O‘ZBEKISTONDA
FANLARARO
INNOVATSIYALAR
VA
19-
SON
ILMIY
TADQIQOTLAR
JURNALI
20.05.2023
1-rasm. TMS 1802NC mikrokontrolleri
MIKROKONTROLLERLAR TARIXI VA ULARNING BUGUNGI KUNDAGI
AHAMIYATI
Ismoilova E’zozaxon Moʽsajonovna
FDU magistranti ismoilovaxrorjon@yandex.com
Tuxtasinov Maqsadjon Murodjon o‘g‘li
FDU tayanch doktoranti.tuxtasinov.maqsadjon@gmail.com
Bahodir Xoshimovich Karimov
FDU, fizika-matematika fanlari nomzodi, dotsent,b.karimov@gmail.com
Mikrokontrollerlar
bugungi
zamonaviy texnologiyalar dunyosida inson
hayotining ajralmas
qismi ekanligi haqida
hech
o’ylab
ko’rganmisiz.
Mikrokontrollerlar
oddiy
bolalar
o’yinchoqlaridan tortib yirik ishlab
chiqarish korxonalaridagi
ishlov berish
tizimlariga qadar qo’llaniladi. Mikrokontrollerlardan foydalanish tufayli muhandislar
ishlab chiqarishning deyarli barcha sohalarida yuqori ishlab chiqarish tezligi va yuqori
mahsulot sifatiga erishishga muvaffaq bo’lishdi.
Mikrokontroller - bu elektron qurilmalardagi uning ishlash tizimini boshqarish
uchun mo’ljallangan mikrosxema hisoblanadi. Oddiy mikrokontroller
protsessor va
tashqi ulanish qurilmalarning funksiyalarini, RAM yoki ROMni o’z ichiga oladi hamda
bitta chipda birlashtiradi. Aslida, uni oddiy vazifalarni bajarishga qodir bo’lgan bitta
chipli kompyuter deyish mumkin.
Mikrokontrollerning paydo bo’lishi bilan kompyuterli
avtomatlashtirishni
boshqaruv sohasida ommaviy qo’llash davrining boshlanishi o’zaro uzviy bog’liq. Shu
sababli ham bu jarayonda “
nazoratchi” (inglizcha
controller - regulyator,
boshqaruvchi qurilma yoki nazoratchi) atamasi yuzaga keldi.
Qo’l mehnati yordamida ishlab chiqarishning
qisqarishi va asbob-uskunalar,
jumladan, EHM texnikasi importining ko’payishi tufayli “mikrokontroller” (MC)
atamasi ilgari ishlatilgan “bir chipli mikrokompyuter” atamasini siqib chiqardi.
Bir chipli mikrokompyuter(mikrokontroller) uchun birinchi patent 1971-yilda
American Texas Instruments kompaniyasi xodimlari bo’lgan muhandislar M.Kochren
va G.Bunga berilgan. Aynan ular protsessor bilan birga kiritish-chiqarish qurilmasiga
ega bo’lgan xotirani ham bitta chip(sxema)ga joylashtirishni taklif qilishdi. G.Bun
kalkulyatorni yaratish uchun deyarli barcha muhim sxemalarni ushlab turadigan
yagona integral mikrosxemalar chipini ishlab chiqdi.
Unda faqatgina displey va
klaviatura o’rnatilmagan edi xalos. Ajablanarlisi shundaki,
elektronika va aloqa
sohasidagi ushbu ajoyib yutuq TMS1802NC deb nomlandi (1-rasm). Ammo, ixtiro
oddiy emas edi. U 3000 bit dastur xotirasi (ROM) va 128 bit ma’lumot almashish uchun
