketing tadqiqotlaridan kelib chiqib Yurtimizdagi iste’molchilaroqimini qanday yo’llar orqali yanada oshirish mumkinligini tadqiqotlar orqali aniqlash.
Kurs ishining ob’ekti:
O’zbekistonda Aliexpress faoliyati.
Kurs ishining maqsadi:
Korxonada sotishni rag‘batlantirishda tovar to‘g‘risida ma’lum darajada axborotga ega bo‘lmagan iste’molchilarga murojat qilinadi. Shuning uchun rag‘batlantirish siyosatining vazifasi - ularda firma tovarlarini keyingi vaqtda sotib olishga ishtiyoq tug‘dirish hamda doimo aloqada bo‘lishga chiqarishdan iborat. Odatda talabni shakllantirish tadbirlari iste’molchilarga va sotuvchilarga qaratilgan bo‘ladi. Iste’molchilarni rag‘batlantirish ularga sezilarli tijorat imtiyozlari berishni ko‘zda tutadi. xorijiy mamlakatlar savdo korxonalarida tovarlarni sotishda qo‘llanilayotgan ilg‘or usullarning muvaffaqiyatini ta’minlovchi yo‘llar xaridorga yanada ko‘proq turli xil xizmatlarni ko‘rsatish va tovarlarga bo‘lgan narxni tushirish bo‘lib hisoblanadi. bulardan savdo korxonalarida foydalanish maqsadga muvofiqdir.
l BOB. Korxonada marketing faoliyatini tashkil etish va nazorat qilish
1.1 Marketingni nazorat qilish tizimi
Marketing bozor iqtisodiyotining ajralmas elementi bo'lib, iqtisodiyot fanining eng zamonaviy va tez rivojlanayotgan sohalaridan biridir. Bugungi murakkab dunyoda barchamiz marketingni tushunishimiz kerak. Biz mashina sotamizmi, ish qidiramizmi, xayriya uchun pul yig‘amizmi yoki g‘oyani ilgari suramizmi, biz marketing bilan shug‘ullanamiz. Biz bozor nima ekanligini, u bilan kim ishlaydi, u qanday ishlaydi, uning ehtiyojlari nimada ekanligini bilishimiz kerak.
Biz marketing va iste'molchilar sifatidagi rolimizni va fuqarolar sifatidagi rolimizni tushunishimiz kerak. Marketingni bilish bizga iste'molchi sifatida aqlliroq bo'lishga imkon beradi, xoh u tish pastasi yoki yangi mashina sotib oladi.
Korxonada marketingni amalga oshirishda uning asosiy vazifalaridan biri nazorat funksiyasi hisoblanadi.
Marketing nazorati tushunchasi
Nazorat - bu firmaning o'z maqsadlariga erishishini ta'minlash jarayoni.
Dastlabki nazorat rasmiy rejalashtirishni amalga oshirish va tashkiliy tuzilmalarni yaratish orqali amalga oshiriladi. Odatda ishning haqiqiy boshlanishidan oldin amalga oshiriladigan muayyan siyosat, tartib va qoidalar shaklida amalga oshiriladi Joriy nazorat kompaniyaning (yoki uning bo'linmalari, xodimlarining) istalgan natijalarga erishishga qaratilgan harakatlarining haqiqiy natijalarini o'lchashga asoslanadi. Bu to'g'ridan-to'g'ri ish jarayonida amalga oshiriladi.
Yakuniy nazorat ish tugagandan yoki unga ajratilgan vaqt tugaganidan keyin amalga oshiriladi. Yakuniy nazorat shunga o'xshash ishlarni rejalashtirish uchun ma'lumot beradi va ichki va tashqi muhit sub'ektlarini rag'batlantirishga yordam beradi: Nazoratning strategik yo'nalishi nazorat tashkilotning umumiy ustuvor yo'nalishlarini aks ettirishi va ularni qo'llab-quvvatlashi kerakligini anglatadi. Natijalarga e'tibor qarating. Nazoratning pirovard maqsadi ma'lumot to'plash, standartlarni belgilash va muammolarni aniqlash emas, balki korxona oldida turgan muammolarni hal qilishdir. Ishga tegishliligi. Nazorat boshqariladigan faoliyat turiga mos kelishi kerak. Nazoratning o‘z vaqtida amalga oshirilishi. Nazoratning maqsadi - hodisalarning kutilayotgan rivojlanishidan og'ishlarni jiddiy o'lchovlarni olishdan oldin bartaraf etishdir.
