|
Mustaqil ish Bajardi: karimov Abdulatif Teshirdi: Xodjayev Nodir Mavzu
|
| Sana | 20.05.2024 | | Hajmi | 433,27 Kb. | | #246121 |
Bog'liq Karimoff
Muhammad Al Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti
Kompyuterni tashkillashtirish fanidan
Mustaqil ish
Bajardi: karimov Abdulatif
Teshirdi: Xodjayev Nodir
Mavzu: Printer, skaner, sichqoncha, klaviatura
Reja:
- Kompyuter haqida umumiy tushuncha.
- Kompyuterning tashqi qurilmalari.
- Printerning vazifasi qay darajada kompyuter ishini osonlashtiradi.
- Skaner – vazifasi nimalardan iborat.
- Sichqoncha
- Qwerty- klaviaturasi.
- Xulosa.
- Foydanalilga adabiyotlar.
Kompyuter haqida umumiy tushuncha
Kompyuterlarning asosiy tasavvuri va iste'mol qo'llanishi 20-asrning boshlariga to'g'ri keladi. Chunki 20-asr boshlarida, ko'p ishchi va olimlar kompyuterlarni ishlab chiqarish, ularni dasturlash va ularni ko'rsatishga harakat qildilar.
Bir qancha ilga ko'ra, kompyuterlar bo'lgan asosiy konseptsiyalar ko'p millatlar orasida birgalikda rivojlandi. Misol uchun, Charles Babbage 19-asrning oxirida "Difference Engine" va "Analytical Engine" ni ishlab chiqardi. Bu qurilmalar kompyuter tizimlarining oldi olish uchun asos bo'ldi.
Kompyuter, boshqa so'zlar bilan, avtomatik operatsiyalarni bajarish uchun maxsus qilingan qurilmadir. Bu qurilma ma'lumotlarni qabul qilish, o'z ichidagi muharrirlik va mantiqiy operatsiyalarni bajarish va tasvirni ko'rish uchun moslashuvni qo'llab-quvvatlaydi. Kompyuterlar uchun xususiyatlar o'zgaradi, ammo ularning asosiy qismlari ko'pincha protsessor, xotira va kiritish qurilmalari, va tizim qurilmalari (masalan, Windows yoki MacOS).
Kompyuterlar ko'p turlarda bo'lishi mumkin, masalan, shaxsiy kompyuterlar, ish stansiyalari, serverlar, superkompyuterlar va boshqalar. Ularning har birining o'z vazifalari, xususiyatlari va qobiliyatlari mavjud.
Har xil muhitlarda kompyuterlar faqat o'zlarini bir-biriga bog'lab, ma'lumot almashish, saqlash va tarqatish qobiliyatlarini o'rganmaydilar, balki boshqacha foydalanuvchilarning muayyan talablari va vazifalari uchun moslashtirilganlar. Bunda, dasturlash tillari, platformalar, tarmoqlar va boshqa tegishli texnologiyalar juda muhimdir.
Bundan tashqari, ikki jahon urushi va sovet blokini so'nggi yillari (1950-yillardan boshlab) yuqori tezkorlikdagi kompyuterlarni ishlab chiqish va uning texnologiyalarini rivojlantirishga katta e'tibor qaratildi. Bu davrda, bir nechta kompaniyalar va hokimiyatlar kompyuterlar va ularning dasturiy ta'minoti bo'yicha qo'shimcha ishlar amalga oshirdilar.
Shuningdek, 20-asrning o'rtalarida va oxirida, personal kompyuterlar va ularning ko'rsatilishi, Apple, IBM va Microsoft kabi kompaniyalar tomonidan yuqori darajadagi ta'sir ko'rsatgan. Bu kompaniyalar kompyuterlarni keng ko'rinishda iste'mol etish uchun engil dunyoga ega bo'lgan platformalar va dasturlash tillarini rivojlantirdilar.
Kompyuter haqida umumiy tushuncha
Kompyuterning tashqi qurilmalari
Printerning vazifasi qay darajada kompyuter ishini osonlashtiradi
Printerlar ushbu qurilmalar tarixi katta deng va tavakkalga ega bo'lgan boshqa texnologiyalarga nisbatan yong'inroqdir. Aslida, printerlar asr ortalarida matn qaytarishni yo'qotadigan qurilmalar sifatida mavjud edi, ammo 20-va 21-asrlar o'rtasida ularning ahamiyati va ko'rsatkichlari juda yuqori bo'ldi.
