|
Toshkent vilovat chirchiq davlarpedagogika institute tabiiy fanlar fakulteti geografiya va iqtisodiy bilim asoslari yo’nalishi talabasining sanoat va qishloq xo’jaligi fanidan mustaqil ish taqdimoti mavzu: Ko’mir sanoati
|
| bet | 1/4 | | Sana | 02.11.2022 | | Hajmi | 13.34 Kb. | | #28853 |
Bog'liq Mustaqil ish taqdimoti-fayllar.org Operatson tizimlarda fayl tizimi bilan ishlash. Umumiy ruxsat va
Mustaqil ish taqdimoti
TOSHKENT VILOVAT CHIRCHIQ DAVLARPEDAGOGIKA INSTITUTE TABIIY FANLAR FAKULTETI GEOGRAFIYA VA IQTISODIY BILIM ASOSLARI YO’NALISHI TALABASINING SANOAT VA QISHLOQ XO’JALIGI FANIDAN
MUSTAQIL ISH TAQDIMOTI
Mavzu: Ko’mir sanoati.
Tuzuvchi:Ismatov Bekmirza 20/2-guruh talabasi.
REJA
Kirish
Ko’mir sanoati va uning jahon iqtisodiy ishlab chiqarish tarmog’i sifatida ta’rifi.
Jahon sanoat tarmog’ida ko’mir sanoati ahamiyati va hozirgi mahsulot yetkazib berish ko’rsatkichlari.
O’zbekiston yoqilg’i sanoat tizimda ko’mir sanoati tarmog’i o’rni va imkoniyatlari.
Xulosa va foydanilgan adabiyotlar ro’yxati.
Kirish
Hozirgi iqrisodiyotni yoqilg’i mahsulotlarisiz tasavvur qilish qiyin. Zero yoqilg’i resurslari asosiy energiya xosil qiluvchi va iqtisodiy faoliyat uchun muhim resurslar bilan ta’minlovchi tarmoqlar sanaladi. Ana shu tarmoqlardan biri ko’mir sanoati ham o’izga xos xususiyatlarga ega bo’lib hozirda dunyo issiqlik elektr energiya xosil qilish va undan foydalanishda muhim sanaladi. Bu borada to’liq ma’lumotlarni atroflicha mavzu doirasidayoritishga harakat qilamiz.
Ko’mir sanoati va uning jahon iqtisodiy ishlab chiqarish tarmog’i sifatida ta’rifi.
Ko'mir sanoati tosh va qoʻngʻir koʻmirni qazib olish va birlamchi qayta ishlash (boyitish) bilan shugʻullanadi va ishchilar soni va ishlab chiqarish asosiy fondlari tannarxi boʻyicha eng yirik sanoat hisoblanadi. Koʻmir sanoati — yoqilgʻi sanoatining asosiy tarmoqlaridan biri. K.s koʻmirni qazib olish (ayrim holdarda boyitish, briketlash) va isteʼmolchilarga yetkazib berish jarayonlarini oʻz ichiga oladi. Kumir qazib olishning eng afzal va samarali usuli uni ochiq usulda, karyerlardan qazib olish hisoblanadi. Ko’mir konlari chuqurda joylashgan boʻlsa, u yopiq (shaxta) usulida qazib olinadi. Hozirgi paytda koʻmirni tejamli gidravlik usulda qazib olish keng qoʻllanilmoqsa. Koʻp holdarda koʻmir yer tagida toʻgʻridantoʻgʻri gazga aylantirish yoʻli bilan isteʼmolchilarga bevosita quvurlar orqali uzatiladi. Ko'mir qazib olish sanoati Yoqilg’i sanoat tarmoq tizimi eng katta segmentdir . Butun dunyoda u ishchilar soni va asbob-uskunalar miqdori bo'yicha hammadan ustun turadi.
Ko'mir qazib olish sanoati ko'mirni qazib olish va uni keyinchalik qayta ishlashni o'z ichiga oladi. Ish yer yuzasida ham, er ostida ham amalga oshiriladi. Agar konlar 100 metrdan ortiq bo'lmagan chuqurlikda joylashgan bo'lsa, ish karer usulida amalga oshiriladi. Katta chuqurlikdagi konni o'zlashtirish uchun konlardan foydalaniladi.
Qadim zamonlarda koʻmir oddiy usulda (Xitoy, Gretsiya) qazib olingan va yoqilgʻi sifatida foydalanilgan. Keng miqyosda foydalanish va Koʻmir sanoatining tarmoq sifatida vujudga kelishi 18-asr ning 2-yarmiga toʻgʻri keladi. Bu paytda qazib olingan koʻmirdan Angliyada choʻyan eritishda foydalana boshlandi. 19-asr dan boshlab koʻmir transport sohasida keng koʻlamda ishlatila boshlandi. 20-asr boshlarida koʻmir insoniyatning yoqilgʻiga boʻlgan ehtiyojining 70% ini qondirgan boʻlsa, hozirgi vaqtda ushbu koʻrsatkich 20—25% dan oshmaydi. Uning oʻrnini tabiiy gaz va neft egʻallamoqda. Jahondagi 60 mamlakatda koʻmir qazib chiqariladi. Koʻmirning 90% qazib olinadigan davlatda ishlatiladi, uning faqat 10% eksport qilinadi. Koʻp miqdorda koʻmir eksport qiladigan davlatlar qatoriga AQSH, Avstraliya, JAR, Rossiya, Qozogʻiston va boshqa kiradi. Dunyoda jami qazib olinayotgan 5 mlrd. t koʻmirning 1 mlrd. t dan ortigʻi qoʻngʻir koʻmirdir. Qoʻngʻir koʻmirning yirik konlari Rossiya, Qozogʻiston, Polsha, AQSH (gʻarbiy qismida), Xitoy va boshqa mamlakatlarda joylashgan. Ulkan qoʻngʻir koʻmir konlar: Kansk — Achinsk, Moskva ostonasi, Chelyabinsk (Rossiya), Ekibas-tuz (Qozogʻiston), Yuqori Sileziya (Polsha), Leypsig (Germaniya) va boshqa Bu konlarning har birida 100 mlrd. dan to bir necha trln. tonnagacha koʻmir zahiralari mavjud.
Ko'mir shaxtalarida va yer ostida ishlash - qazib olishning asosiy usullari. Rossiyada va dunyoda ishlarning aksariyati ochiq usulda amalga oshiriladi. Bu moliyaviy manfaatlar bilan bog'liq va yuqori tezlik qazib olish.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Toshkent vilovat chirchiq davlarpedagogika institute tabiiy fanlar fakulteti geografiya va iqtisodiy bilim asoslari yo’nalishi talabasining sanoat va qishloq xo’jaligi fanidan mustaqil ish taqdimoti mavzu: Ko’mir sanoati
|