Nazoratning moslashuvchanligi shundan iboratki, u korxona rejalari kabi korxonaning tashqi va ichki muhitida sodir bo'layotgan o'zgarishlarga moslashishi kerak. Boshqarish oson. Tizim odamlar tomonidan tushunilishi va qo'llab-quvvatlanishi kerak. Nazoratning rentabelligi. Nazorat iqtisodiy jihatdan asosli bo'lishi uchun uni amalga oshirish xarajatlarining mumkin bo'lgan foydaga nisbati ancha past bo'lishi kerak. Marketing nazorati – yuzaga kelayotgan muammolar va imkoniyatlarni aniqlash hamda marketing faoliyatini takomillashtirish bo‘yicha harakatlar rejasi bo‘yicha tavsiyalar berish maqsadida marketing muhitini, uning maqsadlari, strategiyalari yoki joriy faoliyatini har tomonlama, izchil, xolis va muntazam o‘rganishdir. Marketing nazorati - strategik va taktik rejalarning borishini belgilovchi omillarni davriy (smenali, kunlik, haftalik, oylik, choraklik, yillik) o'rganish va tuzatish.
Nazorat tashkilotning raqobatdosh potentsialidagi ijobiy va salbiy tomonlarini aniqlash imkonini beradi. Sotish imkoniyatlarini amalga oshirish va tahlil qilish ustidan nazoratni kuchaytirishga e'tiborni kuchaytirish ham juda muhimdir. Rentabellikni nazorat qilish va marketing xarajatlarini tahlil qilish, shuningdek, uzoq muddatli rejalashtirish ham bir xil darajada muhimdir. Tovarlarni sotish sohasidagi nazorat tovarlarning ayrim turlari va ularning guruhlari, alohida savdo bo'linmalari va to'g'ridan-to'g'ri sotuvchilarga, sotish usullari va turlari bo'yicha rejalashtirilgan ko'rsatkichlarga nisbatan haqiqiy sotish va ularning o'sish tendentsiyalarini qat'iy hisobga olishni o'z ichiga oladi. iste'molchilar, narx siyosati,vaqt davrlari. Amalga oshirishni nazorat qilish yuklangan vazifalarni bajarishda yuzaga keladigan muammolar, shuningdek, tovarlarni sotishda qiyinchiliklar mavjud bo'lgan mahsulotlar, segmentlar va bozorlar yoki paydo bo'lgan va ilgari ko'rib chiqilmagan qulay marketing imkoniyatlari to'g'risida tezkor ma'lumotlarni taqdim etishni o'z ichiga oladi. Savdolar pasaygan taqdirda, inqirozli vaziyatdan qochishning mumkin bo'lgan echimlari darhol taqdim etiladi. Shu bilan birga, bozorda yuzaga kelishi mumkin bo'lgan taqchillikni bartaraf etish choralari ko'rilmoqda. Marketing faoliyati xarajatlarini tahlil qilish va tashkilotning rentabelligini nazorat qilish faoliyatning alohida mahsulot va ularning assortimenti guruhlari, bozor segmentlari, sotish kanallari, reklama xarajatlari va boshqalar rentabelligi kabi tomonlariga ta'sir qiladi. Savdo faoliyatining rentabelligi - bu Qoida tariqasida, mahsulot guruhlari, bozor segmentlari yoki iste'molchilar guruhlari bo'yicha tahlil qilinadi.
Bundan tashqari, marketing nazorati mahsulot ishlab chiqarish va uni sotish uchun umumiy xarajatlarni, reklama, transport xarajatlarini va hokazolarni tahlil qilishni nazarda tutadi. Keyin har bir tarqatish kanali bo'yicha xarajatlar alohida tahlil qilinadi, foyda yoki zarar aniqlanadi. eng foydali variantlarni aniqlash maqsadida, agar kerak bo'lsa, tashkilot siyosatiga tuzatishlar kiritiladi.
Mahsulot sotish va marketing xarajatlari o'rtasidagi bog'liqlikni tahlil qilish marketing faoliyati samaradorligini va sarflangan mablag'larning maqsadga muvofiqligini aniqlash imkonini beradi va marketing maqsadlariga erishishda mablag'larni tejashga yordam beradi. Marketing nazorati odatda to'rt bosqichdan o'tadi: 1. Maqsadlar va standartlarni belgilash; 2. Haqiqiy qiymatlarni aniqlash;3.Taqqoslash;4. Taqqoslash natijalarini tahlil qilish.
Marketing nazoratining maqsad va vazifalariga quyidagilar kiradi:
- maqsadga erishish darajasini belgilash (og'ishlarni tahlil qilish);
- takomillashtirish imkoniyatlarini aniqlash (teskari aloqa);
- korxonaning atrof-muhit sharoitlarining o'zgarishiga moslashuvi talab qilinganiga mos kelishini tekshirish.Nazorat korxonaning ishlab chiqarish va tijorat faoliyatini boshqarish funktsiyalaridan biri sifatida marketingda muhim o'rin tutadi. Bu, birinchi navbatda, korxona xodimlariga maqsadli ta'sir ko'rsatish, korxona faoliyatini tizimli nazorat qilish, amaldagi ko'rsatkichlarni rejalashtirilgan bilan taqqoslash shaklidir. Nazoratning asosiy ob'ektlari - sotish hajmi, foyda va zararlar hajmi, xaridorlarning korxona tomonidan taklif qilinadigan yangi tovar va xizmatlarga bo'lgan munosabati, ishlab chiqarish va tijorat faoliyatining rejalashtirilgan va haqiqiy natijalariga muvofiqligi. Qabul qilingan nazorat tizimi nazoratni doimiy darajada va qat'iy tanlangan standartlar doirasida ushlab turishi shart emas. Korxonani boshqarish moslashuvchan, moslashuvchan bo'lishi kerak va boshqaruv tizimi tashqi muhitdagi o'zgarishlarga mos keladigan ishlab chiqarish va tijorat faoliyatini boshqarishning yangi usullarini izlashga hissa qo'shishi kerak.
