|
O’quv amaliyot mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi
|
| Sana | 07.04.2024 | | Hajmi | 199.51 Kb. | | #190495 |
Bog'liq 4-mavzu python darslik, LoGISTIKA PÁNI HAQQÍNDA TÚSINIK, Shaxxsiy malumot, Shaxxsiy malumot 2, raqamlar haqida faktlar, 4-labaratoriya, ЎТИБДЎ малака тавсифи, Mustaqil ish. NAMUNA, avtomatika va yarim avtomatik turlari, 9-sinf bitiruvchilar, Túrli wálayatlarda xalıq awızeki dóretpelerindegi uqsaslıq, Ko‘rsatkichlar, Bakayev Z. T jamoada samarali ishlash o’quv qo’llanma samarqand--fayllar.org, O zbekiston respublikаsi oliy vа o rtа mаxsus tа’lim vаzirligi b, Toshkent axborot texnologiyalar universiteti qarshi filiali 4-mu-fayllar.org
O’quv amaliyot mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi
4 - Mavzu: Ishlov beriladigan metallarni rejalashning asosiy vazifalarini bajarish
O’quv mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi modeli
Vaqt…240…daqiqa
|
Ta’lim oluvchilar soni:_30 nafar
|
O’quv mashg’ulotining shakli va turi
|
Amaliy:o’quv amaliyoti
|
O’quv amaliyoti rejasi-tuzilishi
|
Rejalash va o‘lchash asboblari
Rejalash usullari
Rejalash chiziqlarini kernlash
Rejalashda xavfsizlik texnikasi talablari va qoidalari
|
O’quv mashg’uloti maqsadi: O’quvchilarda o’lchash asboblarini tanlash va detallarni o’lchash, metallarni rejalashda ishlatiladigan uskunlar haqida umumiy ma’lumotlar, qurilishda chilangarlik ishlari bo’yicha amaliy bilimlari
to’g’risida ma’lumot berish va ularda mavzu mustahkamlash ko’nikma va malakalarini shakllantirish.
|
O’quv natijasi
|
Ushbu mavzuni o’zlashtirish natijasida o’quvchida shakllanadigan bilim,
ko’nikma yoki kompetensiyalar
|
Pedagogik vazifalar:
Chilangarlikda ishlatiladigan nazorat va o‘lchov asboblaridan foydalanish mohiyatini va qoidalarini tushuntirish
Chilangarlikda nazorat o‘lchov asboblari tuzilishini, ulardan to‘g‘ri foydalanishni o‘rgatish
Mehnat xavfsizligi texnika va
yong‘in xavfsizligi qoidalarini o‘rgatish.
|
O‘quv faoliyati natijalari:
O‘quvchilar nazorat va o‘lchov asboblarini turlari va ishlatish tartibini biladi.
O‘quvchilar nazorat va o‘lchov asboblarini tuzilishini, ulardan to‘g‘ri foydalanishni biladi.
O‘quvchilar mehnat xavfsizligi texnika va yong‘in xavfsizligi qoidalarini biladi.
|
O’qitish usullari
|
Ko’rsatish, yo’riqnoma berish
|
O’qitish vositalari
|
Yo’riqli texnologik xarita, kerakli jihoz
va asboblar, ko’rgazmali qurollar, slaydlar, plakatlar va boshqalar.
|
O’quv faoliyatini tashkil etish shakli
|
Guruhli.
|
O’qitish sharoiti
|
Jihozlangan ustaxona
|
O’ayta aloqaning usul va vositalari
|
Nazorat, bajarilgan ishlarni tekshirish, og’zaki savol-javob, xisobot va
boshqalar.
|
O’QUV MASHG’ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI
Ish bos
qichlari va vaqti
|
Faoliyat mazmuni
|
O’qituvchi
|
Ta’lim oluvchi
|
1-bosqich. O’quv mashg’ulo tga kirish (15
daqiqa)
|
Tashkiliy qism:
1.Ta’lim oluvchilarning davomatini tekshiradi; 2.Ta’lim oluvchilarning mashg’ulotga tayyorgarligini nazorat qiladi;
3.Amaliy mashg’ulot nomi, rejasi, maqsad va kutilayotgan natijalar bilan tanishtiradi; 4.Xavfsizlik texnikasi qoidalariga amal qilishni eslatadi.
|
Mashg’ulotga tayyorgar lik ko’radilar.Amaliyotga xavfsizlik texnikasi, sani tariya va gigiyena talabla riga rioya qilgan xolda maxsus kiyimda keladi.
Xavfsizlik texnikasi jur naliga imzo qo’yadilar. Tinglaydilar.
|
2-bosqich asosiy (200
daqiqa)
|
Kirish yo’riqnomasi. O’quvchilar bilimini faollashtirish:
Tezkor-so’rov savol-javob, aqliy hujum orqali bilimlarni faollashtiradi.