XIX asr oxirida va XX asr boshlarida, matnlar qaytarish uchun "kajdabl" qurilmalar ishlatilgan. Bu qurilmalar, matnni platinaga chizish uchun metal belgilashlar (harflar va sonlar) bilan ishlaydi. Ular qayta ishlov berish uchun qog'oz, platinani so'kib yuborish va qo'llab-quvvatlash uchun ko'p energiyani talab qilardi.
Biroq, printerlarning modern xususiyatlari va funktsiyalari 20-asrning ikkinchi yarmida rivojlandi. Inkjet va lazer printerlar 20-asrning oxirida ommalashtirilgan bo'ldi va ularning foydalanish bo'yicha tezroq, ishonchliroq va arzonroq bo'lishi sababli, ular ommalashtirilgan. Masalan, 1984-yilda HP LaserJet printerining e'lon qilinishi, lazer printerlarining tez yutuqlarini olib boradi. Keyinroq, inkjet printerlarning ommalashtirilishi bilan, printerlar kompyuterlarga ulangan standart qurilmalar bo'ldi.
Shuningdek, 3D printerlar, eng so'nggi yillarining yomonlashtirish jarayonida ishlab chiqarildi va ularga katta qiziqish ko'z olindi. 3D printerlarning ishlatilishining o'ziga xosliklari, ularning qobiliyati model olishda va uni "haqiqiy" ob'ektlarga aylantirishda yashirilgan.
Printerning vazifasi qay darajada kompyuter ishini osonlashtiradi
Printerlarning turli xil turlari mavjud, ammo ularning asosiy qismi odatda yangi tekhnologiyalar bilan ta'minlangan standart qurilmalardir. Quyidagi qator printer turlari mashhur:
Lazer printerlar: Ular lazer tezligi bilan namoyish qilish uchun juda mashhur. Ular ko'p qatorli qog'ozlarga matn va tasvirlarni tez, sifatli va to'g'ri chop etish uchun idealdir.
Inkjet printerlar: Ular ko'p holatda ishlatiladigan printerlardir. Ular ko'p qatorli inkjet printerlar, faks va skanner funksiyalariga ega bo'lishi mumkin. Ular o'zlariga belgilangan ruxsatnomalarga ega bo'lgan qog'ozga chiqarish uchun yaxshi tanlovdir.
Fotoshop printerlar: Bu turlar o'zlariga belgilangan turdagi tasvirlarni sifatli chop etish uchun maxsus ravishda tasaruf etilgan.
3D printerlar: Ular to'g'ri modelni ishlab chiqish uchun plastik, metall, keramika va boshqa materiallardan foydalanadi. 3D printerlar tasvirni yashirishni qo'llab-quvvatlash uchun juda foydalaniladi.
Skaner – vazifasi nimalardan iborat
Skanner, tasvirlarni, matn va boshqa ma'lumotlarni ko'chirib olish va kompyuterda saqlash uchun rasmga o'girishni amalga oshiradigan qurilma. Undan foydalanib, matn, tasvir, kartalar va boshqa ma'lumotlarni qo'llab-quvvatlash xizmatlarida yaratilgan. Skannerlar ish stolida, hujjatlarni skanerlash uchun ham ishlatiladi. Ular ko'p turdagi hujjatlarni (masalan, rasmlar, matnlar, sertifikatlar) elektron shaklga o'tkazish uchun juda foydalaniladi.
Skannerlar asosan to'rt turdagi skannerlarda ishlatiladi:
Flatbed skannerlar: Bu skannerlar ustidan bir qog'oz yoki hujjat qo'yish uchun yassi bir pulti bor. Qog'oz qo'yilgandan so'ng, skanner qog'ozni o'qib, tasvirlarni olish uchun undan bir nusxa ko'chiradi.
Sheet-fed skannerlar: Bu skannerlar odatda qog'ozni bir paytda bir necha nusxa skanlash uchun ishlatiladi. Ular skaner ustiga bir nechta hujjat qo'yilishi mumkin, keyinroq har bir hujjat yana birinchi nusxasini oladi.