Marketing faoliyatida nazorat turlari.
Zamonaviy amaliyotda marketing nazoratining to'rt turi mavjud (F.Kotler bo'yicha): yillik rejalar tahlili, rentabellikni nazorat qilish, samaradorlikni nazorat qilish va strategik nazorat. Yillik rejalarni tahlil qilish quyidagilarni o'z ichiga oladi: sotish tahlili rejalashtirilgan hajmga nisbatan haqiqatda sotilgan mahsulot hajmida ifodalanadi, tahlil boshqa bozorlarga qaraganda sotish yuqori bo'lgan bozorlarga ham e'tiborni qaratadi, bozor ulushini tahlil qilish - bu ko'rsatkich kompaniyaning raqobatchilarga nisbatan kuchli va zaif tomonlarini aniqlash uchun tahlil qilinadi, sotishning xarajatlarga nisbatini tahlil qilish - tashkilotga marketing xarajatlari samaradorligini aniqlashga va eng maqbul qiymatni topishga yordam beradi. Marketing xarajatlariga ish haqi, reklama xarajatlari, sotishni rag'batlantirish, marketing tadqiqotlari va boshqalar kiradi. Ushbu ko'rsatkichni oshirish, sotishni ko'paytirish / xarajatlarni kamaytirish orqali foydani oshirish, sotish hajmini oshirish / aktivlarni kamaytirish orqali kapital aylanmasini yaxshilash,iste'molchilarning fikrlarini tahlil qilish, moliyaviy tahlil - uzoq vaqtdan beri nafaqat samarali savdo aloqalarini yaratish, balki foydali strategiyalarni ishlab chiqish uchun ham qo'llanilgan. Yillik rejalar bajarilishi ustidan nazoratni hisobga olgan holda shuni ta'kidlash kerakki, bu resurslarni qayta taqsimlash va moslashtirish, qo'shimcha chora-tadbirlar va chora-tadbirlar ishlab chiqish hamda mehnat intizomini kuchaytirish, xarajatlarni nazorat qilish orqali ularning bajarilishiga o'z vaqtida aralashishdir. resurslari va boshqalar.
Ushbu ish odatda to'rt bosqichda amalga oshiriladi: 1. Rejalashtirilgan ko'rsatkichlarni tabaqalash va rejalarni amalga oshirishdagi umumiy taraqqiyotni aks ettiruvchi eng muhim mezonlarni belgilash (rejalashtirilgan ko'rsatkichlarni belgilash tartibi va javobgarligi ushbu ishning 3-bandida keltirilgan). 2. Kerakli o'lchovlarni o'rganish va bajarish. Bozor faoliyatini kuzatib boring va taraqqiyotni rejalashtiring. Qonun hujjatlari, texnik normativ-huquqiy hujjatlar, korxona uchun buyruqlar, sifat menejmenti tizimining hujjatlari korxona faoliyatining har biri uchun javobgarlikni, hisobotlarni yig'ish usullari va shakllarini belgilaydi. Marketing faoliyati uchun ma'lumotlar yig'ma hisobotlar, sertifikatlar, bayonotlar, memorandumlar, statistik va buxgalteriya hisobotlari va korxona tomonidan belgilangan boshqa shakllarda tuziladi. Haqiqiy va rejalashtirilgan ko'rsatkichlar, rejalarni amalga oshirishning borishi va tendentsiyalari va erishilgan korxona rivojlanish darajasini tahlil qilish.
Olingan ma'lumotlarga asoslanib, marketing tahlili o'tkaziladi. Marketing tahlili - bozor yoki bozor bilan bog'liq bo'lgan boshqa ob'ektlarni tahlil qilish. Tahlil - bu tahlil ob'ektining tuzilishi, xususiyatlari va ularning ishlash qonuniyatlari to'g'risida xulosa chiqarish imkonini beruvchi protseduralar to'plami. Marketing tahlili ob'ektlari doirasi juda keng va kompaniyaning bozorga qiziqishi mumkinligi bilan belgilanadi. Marketing tahlilining vazifalari quyidagilardan iborat: Marketingdagi tadqiqot usullari har qanday bozor kon'yunkturasini, uning har qanday tarkibiy elementlarini heterojen faktlarning o'zlari bilan bog'liqligini tahlil qilish zarurati va majburiy tabiati va murakkabligi bilan belgilanadi. Bozor ma'lumotlarini tahlil qilishda dastlab tegishli fanlarda ishlab chiqilgan usullardan foydalanish mumkin: matematika, iqtisod, statistika, shuningdek marketing bilan bevosita bog'liq bo'lmagan sohalarda: naqshni aniqlash nazariyasi, axborotni qayta ishlash nazariyasi. Marketingni tahlil qilish usullari quyidagi guruhlarga birlashtirilgan. Evristik usullar - o'tmishdagi o'xshash muammolarni hal qilishni, tajriba to'plashni, xatolarni hisobga olishni, ekspert bilimlarini, shuningdek, sezgilarni hisobga olishga asoslangan muammolarni hal qilish va dalillarni olishning texnikasi va usullari. 2. Formal usullar - deterministik algoritmlar, protseduralar va boshqalarni qo'llash bilan bog'liq bo'lgan tahlil usullari va usullari. 3. Kombinatsiyalangan usullar - ham evristik, ham rasmiylashtirilgan protseduralardan foydalanadigan usullar.
