Mavzuni
0
‘zlashiirish bo‘jicha savol va topshiriqlar:
1. Istiqboida nima uchim ekoturizm xalqaro miqyosda
rivojlanib boradi?
2. Ekologik inqirozni bartaraf etishda ekoturizmning o ‘mini
belgilang.
3. Ekoturizm fani haqida dastlabki fikrlaringizni aytib bering.
4. Ekoturizmning mohiyati va mazmuni bo‘yicha qaysi
olimning xulosasi sizga ko‘proq tushunarli boidi?
5. Ekoturizmning ta’rifi bo‘yicha
qaysi xalqaro tashkilotning
xulosalari sizga ko‘proq tushunarli boidi?
6. Yashayotgan tumandagi ekoturizm obyektlari haqida
ma’ruza tayyorlang.
7. Ekoturizmning ta’rifini yaratgan olim haqida gapirib bering.
8. Ekoturizm biäan tabiat muhofazasi o‘rtasidagi bogiiqiik
nimalardan iborat?
9. Ekoturizm fani qaysi fanlar bilan bogiangan holatlarda
faoliyat ko£rsatadi?
18
2-mavzu. EKOLOGIK TURIZMNING KELIB CHIQISH
TARIXI
EKOLOGIK TURIZMNING TURLARI
Reja:
2.1. Ekologik turizmning shaklianishi
davrida tabiat va jamiyat
o‘rtasidagi munosabatlar. BMTning xalqaro ekoturizm yilini e’lon
qilishi.
2.2. Ekologik turizmning turlari.
2.1. Ekologik farizsimmg shaklianishi davrida tabiat va jamiyat
o‘rtasidagi munosabatlar.
BMTaiag xalqaro ekoturizm yilini e’lon qilishi
Jahonda ekologik turizmning yoki
ekoturizm atamasining keiib chiqishi XX
asming so‘nggi choragida insoniyat jamiyati
oldida global ekologik muammolarning
kuchayib
ketgahlsgi
hisoblanadi. . Bu
davrda
insoniyatning
tabiiy
atrof-
muhitga, tabiiy resurslarga salbiy ta’siri
kuchayganligi natijasida ekologik inqiroz
sayyoraviy hududlarda insoniyatning
kelgusida yashab qolishini
og'irlashtirishini xalqaro miqyosda kun tartibiga qo‘ydi.
Shu o‘rinda tabiat va jamiyat o'rtasidagi munosabatlar hozirga
kelib qanday darajalarga keiib qolganligi haqida qisqacha to‘xtalish
zarurati bor. Ikkinchidan, o‘tgan asming 70-yillariga kelib AQSH,
(Canada va Yevropa davlatlarida ommaviy turizmning keskin
rivojlanishi ham nafaqat tabiiy resurslar inqirozini kuchaytirdi
balki, ijtimoiy-madaniy resursSaming butun saqlanishiga xavf sola
boshladi. Quyida ana shu ikki
masala-muammolarning mazmun
va mohiyati keltiriladi18.
O'tgan asming so‘nggi choragidan boshlab insoniyatning
yashash muhiti dunyo jamoatchiligining diqqat markazidagi
,s Douglas Pearce. Tourism T odayA Geographical Analysis. Second edition.
Edindburgh Gate. Harlow, 1997. P. 204.
19
eng dolzarb muammoiardan bin bolib qoldi. Bu muammolar
“ekologik xavf’ norni bilan atalib,
yildan-yilga kuchayib,
og£irJashib bormoqda. Umiy texnika taraqqiyoti jarayonsda tabiiy
resunslarning kamayib borishi, atrof-muhitning ifloslanib borishi
kelajak avlodlar uchungina emas, hozirgi
jamiyat taraqqjyotiga
ham jiddiy xavf solyapti.
Sayyoramizjning asosiy kislorodini yetkazib beradigan
Amazonka o ‘rmonlaridagi holatlas-
Hozirgi davrimizdagi ilmiy-texnika taraqqiyoti insonning
qudratini juda kuchaytirib yubordi. Ya’ni, inson tabiat ustidan
o ‘zining to ‘iiq
hukmronligini
o‘rnatdi.
Insoniyat hozirgi
imkoniyati bilan yangi dengizlar qurishi, cho‘llami hosildor
20
yerlarga
aylantirishi, daryolarni xohlagan tarafiga burib yuborishi
mumkin. Shu bilan birga ma’lum boidiki, inson
o‘z
kuch-
qudratini tabiatga nisbatan cheksiz ravishda qoilashi, uning o‘zi
uchun ko‘plab salbiy oqibatlami keltirib chiqarar ekan. ïlmiy-
texnika inqilobi ta’sirida, ayniqsa XIX asming 60-yfllaridan so‘ng
ekologik muammolar insoniyat hayotiga katta tashvishlar boiib
kirib keldi.
Bu muammolar asosida tabiatning o‘zini-o‘zi
tikiash kuchi
susaygani, uning resurslari kamaygani, atrof-muhitning tobora
ifloslanib borayotganligi, insonning bir