Handheld skannerlar: Bu qurilmalar qog'ozni matn yoki tasvirlar qo'l ostida yuritilganda o'zgaruvchan qurilmalar. Ular matn va tasvirlarni skanerlash uchun bir kompyuter bilan bog'liq vaqtda ishlatiladi.
Drum skannerlar: Bu turi katta sharmlarda yoki arxivlarda ishlatiladi. Ular qog'ozni skanerlaydigan silindr va sensorlar kombinatsiyasi orqali skanerlash uchun ishlatiladi.
Skaner – vazifasi nimalardan iborat
Skanerlar tizimning asosiy elementlaridan biri sifatida 1950-yillarda ishlab chiqilgan. Bu dastlabki skannerlar juda oddiy va oson ishlatiladigan qurilmalardan iborat edi. Russell Kirsch, Amerikalik avtomatika muhandisi, 1957-yilda Dijital Rasmni yaratish uchun ishlatilgan bir skanner yaratish bilan mashhur. Bu qurilma skanlash uchun qog'ozni optik senzor orqali o'qib, rasmga aylantirish uchun ishlatilgan edi.
Keyinroq, 1970-yillarda skannerlar, kompyutergrafikasi va boshqa sohalar uchun qo'llanilishdan ko'ra, boshqa maqsadlarga ham ishlatilmoqda edi. Ular ko'p qatorli rasmni qabul qilish uchun ko'proq funktsiyalarni qo'llab-quvvatlash uchun yuqori darajada rivojlandi.
Sichqoncha
Sichqoncha, matn, tasvir va boshqa ma'lumotlarni kompyutergrafikasi, ma'lumotlar tizimlari va boshqa maqsadlar uchun elektron shaklga o'tkazish uchun ishlatiladigan qurilma. U tasvirlarni yoki matn ma'lumotlarini optik tarzda o'qish orqali kompyuterda ishlatilishi mumkin bo'lgan ma'lumotlarga aylantiradi.
Sichqonchalar turli xil bo'lishi mumkin, ammo ularning asosiy vazifalari va qo'llanilishi o'zaro farq qiladi. Ba'zi sichqonchalar faqat qog'oz va hujjatlarni o'qish uchun mo'ljallangan, boshqalari esa 3D ob'ektlarni ham skanerlashga imkoniyat beradi.
Sichqonchalar tarixi qadimgi zamanlarga qadar kelib chiqib, avtomatik elektron kompyuterizatsiya davriga qadar davom etgan. Sichqonchalarning qadimgi shakllari, masalan, fotoqopish va qayta ishlov berish apparatlari qadimgi dastlabki variantlar bo'lgan.
Eng birinchi elektronik sichqonchalar 1950-yillarning oxirida va 1960-yillarning boshlarida yaratilgan. Ularga asosan matn va tasvir o'qish uchun ishlatilgan. Shu paytdan boshlab, sichqonchalar xitoy matn va sinov kitoblari, maqolalar va hujjatlarni o'qib, o'qib chiqish uchun o'zgaruvchan bo'lishdi.
Keyinchalik, sichqonchalarning funksiyalari va xususiyatlari kengaydi. 1980-yillarda flatbed scannerlar mashhur bo'lganligi, ularning ko'p maqsadli funktsiyalari va sifatli tasvir olishi sababli. Keyinchalik, inkjet va lazer printerlar bilan birga ishlash uchun bir qator scanner-printer kombinatsiyalari ham ishlab chiqildi.
Sichqoncha
Optik sichqoncha (Optical Mouse): Optik mishqonchalar svetildigan sensorlar yordamida ishlaydi. Ular pastga joylashtirilgan LED yoki laser yorug'lik tizimi orqali pastdagi qizil yoki infrachervoniy bir joy (surface)ni chizishni amalga oshiradi. Optik sishqonchalar yorug'lik sensorlari yordamida harakatlarni ko'rib chiqarishadi va ularni kompyuterda qabul qiladi. Ular ko'p joylar uchun ishlatilishi oson va yuqori tezkorlikda ishlaydi.