. Marketing nazoratining predmeti - natijalarni nazorat qilish va marketingni qayta ko'rib chiqish. Natijalarni nazorat qilish quyidagi yo'nalishlarda amalga oshiriladi: sotishni nazorat qilish, bozor ulushini nazorat qilish, marketing xizmati faoliyati natijalarini nazorat qilish, iqtisodiy bo'lmagan ko'rsatkichlarni nazorat qilish. Marketing auditi axborotni nazorat qilish, maqsad va strategiyalarni nazorat qilish, faoliyatni nazorat qilish va tashkiliy jarayonlar va tuzilmalarni nazorat qilishdan iborat. 5. Marketing auditi - marketing kontseptsiyasini qayta ko'rib chiqish, zaif tomonlarini aniqlash. Marketing auditi korxonada marketing nazorati doirasida amalga oshiriladi. 6. Marketing faoliyatini nazorat qilish turli ko'rsatkichlar tahliliga asoslangan bo'lishi kerak. Bozorni tahlil qilish va korxonalar uchun samarali bozor strategiyalarini ishlab chiqish yagona korxona marketingini boshqarish tizimi doirasida amalga oshiriladi. Faol marketingga asoslangan korxonani samarali boshqarish to'liq bozor ehtiyojlarini qondirishga qaratilganligi sababli, marketologlar amaliyotida iste'molchilarning xatti-harakatlarini, shuningdek, biznes bozorini tahlil qilish uchun barcha usullardan foydalanish zarur. 7. Marketing tahlili - bozor yoki bozor bilan u yoki bu tarzda bog'liq bo'lgan boshqa ob'ektlarni tahlil qilish. Marketing tahlili ob'ektlari doirasi juda keng va kompaniyaning bozorga qiziqishi mumkinligi bilan belgilanadi. 8. Nazoratning yakuniy natijasi korxona faoliyatini nazorat qilib bo‘lmaydigan omillarga moslashtirish bo‘yicha tuzatuvchi harakatlar va tavsiyalar ishlab chiqish hisoblanadi. Marketing nazorati - bu chuqur tahliliy ish bo'lib, natijada korxona ma'muriyati marketingni boshqarishning samarasiz usullaridan yuz o'giradi va korxonaning omon qolish shartlariga, boshqariladigan atrof-muhitga ta'sir qilish usullari va vositalariga javob beradigan yangi usul va vositalarni izlaydi. omillar. . Marketing nazoratining predmeti - natijalarni nazorat qilish va marketingni qayta ko'rib chiqish.
1.2 Maqsadli bozor segmentlarini tanlash
Bozorni segmentatsiyasining rejalashtirish jarayonini tashkil etishda quyidagi talablarga rioya qilish
segmentlar o’zaro bir-biri bilan farq qilishi zarur
har bir segmentga faqat iste’molchi talabiga mos keluvchisini kiritish zarur
iste’molchilarni tavsifnomalarini firma tomonidan ulchash mumkin bo’lishi zarur
har bir segment razmer bo’yicha bo’lishi, ya’ni sotish hajmi va xarajatlarni koplashni ulchashi kerak
har bir segment iste’molchilari axborotga ta’sir etish uchun va reklama kompaniyasini utkzish uchun oson va tushunarli bo’lishi zarur.
Segmentatsiya jarayonining muhim bosqichi bo’lib bozorni maqsadli segmentini tanlash hisoblanadi.
Maqsadli segmentni tanlash muammosi etarli darajada murakkab bo’lib, uni yechish uchun quyidagi ketma-ketlikda turishi tavsiya etiladi:
segment o’lchamini va uni o’zgarish (o’sish, kamayish) tezligini o’rnatish
segmentni jalb yetuvchanlik tuzilishini tadqiq etish
o’zlashtirayotgan segment maqsadini va tashkilot resurslarini aniqlash
Segment o’lchami uning miqdoriy o’lchamlari va birinchi navbatda sigimi bilan tavsiflanadi. Segment sigimini aniqlash uchun tovarlar hajmini, ushbu segmentda ularni umumiy sotish qiymati, bozor joylashgan tumanda yashovchi ushbu tovarning potentsial iste’molchilari sonini aniqlash zarurdir.
