'' MAKTABGACHA TA'LIM TIZIMIDA ZAMONAVIY INNOVATSION
TEXNOLOGIYALAR''
https://doi.org/10.5281/zenodo.6386729
Fayzullayeva Iroda Baxtiyorovna
Toshkent shahar Toshkent pedagogika kolleji
Bolalar nutqini o‘stirish fani o‘qituvchisi
Muhiddinova Dilfuza Sherdor qizi
''Maxsus fanlar'' o‘qituvchisi
Annotatsiya: Maktabgacha ta`lim tashkilotlarida bolalarning har tomonlama
rivojlanishini ta`minlashga qaratilgan pedagogik jarayon murakkab, shu bilan birga rang-
barangdir. Ta`lim-tarbiya samaradorligiga erishishda maktabgcha ta`lim tashkilotlaridagi
har bir faoliyat turini to`g`ri tashkil qilish lozim. Ushbu maqolada maktabgacha ta`lim
tashkilotlarida zamonaviy texnologiyalardan foydalanish, va ularning samaradorligi
haqida bayon qilingan.
Kalit so`zlar: ta`lim tarbiya,
zamonaviy texnologiyalar, innovatsiyalar, masofaviy
ta`lim.
Har bir mamlakatning iqtisodiy qudrati, ijtimoiy-ma’naviy hayot darajasining
yuksalishi ta’lim tizimining raqobatbardoshligi, ilm-fan taraqqiyoti bilan belgilanadi. Shu
bois, O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasida
ta’lim sohasini tubdan takomillashtirish, ta’lim sifatini oshirish,
intellektual salohiyatli,
jismoniy barkamol avlodni shakllantirish, aniq fanlarni chuqurlashtirib o‘qitish va
iqtisodiyotning turli sohalari uchun malakali kadrlarni tayyorlash ustuvor vazifalar sifatida
belgilangan bo‘lib, pirovardida bugungi davr talabiga javob bera oladigan ta’lim tizimni
yaratish ko‘zda tutildi. Sohadagi islohotlar natijasida maktabgacha ta’lim tizimida
boshqaruv mexanizmi tubdan takomillashtirildi, nodavlat ta’lim xizmatlari ko‘rsatish
tizimi isloh qilindi, o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’lim tizimi qayta ko‘rib chiqildi, oliy
ma’lumotli mutaxassislar tayyorlash sifatini oshirish choralari kuchaytirildi, oliy o‘quv
yurtidan keyingi ta’limning ikki pog‘onali tizimi joriy etildi. Shiddat bilan o'zgarib
borayotgan dunyoda yashay oladigan yoshlarni tayyorlash
uchun asosiy vazifasini
muayyan miqdordagi bilimlarni berishdan iborat deb hisoblaydigan an'anaviy ta'lim
yo'sini mutlaqo yetarli emas. Chunki ilm-fan va texnika shu darajada rivojlandiki, endi
odam biror fandagi eng asosiy tushunchalarni ham xotirasida saqlab qola olmaydi. Buning
ustiga, tinimsiz o'zgarishlardan iborat bo'lib qolgan hayotga mustaqil qadam qo'yayotgan
yoshlar ana shunday o'zgarishlarga ham intellektual, ham ma'naviy jihatdan tayyor
bo'lmasa, raqobatlar kurashidan iborat dunyoda o'z o'rnini topolmasligi mumkin. Hozirgi
kunda ta'lim tizimida boy tajribalar yig'ilgan. Chunonchi, ishbilarmonlik o'yinlari,
kompyuterli o'qitish, individuallashtirilgan o'qitish, insonparvarlik, hamkorlik,
shaxsni
erkin tarbiyalash va h.zo.
Bugungi kunda xorij tajribalaridan andoza olish, ijodiy yondashgan holda amaliyotda
joriy etish, zamon talabiga mos ravishda me'yoriy hujjatlar, o'quv-metodik adabiyotlar,
o'quv metodik majmualarni ishlab chiqish, ilg'or xorijiy tajriba asosida maktabgacha ta'lim
tashkilotlarining rahbar va mutaxassislarida zamonaviy menejment va pedagogik
texnologiyalar bo'yicha sohaga oid bilim va ko'nikmalarni shakllantirish vazifalari dolzarb
masalalar sirasiga kiritilmoqda. Maktabgacha ta’lim uzluksiz ta’limning asosiy bo‘g‘inidir.
Avvallari bu tizim xalq xo‘jaligining turli sohalarida mexnat qilayotgan otaonalarning
ijtimoiy faoliyati uchun shartsharoit yaratishgagina xizmat qilgan bo‘lsa, endilikda bolalar
bog‘chalari ish mazmuniga qo‘yilgan talablar xam o‘zgartirildi. Asosiy vazifalardan biri
kichkintoylarni maktab bosqichida o‘qishga tayyorlashdir. Bolalar bog‘chalari
tarbiyalanuvchilariga ta’lim berishda maktablar o‘quv dasturlariga yaqinlashtirilgan 12
yo‘nalishli yangi dasturlar ishlab chiqilgani, sinovdan o‘tkazilib, joriy etishga kirishildi.