Lazerniy sichqoncha (Laser Mouse): Lazerniy mishqonchalar optik mishqonchalarga o'xshash shaklda ishlaydi, lekin ularning ishlatilgan lazerni yorug'lik chiqaradi. Bu esa ularning yuzaga ta'siri osonlashgan joylarda ham ishlay oladiganligi ma'nosini anglatadi.
Qimmatbaho sichqoncha (Gaming Mouse): Bu turi maxsus ravishda kompyuter o'yinlari uchun yaratilgan va odatda ko'p tugmali bo'lishi, yuqori tezlikda reaksiya berishga ega bo'lishi va ergonomik dizaynga ega bo'lishi mumkin.
Qwerty- klaviaturasi.
QWERTY klaviatura, bugungi kunda eng mashhur va eng keng tarqalgan klaviatura tartibi bo'lib, matn yozuvlarini kiritishda va kompyuterlarda boshqa funksiyalarni bajarishda foydalaniladi. "QWERTY" nomi, bu klaviatura tartibidagi birinchi qatorning besh harfini ifodalaydi.
QWERTY klaviatura tartibi, 1870-yillarda Amerikalik inventor Christopher Sholes tomonidan ishlab chiqilgan. Uning asosiy maqsadi, harakatli harflarni joylashtirishni boshqa qo'lda saqlash va yozish paytida masalan, hujjatlar ko'chirish yoki ko'zni o'zgartrish orqali xato paydo bo'lishini oldini olish edi.
QWERTY klaviatura tartibida harflar o'rtacha bilan joylashgan, ammo bu tartib matn yozuvlarini tez yozishda yoki xatoliklar paydo bo'lishini oldini olish uchun eng optimal maslahatni taklif qiladi. Bu tartibning boshqa qo'llaniladigan tartiblarga nisbatan afzalliklari va kamchiliklari mavjud, ammo uning ommaviy ravishda qabul qilinadigan va o'rganishining osonligi sababli uning ommaviylik darajasini oshirib borishga yordam berdi.
Hozirgi kunda, QWERTY klaviatura tartibi kompyuterlarda, smartfonlarda, planshetlarda va boshqa ko'p turlarda ishlatiladi. U matn yozish, internetda qidiruv, xabarnoma yuborish, o'yin o'ynash va boshqa amallarni bajarishda eng ommaviy tartibdir.
Qwerty- klaviaturasi
QWERTY klaviatura tarixi oldingi habarli bo'lgan yerga 1870-yillar davomida qaytib o'tkazadi. Bu tartibni tuzishning asosiy maqsadi, harakatli harflarni joylashtirish va klaviaturadan chiqqan harakatni minimalizatsiya qilish edi.
Christopher Sholes, 1868-yilda klaviatura tartibini tuzishni boshlagan va uning qo'llab-quvvati bilan qog'oz usti ustida klaviatura prototipi yaratdi. U o'zining ilkintiyavi tartibini, QWERTY tartibini qo'llab-quvvatlashni tanladi. Bu tartib, matn yozish paytida chiqqan mashhur harakatli metall harflarni joylashtirish uchun moslashtirilgan edi, bu esa harakatli harflar o'rtasida to'qqa o'xshash hariflar turini maksimal darajada kengaytirish edi.
Bu tartib, aslida, harakatli harflar orasida o'xshash hariflarning qo'llanilishi bilan chiqqan harakatni kamaytirish uchun tuzilgan. Xulosa qilib aytish mumkinki, harakatli harflar orasida ko'p muddatli tanishtirish qilinishi, chiqqan harakatni kengaytirish uchun bu tartibni qo'llash maslahat berilgan.
Xulosa
Biz bugungi mustaqil ishda ushbu mavzu borasida bilimlarimizni yanada mustahkamlab oldik. Rejalar juda qiziqarli va tushunarli tuzilgan. Kompyuterni hayotimizga qay darajada zarur ekanligini yana bir bor isbotinin ko’rdik.
Kompyuter qachon, qayerda, uning vazifa va maqsadlari haqidagi bilmlarimizni yana bir bor mustahkamlab, yangilab oldik.
Foydanalilga adabiyotlar.
Kompyuterlarning tuzilishi: https://arxiv.uz/
Kompyuter haqida ma’lumotlar: https://collegesidekick.com/
Open AI: https://chatgpt.com/
|
| |