Bozor sigimini o’rganish asosida ishlab chiqarish quvvatlarini shakllantirish uchun va tovar sotish bo’yicha taqsimlash tarmog’i tuzilishi uchun asos bo’lib hisoblanuvchi uning o’sish dinamikasi baholanadi. SHuni hisobga olish kerakki, ya’ni bozor faoliyati natijalari qo’llash, bozorda ishlash bog’liq xarajatlarni koplab, rejalashtirilgan foydani olishga kafolat berishi kerak.
Segmentni jalb yetuvchanligi tuzilishni tadqiq etish raqobat darajasini o’rganishni, mavjud mahsulotlar raqobatbardoshligini, xaridorlarga munosabatini, taklif yetilayotgan va mavjud tovarlarga bo’lgan segment ehtiyojini barqarorligini, mavjud xaridor ehtiyojlarini qondiruvchi mutlako yangi mahsulotni bozorga kiritish zarurligi va imkoniyatini o’z ichiga oladi.
Foydali bo’lgan segment joriy sotuvning yuqori darajasiga, yuqori o’sish sur’atiga, yuqori foyda normasiga, sotish kanali talablariga real va raqobatga chidamli bo’lishi kerak.
Bozordagi faoliyat strategiyalarini asoslashda uch turdagi strategiyalar ishlatilishi mumkin:
differentsiallanmagan marketing
differentsiallangan marketing
kontsentrlangan marketing
Amaliyot shuni ko’rsatadiki, bozor munosabatlarini tiklanishi va shakllanishi davrida tadbirkorlik tuzilishida ko’plab korxonalar differentsiallanmagan marketing strategiyasini ushlab turdi. Bu strategiya firmani xaridorlarni xarid jarayoni va tovarga bo’lgan munosabat hamda motivatsiyasidagi turli-tumanlikka emas, balki xaridor ehtiyojlarida qiziqishni umumiyligiga mo’ljalni oladi.Bunday tovarlar va marketing dasturlarini ishlab chiqish orqali firma o’z maqsadiga xaridorlarni o’rtacha massasini qondirib erishishi mumkin. Strategiyani ishlatuvchi firmalar muvaffaqiyatining muhim omili bo’lib standartlashtirishi va tovar ishlab chiqarishni umumiyligi hisoblanadi. Differentsiallanmagan marketing strategiyasi mahsulot ishlab chiqarish va sotishda kam xarajatlarni ta’minlaydi. Biroq X.Meffert ta’kidlaganidek, «bu strategiya zamonaviy marketing tamoyillariga qarama-qarshi turadi».
Marketingni zamonaviy kontseptsiyasida ikkita strategiya ko’riladi: differentsiallangan va kontsentrlangan marketing.
Differentsiallangan marketing strategiyasida firmadan uning faoliyatini bir necha segmentda ular uchun maxsus ishlab chiqarilgan tovarlar va marketing dasturlari bo’lishini talab qiladi. Bu strategiya xaridorlarning motivlari va tushunchalariga mos keluvchi marketing dasturi va xaridorlarga mo’ljallangan marketingni asosiy tamoyiliga mos keladi. Bu strategiya xaridorni bozordagi holatini to’liq ifodalaydi, shuning uchun, qoidaga ko’ra, yuqori sotish hajmini va kontsentrlangan marketing strategiyasiga nisbatan kichik tavakkalchilik darajasini ta’minlaydi.
Differentsiallangan marketing strategiyasi yuqori investitsiya, ishlab chiqarish va boshqarish xarajatlarini talab qiladi, shuning uchun u yirik korxonalar uchun zarurdir.
Mahsulot differentsiatsiyasi – turli bozorga chiqishning keyingi imkoniyatidir. Bu birinchi navbatda tovar taqsimlashda diversifikatsiya strategiyasini olib borishga asoslanadi.
Kontsentrlangan marketing strategiyasi korxonalardan bozorning foydani segmentiga, ya’ni bitta yoki bir necha segmentiga e’tiborni qaratishni talab qiladi. Bu bozor segmentiga firma bitta yoki bir necha mahsulot bilan hamda maqsadli marketing dasturi bilan yondoshadi. Uz mazmuniga ko’ra bu strategiya bozor chuqurchasi kontseptsiyasiga mos keladi, ya’ni shunday bozor segmentida ishlash kerakki, tovar ushbu firma va uning yetkazib berish imkoniyatlari uchun ko’proq mos keluvchi bo’lib hisoblanadi. Kontsentrlangan marketing strategiyasi ko’proq kichik va o’rta korxonalar uchun mos keladi, chunki bozorning barcha segmentlarida ishlash uchun hamda qayta etarli moliyaviy vositalarni bo’lishi talab yetilmaydi.
