“ O’zbekiston iqtisodiy taraqqiyotida mintaqaviy multimodal logistika markazlari va erkin iqtisodiy hududlarining ahamyati”

Rossiya Federatsiyasi

• Rossiya davlati muhim strategik hududda joylashganligi tufayli yevrosiyo logistika tizimida muhim o’rin tutadi. Ba’zi bir muammolarning bo’lishiga qaramay davlat transport sohasiga e’tiborni kuchaytirishni boshlab yubordi. chunki hozirgi global iqtisodiy sharoitda bu muammoning yechimi har qaysi davlat uchun katta sakrashga olib keishi mukin. Bu narsa Gong-Kong, Shanhai, BAA kabi rivojlangan hududlar tajribasidan hammamizga ma’lum. Rossiya ferderatsiyasi logistika markazlari va transport sohasidagi yirik loyihalarni amalga oshirish arafasida turibdi.

Birlashgan Arab Amirliklari

• Eng yirik iqtisoiy markazlari Abu-Dabi va Dubai shahalari. Ular dunyodagi eng yirik moliyaviy, iqtisodiy, rekreatsion markazlar joylashgan hudud hisoblanadi. Xususan, Jebel ali erkin hududidagi logistika markazi asosan portlar va havo yo’llari hisobiga barpo etilgan. Dubai Xalqaro Aeroporti (Dubai International Airport) dunyodagi sakkizinchi yirik xalqaro aeroport bo’lib, yiliga 1,8 mln tonna yukni tashiydi.
• Jabal Ali bilan birgalikda Rashid porti ham joylashgan. Avtomagistrallar ham logitika markazining asosiy transport vositasi hisoblanadi. Xususan, Shayx Zoyid shohko’chasi to’liq avtomatlashtirilgan bo’lib, har bir tranzit uchun 1,08 $ to’lov bilan yuk tashish mumkin. Dubai logistika markazlari va erkin zonasi yiliga 12 mlrd $ dan ko’proq foyda keltiradi (faqat Dubaining YAIMi 37 mlrd $ 2006). Yana erkin zonani va logistika markazlarining taraqqiyotini belgilovchi bir nechta yirik loyihalar rajalashtirilgan.

Erkin iqtisodiy hududlar tushunchasi va ularning turlari

• Erkin iqtisodiy hududlar deb, mintaqani jadal ijtimoiy iqtisodiy rivojlantirish uchun ichki va tashqi kapitalni, istiqbolli texnologiyalar va boshqaruvga oid tajribalarni jalb etish maqsadida tuziladigan, aniq belgilangan ma’muriy chegaralari va alohida huquqiy tartiboti bo’lgan maxsus ajratilgan hududga aytiladi.
• Hozirda jahonda erkin iqtisodiy hududlarning 4 mingdan ortiq turi mavjud bo’lib, ulardagi xizmatlarning umumiy qiymati yiliga 6,5 trln $ ni tashkil qiladi. (YAIMning 15% i)