270327
TOSHKENT
f : 1/5 9 ¥
F
-
0 ‘Z B E K IST 0N RESPUBLIKASI
OLÏY YA G ‘RTA M ÂXSUS TA’LIM YAZIRLIGI
SAMARQAND IQTISODIYOT YA SERVIS ÏNSTITUTI
KAXMATIJLLÂ XAITBOYEV
EKOLOGIK TURÍZM
O 4zbekiston Respubiikasi Oliy va o 'ría m axsus ta lim vazirligi
tomonidan 5610200 — M ehmonxona x o ‘ja lig in i tashkil etish
va boshqarish, 5610300 — Turizm (xalqaro va ichki turizm)
ta lim yo ‘nalishi talabalari uchun о ‘quv qo ‘llanm a sifatida
tavsiya etilgan
Toshkent — 2018
UO‘K: 38.48(075.8)
КВК: 65.43я7
X 17
Xaitboyev R
Ekologik turizm.[Matn]: /R.Xaitboyev. 0 ‘quv qoilanma. —
Toshkent: 2018. — 248 b.
Q oilanmada yozilgan mavzular ekoturizmning barcha savollarini
qamrab oluvchi 7 qismga boiinadi: 1-ekoturizmning mohiyati,
tushunchasi,
obyekti,
maqsadi
va vazifalari;
2-ekoturizmning
nazariy metodologik va ijtimoiy-iqtisodiy asoslari; 3-ekoturizmning
resurslari; 4-ekoturizmni rivojlantirishdagi muammolar va yechimlar;
5-O‘zbekistonda ekoturizmni rivojlantirishda xalqaro ekoturizm
modellaridan foydalanish yoilari; 6-xorij davlatlaridagi ekoturizm;
7-ekoturizm marshrutlarini ishlab chiqish, ekoturizm marshrutining
reklamasi va turistlarning hayoti xavfsizligini ta’minlashdan iborat.
O'quv qoilanma Samarqand iqtisodiyot va servis institutining Ilmiy
Kengashida ko‘rib chiqildi va nashr qilishga tavsiya qilindi (1-son
bayonnoma, 28-avgust 2015-y.)
UO‘K: 38.48(075.8)
КВК: 65.43я7
M as’ul muharrir:
M.Q. Pardayev — i.i'.d., prof.
Taqrizchiiar:
SamlSI, - I.S. Tuxliyev, i.f.d., professor
Sam DU, - A. Abdulqosimov, g.f.d., professor
QCHEITI, - M.M.Maxmudov, q/x.f.d.,professor
ISBN 978-9943-5519-5-4
© «Barkamol Êayz media» 2018.
KIRISH
O'zbekision
Respubiikasining
Prezidenti
Shavkat
Mirziyoyevning « 0 ‘zbekiston Respubiikasining turizm sohasini
jadal rivojlantirishni ta’minlash chora-iadbirlari' to‘g‘risida»gi
2016-yil 2-dekabrdagi PF-4861-sonli Farmoni mamlakatimizda
turizmni rivojlantirishda tub burilishni, yangi bosqichning
zaminini, turizmda istiqbolli islohotlarning sharoitlarini yaratdi
'.
Prezident farmonida:
“Mamlakatda turizmni jadal rivojlantirish, mavjud ulkan
turizm salohiyatidan yanada to ‘liq va samarali foydalanish,
an’anaviy madaniy-tarixiy turizm biian bixgalikda turizmning
boshqa salohiyatli turlarini —
...ekologik turizmni... ichki, kirish
va chiqish turizmini kompleks rivojlantirishning milliy va hududiy
dasturlarini ishlab chiqish va amalga oshirish ”
belgilangan.
Bu farmon mamlakatimizda turizm ning barcha turlarini bir
tekis rivojlantirish masalalarini tatbiq qilishga, turizmni hududiy
va mintaqaviy rivojlantirish uchun asosiy dastur bo‘]ib xizmat
qiladi. Shu nuqtayi nazardan va “ Farmon ”da ekologik turizmni
rivojlantirish alohida ta’kidlanganligi ham, ekologik turizmni
jadal rivojlantirishning jiddiy muammolarini aniqlashimiz va bu
muammolaming yechimlarini ishlab chiqishning ilmiy-amaliy
tadqiqotlarini Icuchaytirishimizning vaqti keldi.