Bozorni pozitsiyalashtirish – bu alohida bozor segmentlarida mahsulot kontseptsiyasini aniqlash texnologiyasidir. Pozitsiyalashtirishning maqsadi – mavjud va shakllanayotgan fikrlarni tadqiq qilish, xaridorlar yoki ularning guruhini mahsulot parametrlariga bo’lgan munosabatini baholash tahlilidan, maqsadli bozorni ushbu segmentida mahsulotni raqobatli afzalligini ta’minlashda shunday tovar pozitsiyasini marketing chora-tadbirlarini o’tkazish yo’li bilan tuzishdan iborat.
Mahsulotni samarali pozitsiyalashtirish uchun talab va taklifni muhim tavsifnomalarini, xarid to’g’risida qaror qabul qilishda mo’ljal bo’lib hisoblanuvchi omillar ta’sirini o’rnatish va o’rganish zarur. Aniqlovchi omillar esa mahsulot sifati, sifat darajasi, ishonchliligi, yenergohajmi, dizayni va tovarni raqobatbardoshligini boshqa ko’rsatkichlari bo’lishi mumkin.
Bozorni pozitsiyalashtirishni to’g’ri tashkil yetilishi marketing rejasi va kompleksini samarali ishlab chiqarish shart-sharoiti bo’lib hisoblanadi.
ll BOB Korxonada marketing xizmati faoliyatini tashkil etishning amaliy jihatlari
2.1 Aliexpressning marketing xizmati faoliyatini tashkil etish.
O’zbekistonlik foydalanuvchilar uchun ham Aliexpress kun sayin tanilib bormoqda. Uning bu darajada mashxurligi bekorga emas, Aliexpress shunday afzalliklarga egaki, ular haqida bugun gapirib o’tmasam bo’lmaydi. Men bugun Aliexpress haqida xolis odamdek fikr yuritmoqchiman, uni maqtamoqchi ham, yomonlamoqchi ham emasman, faqat borini yozaman.
Aliexpress sayti ko’pgina tillarda ishlaydi. Afsuski u yerda o’zbek tili hozircha yo’q, lekin kelajakda qo’shib qo’yishsa ajab emas. Bizga rus tili yaqin bo’lgani uchun ham saytimdagi ko’p misollar aliexpressning rus tili versiyasidan olingan. Aliexpress saytida o’zingizga qulay tildan foydalanishingiz mumkin. Daromad.ru saytida esa aliexpress o’zbek tilida!
Saytda yana boshqa kichik bo’limlar ko’p, shuni o’zi sizga Aliexpress sayti qanchalik katta ekani ko’rsatdi deb o’ylayman. Hamda, men qisqaroq qilib aliexpress saytining afzallik va kamchiliklari haqida gapirib bermoqchiman. Agarda sizga qiziq bo’lsa, maqolani o’qishda davom eting va ssilkalarga bosib kerakli sahifaga o’ting.
Nima uchun Aliexpressda narxlar past? Hammasi oddiy: aliekspress — bu Xitoy maxsulotlari sotiladigan sayt, Xitoyda esa, bilishimizcha, barcha narsa juda arzon. Lekin bu hammasi emas.
Aliexpress — bu shunchaki Internet magazin’ni anglatmaydi, aliexpress — bu xitoyliklar ishlaydigan ulgurji va chakana savdo bozoridir. Bu yer oddiy odam ijaraga joy olib, istagan maxsulotini sotadigan bozorga o’xshaydi.
Sotuvchilar o’rtasida katta raqobat mavjud bo’lib, buning oqibatida narxlar pasayishi yuzaga keladi.
Raqobat kuchliligi tufayli sotuvchilar har xil aksiyalar uyushtirishadi. Yanada qizig’i, hohlagan sotuvchi bilan to’g’ridan to’g’ri gaplashib, chegirma so’rashingiz mumkin.
Agarda yetkazib berish xaqqini sotuvchi to’lashini xisobga olsak, siz o’z buyurtmangizni minimal arzon narxda olasiz. Men atayin zakaz (buyurtma) qilgan ko’p mahsulotlarim (maxsulotlarim) narxini O’zbekistondagi narxi bilan solishtirib ko’rganman, Aliexpressdagi narx doim kamida 40-50% arzonroq chiqqan.
Aliexpressda Xitoydagi deyarli barcha narsani xarid qilish mumkin. Pochta orqali yuborish ta’qiqlangan narsalardan tashqari albatta. Ko’pgina odamlar bu Internet do’konida soatlab mahsulotlar izlashadi va xarid qilishadi. Shaxsan o’zim bir qiziqib qolsam, 3-4 soatlab qolib ketishim mumkin.
Aliexpressdagi ko’pgina mahsulotlarni, bizning kichik shaharlardan topish qiyin. Topsangiz ham u albatta Xitoydan keltirilgan bo’ladi.
AliExpress — bu Xitoy, Rossiya, Evropa, Turkiya va boshqa mamlakatlardagi ishlab chiqaruvchilardan tovarlarni sotib olish imkoniyatini beruvchi global virtual bozor. Saytdagi tovarlar chakana va kichik ulgurji sotiladi. Platforma Xitoyda ishlamaydi — Taobao uni u yerda almashtiradi.
