Vektorli grafik tizimning muhim tavsifi bo‘lib,
uning sodda grafik
elementlarining tarkibi xizmat qiladi, sodda grafik elementlariga bir
nechta misol keltiramiz:
- Koordinatasi ko‘rsatilgan nuqtalar boshlanuvchi ma’lurn bir
burchak ostida yo‘nalgan va berilgan uzunlikka ega boigan chiziq;
- Markaziy koordinatalari ko‘rsatilgan
nuqtada joylashuvchi,
yarim o‘qlarining uzunligi, chiziqning rang va qalinligi,
hamda uni
bo‘yash rangi berilgan ellips;
- Chap tomondagi yuqori burchagiga joylashgan nuqtaning
koordinatalari, tomonlar uzunligi, chiziq qalinligi va rangi ko‘rsatilgan
to‘g ‘ri to ‘rtburchak.
Vektorli tasvimi ko‘rsatayotganda sodda
elementlaming chiziqli
geometrik atributlari, uning boshlang'ich va zarur oichamlari o‘rta-
sidagi munosabatni hamda chiqarish qurilmalarida (monitorlar, chop
etish qurilmasi) ruxsat berilgan xatolikni hisobga olgan holda hisoblab
chiqadi. Bunday usul masshtablashtirish imkoniyatini
sezilarli darajada
oshlradi. Tasvir oichamini qancha ko‘paytirsa ham, uning sifati
o‘zgarmaydi. Tasviming oichamlarini juda kichiklashtirib yuborganda,
sodda elemenlaming chiziqlari ustma-ust
tushib qolishi va xatolami
ixchamlash hisobiga u o‘zgarishi (blizilishi) mumkin.
Fraktal grafika vositasida shakllangan tasvirlar ham xuddi vektorli
grafika kabi matematik hisoblarga asoslangan. Ammo kompyuter
xotirasida hech qanday obyektni saqlamasligi bilan undan farq qiladi.
Tasvir tenglama (yoki tenglamalar tizimi) bo‘yicha quriladi. Shuning
uchun formulalardan boshqa hech narsani saqlash kerak emas.
«Fraktal» atamasi lotincha Fractus so‘zidan olingan va u «qism-
lardan tuzilgan» ma’nosini anglatadi. Fransuz matematigi Benua Man
delbrot 1975 yilda «The fractal geometiy of Nature» kitobini nashr qildi
va fraktal so'zi eng ko‘p tarqalgan atamalardan biriga aylandi12.
Eng sodda fraktal obyekt sifatida qor uchqunlarini yoki paporotnik
bargini keltirish mumkin. Shuning uchun
ham fraktal obyekt chizish
yoki bezash asosida emas, balki prOgrammalashtirish asosida hosil bo‘-
ladi. Kompyuterda tashkil qilingan turli o‘yinlarda ham fraktal gra-
fikadan foydalaniladi. Fraktal grafika kompyuter
xotirasida saqlanib
turmaydi. Har bir tasvir tenglama yoki tenglamalar sistemasi asosida
quriladi. Fraktal grafikadagi tenglamaning biror koeflitsientini o‘zgar-
tirish orqali butunlay boshqa tasvimi hosil qilish mumkin.
12 S.Q.Tursunov va boshqalar. Kompyuter grafikasi va web-dizayn. Pedagogika OTMlari talabalari uchun
darslik. T. Cho'lpon. 2013 y. 377-bet.
14
Sanab o‘tilgan kompyuter grafikasi turlarini tashkil qilish va ulami
boshqarish uchun bir qator dasturiy vositalarlar ishlab chiqilgan.
