1-dars. Mavzu: atom tuzilishi. Atom tarkibidagi elektronlarni pog’ona va pog’onachalarda joylashuvi. Darsning maqsadi: Ta’limiy




Download 0.53 Mb.
bet212/218
Sana07.05.2021
Hajmi0.53 Mb.
#14382
1   ...   208   209   210   211   212   213   214   215   ...   218
V.Tashkily qism;

  • a)Salomlashish

  • b)Yo’qlama

  • c)Siyosiy daqiqa

  • VI.O’tilgan mavzuni takrorlash uchun savol va topshiriqlar berish.

    1. KCl eritmasi va suyuqlanmasini elektrolizi reaksiya tenglamasini yozing va tenglashtiring.

    2. Quyidagi moddalarni eritmalarini elektroliz reaksiya tenglamalarini yo­zing va tenglashtiring. Ab(SO4)3, Na3PO4, NiF2, KOH, HCl, HOO3, Hg(NO3)2.

    3. Quyidagi moddalarni suyuqlanmalarini elektroliz reaksiya tenglama- larini yozing va tenglashtiring. Li2CO3, Ca(NO3)2, AlBr3, HI, BaO, CuSO4.

    4. Bal2 eritmasi elektrolizi dan hosil bo‘lgan eritma CuSO4 eritmasi elektrolizidan hosil bo‘lgan eritma bilan aralashtirildi. Ushbu jarayondagi bar­cha reaksiya tenglamalarini yozing.

    1. VII.Dars bayoni:

    2. Elektroliz qonunlarini ingliz olimi M.Faradey kashf etgan.

    • Faradeyning 1-qonuni: Elektroliz davomida elektrodlarda ajralib chiqa- digan moddaning massasi elektrolit eritmasi orqali o‘tgan elektr toki- ning miqdoriga to‘g‘ri proporsional bo‘ladi.

    • Faradeyning 2-qonuni: Agar turli xil elektrolitlar eritmalari orqali bir xil miqdorda elektr toki o‘tkazilsa, elektrodlarda ajralib chiqadigan moddalarning massasi, shu moddaning ekvivalent og‘irliklariga to‘g‘ri proporsional bo‘ladi.

    1. Faradeyning qonunlariga muvofiq, bir necha elektrolit eritmasi yoki suyuq- lanmasi orqali 1 F elektr toki o‘tkazilsa, elektrodlarda oksidlangan yoki qay- tarilgan moddalarning miqdorlari ularning ekvivalent miqdorlariga teng bo‘ladi. Masalan, bir idishga AgNO3, ikkinchi idishga CuSO4, uchinchi idish­ga FeCl3 eritmasi solinib, har bir idishga 1 F (farad) yoki 96500 kulon elektr toki ta’sir ettirilsa, har bir idishda katod va anodda 1 g/ekv modda hosil bo‘ladi. 1 g/ekv modda necha gramm bo‘lishini aniqlash uchun esa, ular­ning ekvivalent miqdorlarini (nekv) tegishli moddaning ekvivalent og‘irliklari- ga (E) ko‘paytirishimiz kerak bo‘ladi. Ya’ni birinchi idishda 108 g (Ы08 = 108) kumush va 8 (1-8=8) g kislorod, ikkinchi idishda 32 (1-32=32) g mis va 8 g (1-8=8) kislorod, uchinchi idishda 18,66 g (1-18,66=18,66) temir va 35,5 (1-35,5=35,5) g xlor ajralib chiqadi. 96500 kulon faradey soni deb ataladi va F harfi bilan belgilanadi.

