kuchîi rivqjlangan mamlakatlarning tajribalarini mukamma!
o'rgamshlars va ulaming tajribalaridagi usullar, texnologiyaîar
yoki amaïiyotlar bizning ekoturizmimizga
qanchalik
muvofiq
kelishliklarini yaxshi bilishlari Sozim.
1.2. Ekologik tjîrizm fanining ta’rifi va moSniyatï
Agar biz tabiat bilan
«kelishuvda» yashashni, uning
ne’matîaridan foydalanishni, go‘zalUklaridan zavqlanishni xohlasak
uning sharoitlarini qabul qslishimiz, o‘z ehtiyojlarimizni qondirish
uchun atrof-muhitni o‘zgartirayotganda rnuayyan chegaralardan
chiqmasligimiz zarur. Ekoturizm ana shu
ikki fanning rivoji bilan
uzviy holatda bog‘lanishi lozirn. Tabiat muhofazasi, tabiatdagi
salbiy o‘zgarishlar, jamiyatdagi kasalliklarning ko‘payishi, yangi
xavfli kasaîliklaming keiib chiqayotganligi, tabiatdagi kutilmagan
—
insoniyat uchun fojiali, halokatli — dovullar, suv toshqiniari,
sunami va boshqa hodisalarning barchasi ekologiya bilan
bog‘lanmoqda.
Nemis olimi E.Gekkel 1866-yilda yozgan «Organizmïaming
umujniy moîfoîogiyasi» va 1868-yilda yozgan «Dunyo vujudga
kelishining iabiiy tarixi» kabi asarlarida ekologiya atamasiga
to‘lîq tavsif berib ekoîogiyaning ikkinchi ma’nosini «yashash
joyi», «oziqlanish makoni» deb belgilagan.
Shuning uchun
ham, tabiatni har bir inson
o 'z
uyim deb bilgandagina global
ekologik inqiroziarning oldini oîishi mumkin. Ekologik turizm
bu yo'nalishda insoniyatga katta yordam beradi. Shuning uchun
ham, dastlab ekoturizmning mohiyatini va mazmunini yaxshi
tushunib va o ‘rganib olishimiz lozim8.9.
Ekologik turizmning mazmuni va mohiyati bo‘yicha birinchi
bo‘lib meksikalik ekolog-iqtisodchi Gektor Seballos Laskureyn
1980-yiida o‘z tadqiqotlari natijalarini bildirgan edi. Uning xuïosasi
bo‘vicha— “ Ekoturizm — bu tabiatga xushyor munosabatlar,
* Allcock A., Jones B., Lane S., Grant
).
National ecotourism strategy. Com m onwealth
o f Australia, 1994. P. 196.
9
Hayitboyev R., Matyaqubov U. Ekologik turizm (Uslubiy qollanm a). - Samarqand,
2010. 60-b.
12
tanishish quvonchini birlashtiruvchi va flora, fauna namunalarini
o‘rganishga, himoya qilishga yordara
berisb imkoniyatlariga
asoslangan turistik faoliyatdir” .
G.S.Gujin, M.Y
m
,Belikov va E.V.ffiimenkolar 1997-yilda
Rossiyada birinchilardan bo‘lib «Ekoturizmning astosi — atrof-
muhit g‘amxo‘rligi va muhofazasidir» degan taklifni kiritdi va
ekoturizmning o'zlari belgilagan ta’rifga asoslangan ekoturistik
marshrutlarni ishlab chiqdi va o‘tkazdi10. 0 ‘sha vaqt uchun
ham, hozir ham ushbu ta’rif eng qulay va ekoturizmning
haqiqiy mazmuni, mohiyatini anglatadi
degan xulosalarni biz
ham quwatlaymiz. Mustaqil hamdo‘stlik davlatlarida quyidagi
rossiyalik oiimlami ekoturizm asoschilari deb tan olishadi:
M.B.Bujakov —
