-jadval 0 ‘zbekiston Respublikastning muho£aza etiladigan íafoiiy hududlari

3
Chust turna ­
rá tablat 
yodgorllgi
0
‘simlik va hayvonot dunyosi
j 
96
1990
Alohida tabiiy obyektlar va komplekslarni saqSash, 
ko‘paytirish va tiklash achnn liududiar
Buyurtmaxoisalar
1503206
1
Oqtog‘
Noyob va yo‘qolib borayotgan 
hayvon va o'simliklar
15400
1997
2
Dengizko‘1
Hayvonot va o'simiiklar olami
50000
1990
3
Qamobcho‘1 Hayvonot va o'simliklar olami
40000
1992
4
Qoraqir
Hayvonot va o'simliklar olami
30000
1992
5
Qo'shrabod
Hayvonot va o'simliklar olami
16300
1992
6
Muborak
Noyob va yo‘qolib borayotgan 
hayvon va o'simliMar
264469
1997
7
Sarmish
Hayvonot va o'simlíklar olami
5000
1997
8
Sayg'oclii
Yowoyi hayvonlar
1000000
1997
9
SecbanJco‘1
Baliqlar
7037
1998
10
Sudoche
Yowoyi hayvonlar
50000
1991
11
Xubara
Tuvaloq va uning yashash joylari
25000
1998
Tabiiy parvarisJtxonalar
7122
1
«Jayron»
ekomarkazi
Jayron, qulon, Prejevalsk otlari
7122
1976
2
Baliq
xo‘jaligi
hududlari
Suv havzalaridagi antrapogen 
tizimlar
Muhoíaza
etiladigan
landshaftlar
Alohida tabiiy ekotizimlar
1004005
Kurort
tabiaíi
hududlari
Antropogen ekotizimlar
338
Rekreatsiya
hududlari
Antropogen va tabiiy ekotizimlar
70
Davlat bio­
sfera rezer- 
vatorlari
Tabiat ekotizimlari
35724
210

Mamlakatimizda turizm ta ’liminmg 5 yo‘nalishi uchun 
5 ta mukammai o'quv qo‘Ilanma!arni tayyorlagan taniqli 
olim N.To'xliyev va T.Abdullayevalar ekologik turizmni 
rivojlantixishdagi muammolarga Markaziy Oslyo davlatlari 
chegaralarida qaraydi74:
Davlatning ekoturizmni rivojlantirish dasturi ishlab 
chiqilmaganligi. 
Shuning 
uchun 
viloyatlar 
va 
hududlar 
ekoturizmini rivojlantirishda davlatnmg moliyaviy quwatlashi 
juda kam miqdorlarda;
• Ekoturizm obyektlari va ekotoristik tashriilar haqlda statistik 
hisobotlar yuritilmaydi;
• Ekoturizmni tashkil qffish usuliari va ekologik turizmni 
tashkiJ qilishning ijtimoiy, iqtisodiy va tashkiliy mexanizmlari 
ishlab chiqllmagan; •
Ekoturizmni 
rivojlantirishda 
tegishli 
idoralar 
va 
korxonalaming bir-biri bilan bog'lanmaganJigi, shuningdek, 
ekoturizm infratuziSmalari boshqamvining tashkil qilinmaganligi;
• Ekoturizm xizmatlarinmg xalqaro darajaiarda emasligi;
• 
Ekoturizmda moddiy-texnika zaxiralarining rivojlan- 
maganligi;
• Aiohida muhofaza qilinadigan hududlaming ekoturizm 
marshrutiarmi rivojlaxitirishga moliyaviy kuchsizligi, ekoturizm 
mutaxassislarining yo‘qligi;
• Ekoturistik obyektlarga transport vositalari bilan borishning 
chegaraianganligi va asosiy magistrallardan uzoqiigi;
• Ekoturizmda o'zaro aloqalarning va xalqaro itajribalar 
almashishning yo'qligi.
74 
Тухлиев H., Абдуллаева Т. Экологический туризм; сущность, тен­
денции и стратегия развития. Ташкент: Узбекистан миялий энциклопе- 
дияси, 2009. С. 415.
211