Yangi o’quv material bayoni:
O’quv amaliyoti mavzusi bo’yicha umumiy ma’lumot beradi, ish jarayonini tushuntiradi.
Joriy yo’riqnoma. Yangi o’quv material bo’yicha amaliy mashq bajarish.
Ta’lim oluvchilarni ish joylariga taqsimlab amaliy ish yuzasidan yo’riqnomali texnologik xarita (ilova) hamda mustaqil ish bajarish uchun xom-ashyo tarqatadi va ko’rsatmalar beradi.
Mustaqil ishlarni bajarilishini maqsadli aylanish vaqtida nazorat qiladi va ish jarayonida o’quvchilar tomonidan qo’yilgan xatolarni ko’rsatadi.
Yakuniy yo’riqnoma.
Mashg’ulot tugaganidan so’ng ish joylarini talab darajasiga keltiradi. Tayyorlangan maxsulotni qabul qiladi.
|
Savolga javob beradilar. Tinglaydilar, chizadilar, yozib oladilar.
Ta’lim oluvchilar o’z ish joylarida turadilar.
Mashg’ulot raxbari ko’r satmalari va yo’riqli tex nologik xaritaga rioya qilgan holda bajaradilar. Xatolarni to’g’irlaydilar.
Foydalangan jixozlarni mashg’ulot raxbariga topshiradilar.
Ish joyini tozalaydilar.
|
3-bosqich Yakuniy (25
daqiqa)
|
Yakunlash:
O’quvchilarni amaliy mashg’ulot bo’yicha baholarini e’lon qiladi (ilova);
Kelgusi kasbiy faoliyatida amaliyotda bajargan ishlarining axamiyati va muhimligiga o’quvchilar etiborini qaratadi;
Kelgusi mashg’ulot mavzusi bilan tanishtirib uyiga vazifa beradi(ilova).
|
Tinglaydilar.
Topshiriqni yozib oladilar.
|
4 – MAVZU. O’lchash asboblarini tanlash va detallarni o’lchash.
Metallarni rejalashda ishlatiladigan uskunlar
Reja:
1.Rejalash va o‘lchash asboblari
2.Rejalash usullari
3.Rejalash chiziqlarini kernlash
4.Rejalashda xavfsizlik texnikasi talablari va qoidalari
Zagotovkaning o’lchamlari hamma vaqt tayyorlanadigan buyum o’lchamlaridan katta bo’ladi. Zarur shaklli va o’lchamli buyum yasash uchun zagotovka sirtidan ma’lum metall qatlamini yo’nib, unga ishlov berish kerak. Ishlov paytida yo’niladigan metall qatlami qo’yim deb ataladi. Zagotovkaga chizmada ko’rsatilgan shakl va o’lchamlarni tushirish operatsiyasi rejalash deb ataladi.
Chizg’ich rejalanadigan detal sirtiga chiziq tushirish uchun mo’ljallangan bo’lib, У10 yoki У12 asbobsozlik po’latidan tayyorlanadi. Yaxshi ishlov berilgan po’lat sirtlarini rejalash uchun j, kernerlardan foydalaniladi.
Kerner (iz qoldirgich) avvaldan belgilab qo’yilgan chiziqlarga chuqurchalar tushirish uchun xizmat qiladigan chilangarli asbobi. Kernerlar ligerlangan yoki uglerodli asbobsozlik po’latidan (У7A, У8A,7XФ yoki 8XФ) tayyorlanadi. Ishchi qismiga 15-20 mm uzunlikda termik ishlov beriladi. Kernerlarning oddiy, maxsus, prujinali, va elektrda ishlaydigan turlari bor.
Kernerlar oddiy, qadamli kernerlar, lupali kernerlar, prujinali kernerlar elektr kernerlar, pnevmatik kerner. Tekislikda rejalash chizmachilikning deyarli o’zi bo’lib, undan farqi qog’ozga qalamda emas, balki zagotovkaga o’tkir uchli metall nina (chizg’ich) bilan chiziladi.
Bir uchi o’tkir, ikkinchi uchi halqasimon sim chizg’ichlar;
а) bir uchi o’tkir, ikkinchi tomoni ushlashga oson bo’lishi uchun g’adir-budir qilib, yo’g’onroq ishlangan yorma chizg’ichlar;
b) ikki tomonlama chizg’ich, ikki uchi ham o’tkir bo’lib noqulay joylarga chiziqchalar chizishda ishlatiladi;
strelka-chizg’ich, bir uchi o’tkir to’g’ri burchakli kesimli chizg’ich, uning sirtlari yaxshi ishlangan bo’lib, uni go’niyalar, kubiklar bo’ylab bemalol surishga imkon beradi.
