Dars turi: yangi bilim beruvchi
Dars usuli: an’anaviy
I Tashkiliy qism a) salomlashish b) davomadni aniqlash d) siyosiy daqiqa
II O’tgan mavzuni mustahkamlash
V Yangi mavzu bayoni
2-màsàlà. Tartib raqami 21 bo‘lgan elementning davriy sistemadagi o‘rniga qarab, kimyoviy xossalarini tushuntirib bering. Yechish. Davriy sistemaga qarab, tartib raqami 21 bo‘lgan element III gruppaning qo‘shimcha gruppachasida joylashganligini aniqlaymiz. Bu ele- ment – Sc skandiydir. Sc ning elektron formulasi: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d1 4s2 . Demak, Sc – d - elementdir. Bu element +3 oksidlanish darajasini namoyon qilib, 4- pog‘onachadan 2 ta elektronni osonlikcha berishi mumkin. Bunda u asosli xossalarini namoyo qiladigan Sc oksid va Sc(OH)3 gidroksid hosil qiladi. Skandiy qo‘shimcha gruppachada joylashganligi uchun vodorod bilan gazsimon birikmalar hosil qilmaydi.
Skandiy atomi, shuningdek, oxiridan oldingi energetik d- pog‘onachadan ham elektronlar berishi mumkin (1 ta elektronni). Yuqori oksidlanish darajasiga mos keladigan oksid Sc2O3.
3-màsàlà. Tartib raqami 40 bo‘lgan element D.I.Mendeleyev davriy sistemasining qaysi gruppasida va qaysi davrida joylashgan? Yechish. Elementlar atomlarining tuzilishiga ko‘ra davriy sistemada quyidagicha joylashgan: birinchi davrda 2 ta, ikkinchi davrda 8 ta, uchinchi davrda 8 ta element bor. Uchinchi davr tartib raqami 18 bo‘lgan element (2 + 8 + 8 = 18) bilan tugaydi. To‘rtinchi davrda 18 element bor, ya’ni u tartib raqami 36 bo‘lgan element bilan tugaydi. Beshinchi davrda ham 18 element bo‘lgani uchun 40- raqamli element beshinchi davrda joylashgan. U beshinchi o‘rinni egallaydi, binobarin, beshinchi gruppada (qo‘shimcha gruppachada) turadi. Bu sirkoniy Zr 5- davr IV guruh elementidir. 4-màsàlà. Germaniy atomining qo‘zg‘algan holatdagi elektron konfiguratsiyasini ko‘rsating.
Yechish. Masala shartiga ko‘ra germaniy elementini qo‘zg‘algan holatdagi elektron konfiguratsiyasini topish kerak. Bundan oldin tinch holatdagi elektron konfiguratsiyasini yozamiz.
1s2 2s2 2p6 3s23p6 3d10 4s24p2 Asosiy holatda germaniy atomning to‘rtinchi pog‘onasida 4s1 va 4p2 bo‘ladi. Qo‘zg‘algan holatga o‘tganda esa: 4s2 4s24 p2 4 p4s242p1 44sp241p42p3 44p4p2p3 1 4 p14 p3 4 p3.
| 