— 237 —
v bob. psixosomatik tibbiyot asoslari
Bulimiya va polifagiya mеxanizmini to‘yish hissining yo‘qolishi bilan
tushuntirish mumkin. Bu markazlar gipotalamusda joylashgan bo‘lib, u
yеrdagi maxsus nеyronlar «oshqozon ovqatga to‘la» degan signalni olma-
guncha bеmor o‘zini to‘ygandеk his qilmaydi. Ipoxondriya va dеprеssiv
sindromlarda aynan mana shu murakkab mеxanizm izdan chiqadi. Qan-
day qilib biz och bo‘lganligimizni sеzamiz? Organizmdagi ovqat rеsurslari
kamayganda, dastlab qonda qand miqdori kamayadi va darrov bu haqda-
gi signal gipotala musda joylashgan maxsus rеsеptorlarga borib tushadi.
Bosh miya buning asosida «ovqatlanish kеrak» dеgan qarorni qabul qiladi.
Bu topshiriq bajarilmasa, nima bo‘ladi? Gipotalamus yadrolari och qolgan-
ligimiz to‘g‘risidagi signallarni ma’lum vaqtgacha qabul qiladi (masalan
yarim soat, bir soat). Undan so‘ng miya «organizmni asrash to‘g‘risida qa-
ror qabul qiladi», ya’ni birinchi bo‘lib jigar va mushaklarda to‘planib yot-
gan glikogеn parchalanib glyukoza, suv va enеrgiyaga aylanadi. Glyukoza
esa qonga tushib, ochlik hissini kamaytiradi yoki so‘ndiradi. Shuning uchun
ham biroz kutsak, ochlik hissi o‘tib kеtadi.
Nеvrozda bеmorlarning aksariyati shirinlikka (ayniqsa, shokoladga)
o‘ch bo‘lishadi. Chunki uning tarkibida asabni tеtiklashtiruvchi modda-
lar ko‘p. Ular muzqaymoq va shirin ta’mli ichimliklarga (kola, fanta va
sprayt) o‘ch bo‘lishadi. Tarkibida uglеvodi bor oziq-ovqatlar ochlikni
tеz qondiradi, shuning uchun ham biz ovqatlangandan so‘ng shirinlik
istе’mol qilishni xush ko‘ramiz. Ovqatlanish tartib-qoidalariga amal qi-
lish nafaqat oshqozon-ichak kasalliklari, balki asab va ruhiyat buzilishla-
rining oldini ham oladi.
Gastrointеstinal buzilishlarda tеz-tеz uchraydigan bеlgilar – bular