Masalan, shtangenreysmosda ishlatiladi. Amalda qo’yma ninali chizg’ichlar qo’llaniladi. Nina sifatida oddiy patefon ninasidan foydalanish mumkin. Yaxshi ishlov berilgan sirtlarni rejalashda ularni shikastlamaslik uchun yumshoq materiallardan qilingan chizg’ichlar ishlatiladi (masalan, po’lat uchun) latun chizg’ichlar ishlatiladi). Chizg’ichlar yaxshi o’tkirlangan bo’lishi lozim. Ularning ish qismi qancha o‘tkir bo’lsa, rejalash chizig’i ham shuncha ingichka chiqadi va rejalash aniqligi shuncha oshadi. Chizg‘ichlar charxlash stanoklarida o’tkirlanadi. Buning uchun ularni aylanib turgan doiraga tekkiziladi va ravon burib turiladi. Chizg’ichlar to’g’ri chiziqlarni chizish uchun ishlatiladi. Bunda shuni hisobga olish kerakki, chizg’ich ham, o’tkir chizg’ichlar ham ma’lum qalinlikka ega, shuning
uchun chizg’ichni chiziladigan chiziqdan bir oz nari ushlab turish kerak. Shunda chiziq zarur joyga chiziladi.
Ish qirralari bir oz qiya chizg’ichlarni ishlatish juda qulay. Ularni qo’llaganda rejalash aniqligi oshadi. Go’niyalar to’g’ri burchakli chiziqchalar chizishda ishlatiladi. Rejalashda yassi chilangarlik o’niyalari, yo’g’on tokchali (anlaj) go’niyalar, T-simon tokchali go’niyalar qo’llaniladi. Yassi chilangarlik go’niyasi eng qulay va ko’p ishlatiladigan qurol hisoblanadi. Lekin uning yordamida perpendikulyar chiziqlarni yetarli aniqlikda chizib bo’lmaydi. Bunga sabab, birinchidan, go’niyaning burchagi har doim bir oz ezilgan bo’ladi va uni perpendikulyar chiqariladigan joyga ko’z bilan chamalab qo’yiladi; ikkinchidan, berilgan to’g’ri chiziqning ikki tomoniga perpendikulyar o’tkazishda oldin to’g’ri chiziqning yuqorisiga, keyin ostiga perpendikulyar chizishga to’g’ri keladi. Buning uchun go’niyani yuqoridan pastga olib qo’yish kerak bo’ladi. Bunda, albatta, xatoga yo’l qo’yiladi. Anlaj go’niya yoki T-simon tokchali go’niyani qo’llaganda ularni detalning ishlov berilgan sirti yoki rejalash plitasi bo’ylab yurgizish mumkin. Bunda vertikal chiziqlar osongina xatosiz chiziladi. Rejalash tsirkullari aylanalar, yoylar chizishda, kesmalarni qismlarga o’lishda, o’lchamlarni ko’chirish va h.k. larda ishlatiladi. Oddiy, prujinali va almashtiriladigan oyoqli tsirkullar bo’ladi. Rejalashda 0,05 mm aniqlikdagi shtangen- sirkullar keng ishlatiladi. Oddiy tsirkullar sharnir 2 bilan biriktirilgan ikki oyoq 1 dan iborat. Ularning biriga o’yoqli skoba 3 parchinlangan, ikkinchisidan vint 4 bor. Vint 4 ni burab, tsirkul oyoqlarini zarur vaziyatga o’rnatish mumkin.
Rejalash tsirkullari Prujinali tsirkullar.
Tsirkulning yuqori qismidagi yassi prujina 2 oyoqli 1ni o’q 3 atrofida burishga va ularni kerishga intiladi, vint 5 va qirqma gayka 4 bunga qarshilik qiladi. Gaykani aylantirib, sirkulni istalgan vaziyatga o’rnatish mumkin.Tsirkullarning oyoqlari 45, 50 markali po‘latdan yasaladi va toblanadi. Sirkulning asosiy o’lchami eng katta kerilgan oyoqlar
o’rtasidagi masofa hisoblanadi. Oddiy tsirkullar 280, 350,430 va 500 mm, prujinali tsirkullar 50, 80, 120 va 150 mm o’lchamli qilib ishlab chiqariladi.
Shtangen asboblar
Shtangen asboblar mashinasozlikda ko’p qo’llaniladi. Ulardan detallarning ichki, tashqi diametrlari, uzunligi, eni, qalinligi, chuqurligi va boshqa qismlarini o’lchashda foydalaniladi. Shtangentsirkullarning uch turi-SHTS-I, SHTS-II, SHTS-III ishlatiladi.