AliExpress hozirda rus, ingliz, ispan, golland, fransuz, italyan, polyak, arab va portugal tillarida mavjud (mahsulot maʼlumotlari avtomatik ravishda turli tillarga tarjima qilinadi). Ushbu tillar uchun mamlakat chegarasidan tashqaridagi mijozlarga avtomatik ravishda saytning inglizcha versiyasida xizmat koʻrsatilinadi.
Sayt Alexa maʼlumotlariga koʻra, dunyodagi eng koʻp tashrif buyurilgan veb-resurslar roʻyxatida 32-oʻrinni egallaydi.
AliExpress 2010-yilda Xitoy tovarlarini boshqa mamlakatlarga sotish platformasi sifatida boshlangan[2]. Dastlab, bu sayt B2B sohasida oldi-sotdi uchun ishlagan. Oʻshandan beri portal B2C, C2C, bulutli hisoblash va toʻlov xizmatlarini kengaytirdi.
Dastlab, AliExpress tovarlarni faqat xitoylik sotuvchilarga sotishga ixtisoslashgan edi. 2018-yilning noyabr oyidan boshlab AliExpress assortimentida Alibaba[3] tomonidan sotib olingan Trendyol platformasining turk brendlari paydo boʻldi. AliExpress Xitoydan tashqarida mahalliylashtirish va biznesni rivojlantirish bilan shugʻullanadi.
2019-yilda kompaniya Barselonadagi savdo markazlaridan birida oʻzining eng yirik doʻkonini ochdi. Platforma Alibaba Group kompaniyasiga tegishli boʻlib u Alibaba.com, Taobao.com kabi mashhur Xitoy manalariga ham egalik qiladi.
2019-yil sentabr oyidan boshlab Rossiyadagi AliExpress rossiyalik aktsiyadorlar va Alibaba Group oʻrtasidagi qoʻshma korxona boʻlib, uni Alibaba Group, VK, Megafon va Rossiya toʻgʻridan-toʻgʻri investitsiya fondi ishlab chiqmoqda. Rossiyada kompaniyani ikkita bosh direktor — Dmitriy Sergeev (VK direktorlar kengashi aʼzosi) va Alibaba guruhidan Liu Vey boshqarad.
boʻlgan Megafon (kompaniyasi) aloqa operatori AliExpress Rossiya qoʻshma korxonasidagi oʻzining 24,3 % ulushini ushbu bitim boʻyicha optsionlarni amalga oshirish natijasida USM International kompaniyasiga sotdi.
2017-yil yanvar oyida AliExpress 22,194 million auditoriyaga ega boʻlgan Rossiyadagi eng mashhur onlayn-doʻkonga aylandi. 2019-yil noyabr oyida Rossiyadagi yagona AliExpress foydalanuvchilari soni oyiga 24,9 million kishiga yetdi, bu 2018-yilga nisbatan 30 foizga 2021-yil avgust oyida 100 % ulushi Alisher Usmonovning USM tuzilmalariga tegishli koʻpdir 2020-yil oxirida faol foydalanuvchilarning oylik auditoriyasi 29,1 million kishini tashkil qildi.
Rossiyada AliExpress oʻz doʻkonlarini ochadigan va rus omboridan yetkazib beradigan rus va xalqaro brendlar (Samsung, Xiaomi, VIVO, Bosch) tovarlari bilan bir qatorda chet eldan tovarlarni taqdim etadi. AliExpress Rossiya mahalliy sotuvchilari 2019-yilda kompaniyaning Rossiyadagi umumiy aylanmasining 15 foizini tashkil etdi (jami AliExpressda 10 mingdan ortiq sotuvchilar roʻyxatdan oʻtgan ularning yarmi kichik va oʻrta biznes vakillari. Yil davomida platformadagi rossiyalik sotuvchilar soni 7 baravar oshdi va 2020- yil oktabriga kelib 22 mingtani tashkil etdi, ularning platformadagi tovarlari assortimenti 3,5 million pozitsiyaga yetdi; mahalliy sotuvchilarning savdosi allaqachon umumiy aylanmaning taxminan 20 % ni tashkil qiladi.
AliExpress Rossiya uchun dunyodagi eng yirik bozor hisoblanadi. Bozorda aytilishicha, u mintaqaviy xaridorlarga tanlash imkoniyatini beradi va boj olinmaydigan chegarani pasaytirish xaridorlarni kiyim-kechak bozorlariga qaytarishi mumkin. AliExpress Rossiya mintaqalarda kichik va oʻrta biznesni rivojlantirish tarafdori boʻlib, Xitoyda biznes bilan oʻzaro hamkorlik rivojlanayotgani kabi ishlaydi.
