digitalWrite(13, LOW); // выключаем светодиод
delay(1000); // ждем 1 секунду
}
(har bir labaratoriya baholangandan keyin yuklanadi baxolanmagan xemis
tizimiga yuklangan laboratoriyalar baholanmaydi).
Nazorat savollari
1. Integral mikrosxema (IMS) nima ?
2. IMS asosiy xususiyati nimada ?
3. IMS elementi va komponentasi deb nimaga aytiladi ?
4. Pardali, gibrid va yarim o‘tkazgichli IMSlarning bir – biridan farqi nimada?
5. Nima sababli tranzistorli tuzilma turli IMS elementlari yasashda asosiy hisoblanadi
?
6. Integral mikrosxema elementlarini izolyasiyasi qanday amalga oshiriladi ?
2 – laboratoriya ishi
Mavzu: BTda yasalgan UE kuchaytirgich sxemasini tadqiq etish
Ishning maqsadi: Umumiy emitter sxemasida ulangan bipolyar tranzistorda
yasalgan sodda kuchaytirgich bosqichi parametrlarini o‘lchash.
1. Laboratoriya ishini bajarishga tayyorgarlik ko‘rish:
Ishda 2.1- rasmda ko‘rsatilgan, umumiy emitter
sxemada ulangan bipolyar
tranzistorda yasalgan sodda kuchaytirgich bosqichi parametrlari o‘lchanadi.
Qisqacha nazariy ma’lumot:
Tranzistor (
inglizcha
: transfer — koʻchirmoq va rezistor) —
elektr
tebranishlarni kuchaytirish, generatsiyalash (hosil qilish) va oʻzgartirish
uchun
moʻljallangan 3 elektrodli yarimoʻtkazgich asbob hamda mikroelektronika
qurilmalarining asosiy elementi.
Tranzistorlar
tuzilishi, ishlash prinsipi va parametrlariga koʻra 2 ta sinfga
ajratiladi — bipolyar va maydoniy (unipolyar) tranzistorlar.
Bipolyar tranzistorlarda
ikkala turdagi (
p-tipli
va
n-tipli
) oʻtkazuvchanlikka ega boʻlgan yarimoʻtkazgichlar
ishlatiladi. Bipolyar tranzistor, oʻzaro yaqin joylashgan
p-n oʻtish
hisobiga ishlaydi va
baza-emitter oʻtishi orqali tokni boshqaradi. Maydoniy tranzistorlarda faqat bir turdagi
(n-tipli yoki p-tipli) yarimoʻtkazgichlar ishlatiladi. Bunday tranzisorlarning bipolyar
tranzistorlardan
asosiy farqi shundaki, ular kuchlanishni boshqaradi, tokni emas.
Kuchlanishni boshqarish zatvor va istok orasidagi kuchlanishni oʻzgartirish
orqali
amalga oshiriladi.
Hozirgi kunda analog texnikalar olamida bipolyar tranzistorlar (BT) (xalqaro
atama — BJT,
Bipolar Junction Transistor) asosiy oʻrinni egallagan.
Raqamli
texnikalar sohasida esa, aksincha maydoniy tranzistorlar bipolyar tranzistorlarni siqib
chiqargan. Oʻtgan asrning 90-yillarida, hozirgi davrda ham elektronikada keng
miqyosda qoʻllanilayotgan bipolyar-maydoniy tranzistorlarning gibrid koʻrinishi —
IGBT ishlab chiqildi.