Hozirgi vaqtda ekologik turizm “Turizm va ekskursiya jahon
kengashi”ning va «Butunjahon turizm tashldloti»ning ma’lumotlari
bo‘yicha jadal rivojlanib borayotgan turizm industriyalarining
biri hisoblanadi. Ya’ni ekologik turizm ning jahon turizm
intlusliiyasidagi ulushi—10%dan to 20% gachani, ekologik turizm
xizmatlaridan olinadigan daromad 55 mlrd. dollar va uning
yillik o ‘sishi 30% ni tashkil qilmoqda. Shuningdek, istiqboldagi
1 0 ‘zbekiston Respubiikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning “0 ‘zbekiston
Kcspublikasining turizm sohasini jadal rivojiantirishni ta’minlash chora-
ludbiilari to‘g‘risida”gi Farmoni, 2016-yii, 2-dekabr, PF-4861-son. ( 0 ‘zbekiston
Ui-ipublikasi qonun hujjatlan to‘plami, 2016-y., 49-son, 558-modda, 2017-y.,
I non, 3-modda).
3
2020-yiigacha ekoiogik turizm jahon turizmidagi asosiy strategik
yo'nalishlaridan biri bo‘lib boradi va albatta bu yo'nalishlar
O'zbekiston Respublikasiga ham kirib keîadi.
0 ‘zbekistonda
ekoîurizmning
rivojlanishi
nafaqaî
ma’naviyatimiz, ilm-fan, madaniyat, ma’rifat, iabiatni muhofaza
qilish, ekoturistlarni jalb qilish, bioîogik xilma-xillikni saqlasb
muammolarini hal qilishga balki, shu bilan birga iqiisodiy
masaîalami, mahaîiiy xalqimizning ijtimoiy-iqtisodiy sharoitini
yaxshiîash, yangi ish joylari bilan ta’minlash, mamlakatimiz
iqtisodiyotimng o‘sishiga katia hissa qo‘shadi. Mamlakatimiz
dunyoda ekoiogik turizm resurslariga boy davlatlar qatorida turadi
va Markaziy Osiyoda, dunyo mamlakatlarining o‘zaro aloqalarini
geografik jihatdan bogiovchi davlatdir. Shu sababü ichki, xalqaro
turistik oqim va ekoturistik oqim ham bizda kuchayishining juda
katia, salohiyatli imkoniyatlari bor.
Ekoiogik turizmni rivojlantirishdagi ko£plab muammolar ham
mamlakatimizda ekoturizmni rivojlantirishga kirishganimizdan
keyingina aniqlanmoqda. Hozirga kelib, Respublikamizda ekoiogik
turizmni rivojlantirishda yechimlari jiddiy bo‘lgan muammolari
ham yuzaga chiqmoqda. Bu muammolaming birinchi navbatda
o‘z yechimini kutib turgani, ekoturizm uchun maiakali kadrlar
tayyorlash hisoblanadi.
Hozirgaçha ekoiogik turizm b o u c h a DTS talablari asosida
darslik, o£quv qo'llanma ham nashr qilingan emas. Universiiet
va institutlarda ham ekoiogik turizm bo'yicha oliy maiakali
mutaxassislar tayyorlanayotgan emas. Mamlakatimizda ekoiogik
turizmni rivojlantirishning dolzarbligi hisobga olinib, institut
va universitetîarda îayyorlanayotgan turizm sohasiga oid
mutaxassislaiga “Ekoiogik turizm” fani o£qitilmoqda. Ushbu
zararatni hisobga olib mazkur o‘quv qo£llanma tayyorlandi.
4
I-m a ro . EKOLOGIK TURIZM FANINING 0 ‘RGANISH
OBYEKTI, MAQSADI YA VAZIFALARI.
EKOTURIZMNING TA’RIFI
Reja:
1.1. Ekologik turizm fanining maqsadi va vazifalari. O'rganish
obyekti.
1.2. Ekologik turizm fanining ía’rifí va mohiyati.
loi. Ekologik taii™ faninmg maqsadi va vazifalari.
| 