1-amaliy mashg‘ulot. Termoelektron emissiya tok zichligini
haroratga bog‘liqligini hisoblash
Termoelektron emissiya qizdirilganda elektrodga uzatiladigan
issiqlik energiya hisobiga yuz beradi. Emissiya elektronga uzatilayotgan
qo‘shimcha chiqish ishiga teng yoki katta bo‘ladigan
haroratda yuz
beradi. Qizdirish hisobiga elektronlarni chiqaruvchi elektrod termokatod
deb ataladi. Birlik vaqtda katod tomonidan chiqarilayotgan elektron
oqimi elektron emissiya tokini hosil qiladi. Termoelektron emissiya toki
katodni qizdirishish haroratiga bog‘liq bo‘ladi. Termoelektron emissiya
elektron lampa (diod) da ishlatilgan.
joylashtiriladi. Katod silindr yoki qutili anod ichiga joylashtirilgan
bo‘ladi. Katta quvvatli diodlarda issiqlik olib ketilishi uchun anod
qovurg‘alarga ega bo‘ladi. Katod, anod va qizdirgichlar (bilvosita
qizdirilagan lampalarda) tashqi chiqishlar bilan ulangan bo‘ladi (lampa
oyoqchalari bilan). Lampali diodning shartli grafik belgilanishi 1a –
rasmda ko‘rsatilgan.
Katod qizdirilganda elektronlar termoelektron emissiya hisobiga
katod sirtini tark etadi. Sirtni tark etgan elektronlar boshqa elektronlarni
chiqishiga to‘sqinlik qiladi. Buning natijasida katod atrofida elektronlar
buluti hosil bo‘ladi. Kichik tezliklarga ega bo‘lgan
elektronlarning bir
qismi bulutdan katodga qayta tushadi. Berilgan katod haroratida bulut
turg‘unlashadi: katodga undan qancha elektron uchib chiqqan bo‘lsa,
shuncha elektron tushadi.
Katodga nisbatan anod kuchlanishi nol bo‘lganida (masalan,
anodni katodga qisqa tutashtirilganda) lampada, katoddan anodga
elektronlar toki oqib o‘tadi. Nisbatan tezkor bo‘lgan elektronlar fazoviy
zaryadning potensial o‘rasini yengib o‘tadi va anodga tortiladi. Tok
oqishini to‘xtatishi, anodga -1V va undan
pastroq berkituvchi manfiy
kuchlanish berilgan yuz beradi. Anodga musbat kuchlanish berilganda
diodga tezlashtiruvchi maydon hosil bo‘ladi va anod toki oshadi. Anod
toki katod emissiya darajasining qiymatiga erishganida tokning oshishi
sekinlashadi va anod toki turg‘unlashadi (to‘yinadi).