Ularning o’lchash chegaralari har xildir: 0-125 mm (SHTS-1); 0-160 mm (SHTSII); 0-400 mm (SHTS-III). Nonius bo’yicha sanoqlari 0,1 mm (SHTS-I) va 0,05 mm (SHTS-II va SHTS-III). Shtangentsirkul SHTS-I bilan tashqi, ichki o’lchamlar va chuqurlikni o’lchash mumkin. Shtangasining bitta uchida o’lchash jag’lari ikkinchi uchidan chizg’ich bo’lib, undan chuqurlikni o’lchashda foydalaniladi. Shtanga bo’ylab qo’zg‘aluvchi ramka jag’lari suriladi. O’lchash jarayonida shtangaga qisqichni vint bilan mahkamlab qo’yiladi. Shtangentsirkulning ostki jag’i tashqi, ustki jag’i esa ichki o’lchamlarni o’lchash uchun xizmat qiladi. Ramkaning qiya qirrasiga nonius shkalasi zarblangan. Shtangentsirkul SHTS-II yuqori aniqlikda o’lchash imkonini beradi.
Asbobning ustki jag’i o’tkirlangan bo’lib, undan rejalash ishlarida foydalaniladi.
Suriluvchi ramkaning shtangasi nisbatan o’rnatish uchun mikrometrik surish (vint-gayka) mexanizmi bilan ta’minlangan. Shtangentsirkul ko’rsatkichini o’qish. Shtangentsirkulni ko’zning ro’parasida tutib, millimetrlarning butun sonlarini chapdan o’ngga qaratib, noniusning nolinchi shtrixi bilan sanaladi va noniusning shtanga shkalasi shtrixi bilan ustma-ust tushadigan shtrixi topiladi.
ilova
YO’RIQLI TEXNOLOGIK XARITA-2
Kasb kodi va nomi: 30730401-Gaz jixozlari chilangari
O’quv amaliyot nomi: Сhilangarlik ishi o’quv amaliyoti.
Mavzu: O’lchash asboblarini tanlash va detallarni o’lchash. Metallarni rejalashda ishlatiladigan uskunalar.
Maqsad: Gaz jixozlarini montaj qilishni o’rganish.
№
|
Bajariladigan ishlar mazmuni
|
Moslamalar, asboblar va xom-ashyolar
|
Eskizlar, chizmalar, rasmlar
|
Bajarish tartibi
|
1
|
Shtangensir- kul bilan tashqi yuzalarni o’lchash
|
Shtangensirku l SHTS- 1, SHTS-2
|
|
Shtangensirkul olib ramkaning qisuvchi muruvvati bo’shatiladi.
Shtangensirkul jaglari detall
|
|
|
|
o’lchamida
|
|
|
|
kattaroq
|
|
|
|
o’lchamga
|
|
|
|
keltiriladi
|
|
|
|
|
Jag’lari teshik
|
|
|
|
o’lchamidan
|
|
|
|
kichikroq
|
2
|
Shtangensir- kul bilan ichki yuzalarni o’lchash
|
Shtangensir- kul, SHTS- 1, SHTS-2
|
o’lchamga keltiriladi. Kichik jag’lar teshikka kiritilib harakatlanuvchi
ramka jag’lari
|
|
|
|
teshik
|
|
|
|
devorchalariga
|
|
|
|
tekkuncha
|
|
|
|
suriladi.
|
|
|
|
|
Shtanganing yon
|
3
|
Shtangensir-
-kul bilan chuqurlikni o’lchash
|
Shtangensir- kul, SHTS- 1,
Shtangenglu-- bino metr
|
chekkasi o‘lchanadigan teshik yoki
chiqiqning
|
|
|
|
yuqori chetiga
|
|
|
|
tiraladi.
|
|
|
|
Xarakatlanuvchi
|
|
|
|
jag‘ning chuqur
|
|
|
|
o‘lchagich
|
|
|
|
chizgichi teshik
|
|
|
|
yoki chiqiq
|
|
|
|
tagiga
|
|
|
|
tiralguncha
|
|
|
|
pastga
|
|
|
|
tushiriladi.
|
3
.
|
Mikrometr bilan o‘lchash
|
Mikrometr
|
|
Nolinchi chiziqlar ustma-ust tushmaganidamikro metr
tug‘irlanadi: o‘lchash tekisliklari bir- biriga mos keltirilib, mikrometrik muruvvat to‘xtatkich yordamida to‘xtatiladi; barabanni mikrometrik muruvvat bilan bog‘lovchi qalpoqcha bo‘shatiladi; baraban qalpoqcha yordamida muruvvat bilan
mahkamlanadi.
|
ilova
O’lchash asboblarini tanlash va detallarni o’lchash. Metallarni rejalashda
ishlatiladigan uskunalar bo’yicha.
CHARXPALAK metodi
|
| |
