|
Kreativ dars yo’nalishlarining mazmuni va psixologik asosi
|
| bet | 2/2 | | Sana | 16.01.2024 | | Hajmi | 24,51 Kb. | | #138992 |
Bog'liq Kreativ ta’lim2. Kreativ dars yo’nalishlarining mazmuni va psixologik asosi.
Kreativ darsi ijodiy metodologik tuzilishiga ko‘ra an’anaviy darsdan farq qiladi va o‘zida dars maqsadini qamrab oluvchi bloklari bilan kreativ ta’iimning maqsadlarini amalga oshiradi. Ijodiy darsning tuzilishi jihatidan ta’limni haqiqatda rivojlantiruvchi jarayonga aylantirishni ko'zda tutadi. Ta’limning birinchi navbatda insonparvarlik maqsadlarini ko‘zlagan holda ta’lim faoliyati tuzilishida ma’lum o‘zgarishlar olib bbfiladi. Ta’lim faoliyatining yangi shakllarini konstruksiysiiash boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining ma’naviy shakllanishi asosini tashkil qiladi. Dastur fikrlash shakllarini tubdan yangilash; maktab o`quvchilarni intellektning yangi bosqichida o‘tkazishni ko‘zda tutadi. Chunonchi: ko‘rgazmali - aniqlikdan og‘zaki mantiqiylikka; emperikdan nazariy-tadrijiy fikrlashga. D. B. Elkoninning fikricha,ta’lim samaradorligi o`qitish jarayonida egallangan bilimnjng miqdori va sifati; rivojlanisb samaradorligi o‘quvchilar qobiliyati o‘sishi darajasi bilan belgilanadi. Qobiliyatning rivojlanishi shaxs sifatlaridan biri bo'lib. faoliyat samarasini belgilaydi, mazkur dasturni amalga oshirishda qobiliyatning funksional tizim samaradorligi oshishidagi ahamiyati katta. Rivojlanishga ta’sir etuvchi ta’lim tuzilishi boshlang‘ich sinf 0‘quvchilarini faol ta’limiy faoliyat turlariga safarbar etadi, faol faoliyat turining turli shakllarini turlicha vpsitalar yordamida egallash; tushunarli buyumlar haqida fikrlash; boshqotirmalar yechish; kompyutcrda o`lchamli masalalar yechish o‘quvchining rivojlanishiga xizmat qiladi. Mazkur texnologiyaning psixologik asosi o4quv jarayonining
o‘quvchi tomonidan rejalashtirilishidir. Tizimli refleksiya tashkil etilishiga ehtiyoj hosil qiluvchi omil - ta’lim jarayoni natijasini vaqtivnqti bilan testlar yordamida aniqlash va o'quvchilarni o'quv faoliyatini rcjalashtirishga o'rgatish.Darsga motivatsion sayqal berish deganda, dars davomida ijobiymotivatsiyani qo‘llab-quyvatlovchi tuzligan maxsus topshiriqlar tushuniladi.Har bir ofiquv sikli sofingida o4quvchilarning yutuqlar haqidagi Ijobiy hissiyotlari rag‘batlantirilib, keyingi bosqichga o‘tish ishtiyoqi kuchaytiriladi.
l-yo`nalish. Motivlashtirish (hayratlanish, surpriz).Hayratlanish - donishmandlikning boshlanishidir(Suqrot). Axborot toliqishning oldini olish va o'quvchilarni intellectual faolligini oshirish maqsadidagi izlanishlar yo‘lidagi muqobil turlaridan biri ≪hayratlanish≫ yoki boshqacha aytganda, mo‘jiza etickti, Hayratlanarli predmetlar bilan to'qnashuv tizimi, ularni yaralishi haqidagi izlanishlari kichik maktab o‘quvchilarining qiziqish va luoliyati samaradorligini ta ’minlaydi. Motivlashtirish dars jarayonida predmetlar timsolida, masalan, bola tafak k u rin i jumboqliligi, siri va linqulodda go‘zalligi bilan olib boriladi. Bunday predmetlar turlicha Im'lishi mumkin. Jumladan, oynasi orasiga o‘rgimchak kirib qolgan ichiga yelkanli kema joylashtirilgan butilka va h. k. Bolalar qiziqishlari ma’lum oshiruvchi oddiy fokuslar. Masalan: quti ichida bir ko‘rinib, bir InI mmaydigan sichqoncha va b.Hunday jihozlar unutilgan qadimiy o‘yinchoqlar vazifasini hamhnjurishi mumkin. Yog‘ochdan yasalgandan cho‘qiyotgan tovuq, pianino tutulayotgan ayiq, ayiq bilan o‘tin arralayotgan dehqon. Bolalarda sovun piklarida hosil bo‘ladigan shakllar ham hayrat va qiziqish u m ‘otadi. Sovun pufagini hosil qiluvchi qismi bo‘lgan oddiy ruchka yoki sovun ptiliigidatt chiroyli shakllar yasovchi pistolet - avtomat o‘yinchog‘i.