Shu bilan birga, AliExpress, boshqa xorijiy onlayn-doʻkonlar bilan bir qatorda, bir xil yoki shunga oʻxshash tovarlarni yuqori xarajat va marjda sotadigan rus saytlari uchun jiddiy raqobatchi hisoblanadi. Yaqin vaqtgacha, qoʻshimcha ravishda, xorijiy saytlar Rossiya soliqlari va bojlarini toʻlamadilar, bu ularga mahalliy oʻyinchilarga nisbatan yanada katta tijorat ustunligini berdi.
2015-yildan beri xizmat Qrim Respublikasi hududida yashovchi foydalanuvchilar uchun tovarlarni sotib olish imkoniyatini chekladi.
2016-yil sentabr oyida Moskvada birinchi oflayn AliExpress koʻrgazma zalini ochdi.
2019-yil fevral oyida AliExpress " VKontakte " ijtimoiy tarmogʻi orqali tovarlarni sotishni boshlaydi. 2019-yilning mart oyidan boshlab AliExpress Rossiyada avtomobillarni onlayn sotishni yoʻlga qoʻydi. 2019-yil avgust oyidan boshlab ayrim tovarlarni soʻzsiz qaytarish imkoniyati joriy etildi] .2019-yil sentabr oyida esa Rossiyada qoʻshma korxona yaratish boʻyicha kelishuv yopildi — AliExpress Rossiya yangi kompaniyasining aktsiyadorlari Alibaba Group, VK, MegaFon va Rossiya toʻgʻridan-toʻgʻri investitsiya fondi boʻldi.
2019-yil noyabr oyining boshida Russia Post va logistika operatori Cainiao Xitoydan Rossiyaga AliExpress-ga buyurtmalarni yetkazib berish uchun toʻgʻridan-toʻgʻri havo yoʻnalishlarini ishga tushirdi: Rossiya pochtasi va Cainiao tovarlarni Moskva, Yekaterinburg va Novosibirskga toʻgʻridan-toʻgʻri reyslar orqali yetkazib beradi. 2019-yil oktabr oyidanboshlab AliExpress Pyaterochka, Perekrestok va Karusel doʻkonlariga tovarlarni yetkazib bermoqda.
2020-yil oktabr oyidan boshlab Rossiyada Cainiao bankomatlari ochila boshladi. Oʻz qabul qilish punktlari Aliexpress-dan posilkalarni olishni osonlashtirishi kerak.
2021-yil mart oyida AliExpress Rossiya Rossiya pochtasi bilan strategik hamkorlik shartnomasini imzoladi. Kompaniyalar 2021-2025-yillarda Rossiyada elektron tijorat bozori uchun logistikani rivojlantirish dasturini amalga oshirishga kelishib oldilar. Hamkorlar AliExpress Rossiya sotuvchilariga butun mamlakat boʻylab logistika markazlarida kompensatsiya xizmatini taklif qilishni rejalashtirmoqdalar, bu yerda Post AliExpressdan tovarlarni saqlaydi va buyurtmalarni toʻldiradi. Sotuvchilar 5000 ta Rossiya pochta boʻlimlariga va 65 ta hududiy saralash markazlariga 1000 donagacha boʻlgan buyurtmalar partiyasini topshirishlari mumkin.
2022-yil 7-fevralda kompaniya Yekaterinburgda 74 000 m² maydonda masofaviy sotish boʻyicha buyurtmalarni bajarish uchun ombor qurishni rejalashtirayotganini eʼlon qildi va qiymati 6 milliard rubl. Kompleks markazi 2022-yil avgust oyida foydalanishga topshirilishi rejalashtirilgan.
2022-yilning may oyida Xitoy hukumati Rossiyaning bir qancha aviatashuvchilari, shu jumladan AliExpress tovarlarini tashish bilan shugʻullanuvchi „ikki tomonlama“ roʻyxatdan oʻtgan samolyotlar uchun osmonni yopdi. AliExpress matbuot xizmati muammo allaqachon hal qilinayotganini va bozor Rossiyadan kelgan mijozlarga xizmat koʻrsatishda davom etayotganini aytdi. „Rossiyskaya gazeta“ ham Xitoydan yoʻqolgan parvozlarni „Rossiya pochtasi“ oʻz zimmasiga olgani haqida xabar berdi.
Aliexpress onlayn savdo platformasi sifatida 2010 yilda Jek Ma tomonidan tashkil etilgan, uning asoschisi. Maqsad Xitoyda va boshqa joylarda kichik kompaniyalar Internetda ishtirok etishlari va o'z mahsulotlarini mahalliy va xalqaro xaridorlarga taklif qilishlari edi. Bosh qarorgoh Xitoy Xalq Respublikasining Xanchjou shahrida joylashgan va Alibaba guruhiga tegishli.
2019 yil oktyabr oyida Aliexpress o'zining onlayn platformasida 1000 milliard mahsulot sotilishini e'lon qildi va o'tgan yillar davomida bu raqam yanada oshganligi ehtimoldan xoli emas.
Bundan tashqari, agar bilmasangiz, hozirda Ispaniyada Aliexpress savdo nuqtasiga ega. Bu nafaqat Ispaniyada, balki Evropada. Bu Madridda, xususan
|
