|
1-lekciya. Informaciyalıq texnologiyalardıń tiykarǵı túsinikleri
|
| bet | 2/4 | | Sana | 17.05.2024 | | Hajmi | 211,96 Kb. | | #239611 |
Bog'liq 1 lekciya1.1 – súwret. Esaplaw mashinaları.
Biraq adamzat, quramalı mexanikalıq mashina insan járdemshisin (robottı) jaratıw ármanı menen jasap kelgen edi. 1623 jılda nemis alımı Vilgelm Shikkard (1592-1636) tárepinen jaratılǵan mexanikalıq qurılma mexanikalıq esaplaw mashinalar dáwirin basladı. Biraq Shikkard mashinası birinshi bolmaǵan, ullı italiyalı súwretshi, alım hám matematik Leonardo da Vinchidiń baspada shıǵarılmaǵan qol jazbasında 13 sanlı sanlardı qosıw hám alıw ámellerdi orınlawshı mexanikalıq qurılmanıń sızılması tabılǵan. Sonı aytıp ótiw orınlı Leonardo da Vinchi hámde Vilgelm Shikkard qurılmaları turmısta qollanılmay qalıp ketken. Mexanikalıq esaplaw mashinalardı jaratılıw tariyxınıń dáslepki betlerinen biri frantsuz filosofı, jazıwshısı, matematik hám fizik Bleyz Paskal (1623-1662) ismi menen baylanıslı. Ol 1642 jılda birinshi jámlewshi (qosıw hám alıw) mashinasın jarattı. 1673 jılda bolsa basqa nemis alımı Gotfrid Vilgelm Leybnits (1646-1716) 4 arifmetikalıq ámeldi orınlawshı mashinanı jarattı. XIX ásirden baslap bul mashinalarǵa uqsas mashinalardıń júdá kóp túrleri jaratılǵan. 1820 jılda Sharl de Kolmar tárepinen birinshi kalkulyator - ARİFMOMETR jaratıldı.
1.2 – súwret. Birinshi arifmometr.
1642 jılı frantsuz matematigi hám fizigi alım B. Paskal qosıw hám alıw ámellerin orınlaytuǵın mexanikalıq mashina jaratqan.
1673 jılda nemis alımı Vilgelm Leybnits tórt arifmetikalıq ámellerdi orınlaytuǵın mexanikalıq arifmometrdi jarattı.
XIX ásirde arifmometr júdá keń tarqaldı. Onı hátteki eń quramalı esaplawlarǵa da qollanıla basladı. Bunday jaǵdaylarda aldın, islenetuǵın jumıslardıń orınlanıw izbe - izlik qollanbası tolıq jazıp alınar hám usı tiykarda jumıs orınlanar edi. Ádette bul qollanba orınlanatuǵın jumıstıń dástúri dep ataladı.
1834 jılı angliyalı alım Ch. Bebbidj analitikalıq mashinanı jarattı. Bul mashina dástúr tiykarında isleytuǵın birinshi esaplaw mashinasınıń joybarı edi.
Keyin 1883 jılı Ch. Bebbidj házirgi zamandaǵı esaplaw mashinasınıń ideyasın hám joybarın jarattı, biraq sol dáwir texnika dárejesi bunday mashinalardı jaratıw múmkinshiligin bermes edi. Onıń pikirine qaraǵanda bul qurılma barlıq esaplaw jumısların adamnıń qatnasısız ózi avtomatikalıq ráwishte orınlawı kerek edi. Bunıń ushın ol qurılma esaplaw jumısınıń dástúrin túsinip, sol dástúr tiykarında barlıq jumıslardı orınlay alıwı kerek edi.
1885 jılda amerikalı dóretiwshi Uilyam Barrouz klaviatura hám qaǵazǵa shıǵarıw úskenesinen ibarat arifmometrdi jarattı.
XIX ásirdiń aqırı hám XX ásirdiń ortalarında pán hám texnikanıń barlıq tarawlarında júdá kóplegen oylap tabılıwlar hám jaratıwlar islendi. Bunıń nátiyjesinde kóp miynet talap etiletuǵın mashinalardı jaratıwǵa zárúrligi payda boldı. Ch.Bebbidjdiń joybarı tiykarında kóplegen alımlar esaplaw mashinaların jaratıwǵa háreket etken. 1988 jılda amerikalıq injener German Xollerit birinshi elektro mexanikalıq esaplaw mashinanı - TABULYaTORDI jarattı. Bul mashina rele tiykarında isleytuǵın bolıp perfokartalarda jazılǵan maǵlıwmatlar tiykarında isley alar edi.
1930 jılda amerikalı alım Vannevar Bush tárepinen kompyuterdiń úlken elektROMexanikalıq analogı - differentsial analizator jaratılǵan. Bul mashinada maǵlıwmatlardı saqlaw ushın elektron lampalar qollanılǵan.
1941 jılda nemis injeneri Z3 atamalı birinshi bolıp dástúrlerde islewshi esaplaw mashinasın jarattı. 1943 jılda Ullı Britaniya laboratoriyasında Alan Tyuring basshılıǵında elektron lampalarda islewshi Kolos atamalı birinshi EEM (Elektron esaplaw mashinası) jaratıldı. 1944 jılda AQShtıń áskerleri ushın amerikalı injener Govard Eyken elektro Mexanikalıq rele tiykarında awırlıǵı 35 tonna EEMsın jarattı. Bul mashinanıń ataması MARK-1 edi. Biraq onıń tezligi sol zaman talaplarına juwap bermes edi.
Bunnan keyin XX ásirdiń 50-jıllarına kelip Amerika, Angliya, Germaniya hám burınǵı SSSRda birinshi elektron esaplaw mashinaları jaratıla basladı.
1945 jılı Germaniyada K.Suze tárepinen "S-4", 1949-51 jıllarda burınǵı SSSR da S.Lebedev basshılıǵında "MESM" hám 1950 jılı Angliyada "AKE" kompyuterleri jaratıldı.
Esaplaw mashinası - kompyuterlerdiń islew printsiplerin ulıwma halda túsinerli hám ápiwayı etip bergen alım ullı Djon fon Neyman. Bul printsipti ádettde fon Neyman printsipi dep te ataydı. Ol eki printsipten ibarat:
Barlıq kerekli maǵlıwmatlardı hám máseleni sheshiw dástúrlerin jeke yadta saqlap turıw;
.
|
| |