Bog‘chalarda bu dasturlarni ta’lim jarayonida qo‘llash orqali ijobiy natijalar qo‘lga kiritildi.
Innovatsion ta'lim texnologiyasi - bu o'quv jarayonining samaradorligini oshirish va
ta'lim va ta'lim faoliyati uchun eng yaxshi shart-sharoitlarni yaratish uchun mavjud usullar
va vositalarni yangi yoki sifat jihatidan yaxshilashni o'z ichiga olgan o'quv va ta'lim
faoliyatini tashkil etish metodologiyasi. jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining
hozirgi tendentsiyalari. Ta'limdagi innovatsiyalar ta'lim sohasidagi
innovatsiyalarning
paydo bo'lishiga qaratilgan kompleks tadbirlarni o'z ichiga oladi. Bu innovatsiyalar ta’lim
jarayonini tashkil etishning usul va uslublari, ta’lim va tarbiya jarayonida foydalaniladigan
resurslar, ilmiy nazariyalar va tushunchalar bo‘lishi mumkin. Innovatsiya yangi ilmiy
bilimlarni, qandaydir kashfiyotlarni, ixtirolarni olishga qaratilgan tadqiqot faoliyatidan
foydalanish orqali rivojlanadi. Bundan tashqari, innovatsiyalarning paydo bo'lishi
loyihalash ishlarining natijasi bo'lishi mumkin, bunda mavjud ilmiy nazariyalar va
tushunchalar asosida amaliy harakatlarni amalga oshirish imkoniyatini aks ettiruvchi
instrumental va texnologik bilimlar rivojlanadi.
Shunday qilib, innovatsion loyihalar
yaratiladi, bu esa keyinchalik yangi texnologiyalarning paydo bo'lishiga olib keladi.
Innovatsiyalar ta'lim faoliyati jarayonida ham rivojlanadi. O'quv jarayonida talabalarning
nazariy va amaliy bilimlari rivojlanadi, keyinchalik ular amaliy hayotning innovatsiyalar
yaratish bilan bog'liq turli sohalarida qo'llanilishi mumkin.
Innovatsion ta'lim texnologiyalari uchta asosiy komponentga asoslanadi:
Zamonaviy, yaxshi tuzilgan tarkib, uning asosi tadbirkorlik faoliyatining hozirgi
voqeliklariga javob beradigan kasbiy faoliyatdagi kompetentsiyadir. mazmuni zamonaviy
aloqa vositalari orqali uzatiladigan turli multimedia materiallarini o'z ichiga oladi.
Zamonaviy, innovatsion o'qitish usullarini qo'llash. Bunday usullar bolajak
mutaxassisning kompetensiyalarini
rivojlantirishga, oquvchilarni faol bilim va amaliy
faoliyatga jalb etishga, bilish jarayonida tashabbuskorlikni namoyon etishga yonaltirilgan
bolishi kerak. Ta'lim dasturlarini passiv assimilyatsiya qilish istisno qilinadi.
Ta'lim jarayonida zamonaviy infratuzilmaning mavjudligi. U o'qitishning yangi shakl
va usullarini, xususan, masofaviy ta'limni qo'llashga yordam beradigan axborot,
texnologik, tashkiliy va kommunikatsiya komponentlariga asoslanishi kerak.
Ta'limda innovatsion texnologiyalar o'qitishda muayyan yondashuvlarni qo'llash
asosida qo'llaniladi, ya'ni. yangi texnologiyalarni rivojlantirish uchun asos bo'lgan talablar
va maqsadlarni o'z ichiga olgan tamoyillar. Pedagogik sohadagi barcha innovatsiyalar
jamiyat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining hozirgi bosqichiga qat’iy mos kelishiga
asoslanadi. Hozirgi vaqtda ular o'quvchilarning mustaqilligini rivojlantirishga, o'z-o'zini
o'rganish va o'z-o'zini rivojlantirish qobiliyatlarini
shakllantirishga, o'quv dasturlarini
mexanik ravishda emas, balki ongli ravishda o'zlashtirishga qaratilishi kerak.
Mamlakatimizdagi deyarli barcha maktabgacha ta`lim tashkilotlari zamonaviy kompyuter
va telekommunikatsiya texnologiyalari bilan jihozlangan. Bu esa, o‘z navbatida,
tarbiyachilarning o‘z mehnat faoliyatlariga yangicha yondashuvlarini talab etadi. Ta`lim
jarayoniga yangi texnologiyalarni joriy etilishi, tarbiyachini texnik vositalar tomonidan
siqib chiqishiga emas, balki yangicha yondashuv orqali uning vazifasi va rolini o‘zgartirib,
tarbiyachilik faoliyatini yana-da serqirra, ijodiy va kreativ yondashuvga asoslangan kasbga
aylantiradi.