    2. Faradeyning birinchi va ikkinchi qonunlari uchun quyidagi formula kelib chiqadi:m-ajralib chiqqan moddaning massai (g); E-moddaningekvivalentog‘irligi; t -elektrolizdavom etganvaqt(cekund);

    3. I-tokkuchi(Amper).

    4. Yuqoridagi formulani quyidagicha ifodalash ham mumkin:

    5. Moddaning massasini (m) uning ekvivalentiga (E) nisbati shu moddani ekvivalent miqdorini (nekv) ifodalaydi.

    6. n ekv - erigan moddaning ekvivalentmiqdori(g/ekv);1 m - eriganmoddaningmassasi(g);
      m

      n ekv

      E


    7. E - eriganmoddaningekvivalentmassasi (ekv).

    8. Shu formulaga asosan, massani ekvivalentga nisbatini ekvivalent miqdor bilan almashtirsak, quyidagi formula hosil bo‘ladi:

    1. masala. 500 g 32% li CUSO4 eritmasidan misni to‘liq ajratib olish uchun

    1. A to‘k kuchini necha sekund davomida o‘tkazish kerak?

    1. Masalaning yechimi: CuSO4 eritmasi elektroliz qilinganda katodda mis, anodda kislorod ajraladi:

    2. elektroliz „TT ^

    3. 2CuSO4+ 2H2O ► 2Cu * + O^ + 2H2SO4

    4. Dastlab 500g eritmadagi CuSO4 ning massasini topib olamiz:

    5. 500g 100% eritma 500 . 32

    6. x 32% CuSO4 x = ^ = 160 g CuSO4

    7. Demak 160 g CuSO4 to‘liq elektroliz reaksiyasiga kirishgan ekan. Endi shu massasidan foydalanib, 5 A tok kuchini qancha vaqt davomida (sekund) eritmadan o‘tkazilganini aniqlaymiz:

    8. Demak, 500 g 32% li eritmadan misni to‘liq ajratib olish uchun 5 A tok kuchi 38600 sekund davomida CuSO4 eritmasidan o‘tgan ekan. Javob: 38600

    1. masala. 500 g 23 % li K2CO3 eritmasidan necha amper tok kuchini 4825 minut davomida o‘tkazilganda K2CO3 ning massa ulushi 50% ga teng bo‘ladi?

    1. Masalaning yechimi: K2CO3 tarkibidagi metall ya’ni kaliy aktiv metall bo‘lib uning kislorodli kislota qoldig‘i bilan hosil qilgan tuzlari eritmasi elektroliz qilinganda faqat suv elektrolizga uchraydi, tuz esa o‘zgarishsiz qoladi:

    2. elektroliz

    3. 2 t+ O2t

    4. K2CO3 + 2H2O ^K2CO3 + 2H2 I

    5. Dastlab 500 g eritmadagi K2CO3 ning massasini topib olamiz:

    6. 500g 100% eritma 500 . 23

    7. x 23% K2CO3 x = 100 = 115 g K2CO3

    8. Elektroliz jarayonida faqat suv elektrolizga uchragan, 115 g K2CO3 ning

    9. massasi esa o‘zgarishsiz qoladi. Natijada eritmada suvning massasi kamayib,

    10. K2CO3 ning konsentratsiyasi oshadi. Elektrolizdan so‘ng eritmada 50% tuz

    11. borligi ma’lum bo‘lsa, elektrolizdan keyin hosil bo‘lgan eritmaning massasini

    12. topib olamiz:

    13. x 100% eritma 115 . 100

    14. 115 g k2c o3 50% x =—50 = 230 g eritma

    15. Dastlabki eritma massasidan elektrolizdan so‘ng hosil bo‘lgan eritma massasini ayirib elektrolizga uchragan suv massasini topib olamiz:

    16. 500- 230 = 270 g suv elektrolizga uchragan.

    17. Demak, 270 g H2O elektrolizlangan ekan. Endi shu massasidan foydalanib, 4825 minut necha amper tok eritmadan o‘tkazilganini aniqlaymiz:

    18. m . F 270 • 1608,33 1Л л

    1. = E . t = 9 • 4825, = 10 A

    1. Javob: 10



    2. Download 0.53 Mb.
    • 1   ...   208   209   210   211   212   213   214   215   ...   218




    Download 0.53 Mb.
    Bosh sahifa
    Aloqalar
        Bosh sahifa
    Dərs
    Mühazirə
    Qaydalar
    Referat
    Xülasə
    Yazı


    1-dars. Mavzu: atom tuzilishi. Atom tarkibidagi elektronlarni pog’ona va pog’onachalarda joylashuvi. Darsning maqsadi: Ta’limiy

    Download 0.53 Mb.