17.2. Ekoturranni rivojlantirishdagi muaiomolanimg yechimlari
O'zbekisíonda muhofaza qilinadigan íabiiy hududlarda 
ekoturizmning rivojlanishini ta ’minlaydigan asosiy chora va 
tadbirlar «Ekoturizm Konsepsiy&sida» rnukamma! holatda 
berilgan. Ekoturizmning dunyoda tutgan o ‘mi, mavqei hamda 
O'zbekistondagi salohiyati va uníng rivojlanishini e’tiborga 
oigan hoida «Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish 
Davlat qo‘mitasi» Vatanimizning muhofaza qilinadigan tabiiy 
hududlarida 
ekoturizmning 
rivojlanishini 
ta ’minlaydigan 
quyidagi asosiy chora va tadbirlar ishíab chiqdi75:
1. Respublikamizda ekoturizm sohasida xizmat qiluvchi, jahon 
talablariga javob beraoladigan yuqori malakali mutaxassislaming 
yetishmasligini hisobga oigan holda, yosh mutaxassislarni 
ekoturizm rivojlangan mamlakatlarga (AQSH, Yaponiya, 
Kanada, Fransiya, Germaniya) malakalarini oshirísh uchun 
o'qishga, ishga yuborish lozim.
2. Jahon andozalari va talablaiiga rnos keladigan ilmiy va 
iqtisodiy asoslangan katta-kichik, qisqa va uzoq muddatga 
m o‘ljaUangan loyihalar va biznes rejalar ishlab chiqib amalga 
oshirish lozim (imtiyozli kredit asosida).
3. O'zbekistonda ekoturizmning jahon talablariga javob 
beraoladigan moddiy-texnik, axborot tahliliy bazasíni yaratish, 
xizmat ko‘nsatish va servís sohasini rivojlantirish zarur.
4. Vatanimizning tarixiy yodgoríiklari, go‘zal va betakror 
tabiati, landshafti, nabotot va hayvonot dunyosi haqida bukletlar, 
turistik atlas va xaritalar yordamida dunyo ekoturizm bozorida 
targ‘ibot ishlarini amalga oshirish lozim.
5. Baday-to'qay va «Jayronxona» ekomarkaziga qo'shni 
hududlarda Markaziy Osiyoda qirilib ketishi xavflí bo‘lgan noyob
75 
0 ‘zbekistonda ekologik turizmni nvojlantirish Konsepsiyasi, «Ekologik 
xabarnomasi», j. № 
6
, 2007, Toshkent. 8—14-bb.
212

hayvonlami saqlash va ko‘paytirish uchun miiliy boglar tashkil 
qüish lo/im.
6. 0 ‘zbekiston viloyatlari bo‘yicha yangi ekoíuristik dasturlar, 
yo‘nalishlar va xaritalar tuzish kerak.
7. Ekoturizm sohasi bilan bog‘liq tashkilotlarga ko‘proq 
huquqlar, imtiyózli kreditiar berish, “ Ekologiya Va atrof- 
muhitni muhofaza qilish davlat qo‘miíasi” tomonidan 
ishlab chiqilgan «Tabiatni muhofaza qilish to £g‘risida»gi 
qonunga ekotxxristlarga nisbatan huquqiy nazorat ishlarini 
yengillashíirish bo‘yicha ayrim qonun hujjatlariga o ‘zgartirish 
va qo‘shimcha!ar kiritish lozim.
Vatanimiz ekoíurizminmg taraqqiyot salohiyati nihoyatda 
katta va uni jadal sur’atiar biian rivojlantirish uchun barcha 
imkoniyatlar mavjud. Faqat bu salohiyat va imkoniyatlardan 
jahonda ekoturizmi taraqqiy etgan mamlakatíar tajribasiga 
tayangan holda oqilona foydalanish hamda ilmiy asosda 
xatolarsiz amaiga oshirish lozim. Qayd qilingan muammolar 
ham mamlakatimizda turizmni va ekoturizmni rivojiaíitirishga 
kirishganimizdan keyingina aniqlanmoqda.
0 ‘z rivojlanishini boshlagan har qanday soha taraqqiyotiga, 
istiqboliga bosqichma-bosqich yetib boradi. Birinchi navbaída ana 
shu bosqichlardagi muammolaming bajarilish darajalari va ketma- 
ketligini aniqlasb talab qilinadi. Ikkinchidan, muammolaming 
yechimini topishda albatta mukammal tajriba va mukammal 
tadqiqot natijalariga asoslanish lozim. ikkinchidan, ekologik 
tuxizm faoiiyati tabiat muhofazasi bilan bogliq boiganJigidan 
ekoturizmni tashkil qilishdagi ñmiy-amaliy tadqiqotlar o ‘ta 
darajadagi diqqat-e’tiborni talab qiladi.
Tayanch so‘z va iboralar: ekologik muammo, xalqaro 
darajalar, ilmiy ekspeditsiya, zaxira, ekologik cheklov, biznes reja, 
antropogen, landshaft
213

Download 9,07 Mb.