• obyektning tortishish markaziga asoslangan o‘yinchoqlar: yiqilmas miitroshkalar. magnit tortishiga asoslangan kamonda o'q topishmchoqlari o‘quvchilarda kuchli qiziqish uyg‘otadi. Bundan tashqari,topishmoq-boshqotirmalar ham qiziqarlidir.
2-yo‘nalish. Dasturning mazmuni. Dasturning mazmuni boshqa yo'nalishlarni tizimli umumlashtirish asosida bir butunlikda ijodiy tafakkurning va fantaziyasiningrivojlanishiga hamda tasviriy masalalarning nazariy yechimi degan jiddiy muammoni (G.S. Altmuller) yechishga xizmat qiladi. Bu yerda shuni hisobga olish kerakki, qiyin masalalarni yechishda
yuqori natijalarga erishish uchun 3 ta muhim omii mavjud: Qobiliyat, imkoniyat, individualliklarni og4zaki, matematik va texnik hisoblash, o'zlashtirish qobiliyati, abstrakt va murakkab fikrlash natijasidir. Bunday qobiliyatlar boshqa kishilar tomonidan ijobiy e’tirof etilishi muhimdir. Imkoniyatlar boiani intellektual faol va o4z muammolarini mustaqil hal etishdan manfaatdor boMgan, atrofdagi eng yaxshi, o‘z-o`ziga ishonch tug'diradigan boshlang'ich tajribalarni o4zida mujassamlashtiradi. Individuallik dastlabki ikki omilning ta’sirini kuchaytirishga, shu bilan birga qobiliyatlar shakllanishini qiyinlashtirishga ta’sir qiladi. Ijodkor shaxsning shakllanishida uni qurshab turgan muhit ijobiy sharoitniyaratishi lozim.
3-yo`nalish. Psixologik dam olish.
Psixologik dam olish sifatida qollaniladi. Bosh miya yarim sharlarini garmonik rivojlanishiga ta’sir etuvchi jismoniy mashqlar (Shuni esda tutish lozimki, o`ng va chap qo`llarda imkoniyatini rivojlantirish muhimdir. Psixologlarning ta ’kidlashicha, o`ng va chap qo`lda birday harakatlanish xotira, fikrlash va nutqning rivojlanishi, yaxshilanishiga
ijobiy ta’sir ko'rsatadi.) O'yinlar, sport-hissiyotli, teatrlashgan, taqlid etuvchi raqslar. Sport
hissiyotga asoslangan ≪Jangler≫, ≪Arqon tortuvchilar≫ kabi o'yinlarni shu turkumga kiritish mumkin. Quvnoq bolalar kuylariga raqsga tushish, bola harakat va teatrlashtirilgan taqlidchan ≪Tabassum o'yini≫ va shu kabilar o'ziga xos kulgi terapiyasidir. Topshiriqlar turlari xilmaxil bo'lib, o'qituvchining ixtiyoriga qarab yangilari bilan to'ldirib boriladi. ≪Pantomima≫ o'yinlarida 2 tomonlama dam olishga erishiladi: tegishli guruh muskullari dam oladi va o4yin ijobiy hissiyotlar hisobiga reaksiya amalga oshadi. Pantomimo bilan shug'ullanish ijodkorlik rivojlanishining boshlanishi bo'libgina qolmay, go'dakni o`z-o`ziga ishonchini orttiruvchi ijobiy hissiyotdir. Psixologik va fiziologik kuzatishlar aqliy va hissiy toliqish bilan, vegetativ qo4zg4alishlar bilan skelet muskullaridan toliqishning uzviy bog'lanishini ko'rsatmoqda. Ilammaga ma’lumki. muntazam jismoniy mashqlar ishchanlik va sog`lomlikni ta’minlashda katta ahamiyatga ega. Bosh miyaning optimal funksional holatini ta’minlash, bundan lashqari, miyadan chiqayotgan nerv impulslarining tolqinini boshqanshga ham bog`liq.
* motsional holatlar tiklanishi mumkin. O`z-o‘ziga ta’sir faqatgina oliy nerv faoliyatining xarakteriga ta'sir etib qolmasdan, organizmning hujayralargacha boigan mexanizmini boshqarishga ta’sir ko‘rsatadi. Autogen mashqlarning psixologik nazorat mashqlari — Tinchmaskan, To`liq potential, Lazzatlar ro'yxati kabilar muskul va psixologik reaksiya jarayonida o`z-o`ziga ta’sir etuvchi holatlarda yordam beruvchi formula va timsollardir.
|
| |
