4) Y=(a+b)*c // funksiya.;
5) Sikl operatorlarida qatnashadi.
Metka bu indefekatordir:
xyz:=(b-c)*(d-c);
cc : z*=1;
C++ tilida yozilgan dastur tarkibini o‘rganish uchun oddiygina SALOM.CPP dasturi
bilan tanishamiz. Bu dastur kichik bo‘lishiga qaramasdan bizda qiziqish uyg‘otuvchi bir
nechta elementdan iboratdir.
Masalan: SALOM.CPP dasturi misolida C++ tilida tuzilgan dastur qismlarini
namoyish qilish.
1:
// Salom.CPP dasturi
2:
#include
3:
4:
int main( )
5:
{
6:
cout << “Salom!\n”;
7:
return 0;
8:
}
NATIJA:
Salom!
Keling buni tahlil qilib olamiz:
1 – satrda iostream.h fayli joriy faylga biriktilyapti. Dasturda birinchi funta (#)
belgisi joylashgan. U prepotsessorga signal uzatadi. Kompilyatorning har safar ishga
tushirilishida preprotsessor ham ishga tushiriladi. U dasturdagi funta (#) belgisi bilan
boshlanuvchi qatorlarni o‘qiydi.
include - preprotsessorning komandasi bo‘lib, u quyidagicha tarjima qilinadi:
«Bu
komandani ortidan fayl nomi keladi. Ushbu nomdagi faylni topish va fayldagi
mazmunni dasturning joriy kismiga yozish lozim
».
Burchakli qavs ichidagi faylni mos fayllar joylashtirilgan
barcha papkalardan izlash
lozimligini ko‘rsatadi. Agarda kompilyator to‘g‘ri sozlangan bo‘lsa burchakli kavslar
iostream.h faylini sizning kompilyatoringiz uchun mo’ljallangan .h
kengaytmali
fayllarni o‘zida saqlovchi papkadan izlashi kerakligini ko‘rsatadi. iostream.h (
input –
output stream – kiritish–chiqarish oqimi) faylida ekranga ma’lumotlarni chiqarish
jarayonini ta’minlaydigan cout ob’ekti aniqlangan. Birinchi qator bajarilgandan so‘ng
iostream.h fayli joriy dasturga xuddi uning mazmunini qo‘l
bilan yozganimizdek
biriktiriladi. Preprotsessor kompilyatordan keyin yuklanadi va funt (
#) belgi bilan
boshlanuvchi
barcha qatorlarni bajaradi, dastur kodlarini kompilyasiyaga tayyorlaydi.
Dasturning asosiy kodi main() funksiyasini chaqirish bilan boshlanadi. C++ tilidagi har
bir dastur main() fuksiyasini o‘zida saqlaydi. Funksiya bu bir yoki bir necha amalni
bajaruvchi dastur blokidir. Odatda funksiyalar boshqa
funksiyalar orqali chaqiriladi, lekin
main() funksiyasi alohida xususiyatga ega bo‘lib u dastur ishga tushirilishi bilan avtomatik
tarzda chaqiriladi.
main() funksiyasini boshqa funksiyalar kabi qaytaradigan qiymati tipini e’lon
qilish
lozim. SALOM.cpp
dasturida main()
funksiyasi int (integer – butun so‘zidan
olingan) tipli qiymat qaytaradi, ya’ni bu funksiya ishini tugatgandan so‘ng
operatsion
sistemaga butun sonli qiymat qaytaradi. Operatsion sistemaga qiymat qaytarish unchalik
muhim emas, umuman sistema bu qiymatdan foydalanmaydi, lekin C++ tili standarti main()
funksiyasi barcha qoidalarga muvofiq e’lon qilinishini talab qiladi.
Ayrim kompilyatorlar main()
funksiyasini void
tipidagi
qiymat qaytaradigan qilib e’lon qilish imkonini beradi. C++ da
bundan foydalanmaslik kerak, chunki hozirda bunday uslub
eskirgan. main()
funksiyasini int tipini qaytaradigan qilib
aniqlash lozim va buning hisobiga funksiyaning oxiriga return
0
ifodasi yoziladi.
Barcha funksiyalar ochiluvchi figurali qavs (
{) bilan boshlanadi va (
}) yopiluvchi qavs
bilan tugaydi. main() funksiyasi figurali qavsida 3 – satrdan 6 – satrgacha joylashtirilgan.
Figurali qavslarni ichida joylashgan barcha satrlar funksiya tanasi deb aytiladi.
Bizning oddiy dasturimizning barcha funksionalligi 4–satrda keltirilgan. cout
ob’ekti ekranga ma’lumotni chiqarish uchun qo‘llaniladi. cin va cout ob’ektlari mos
ravishda ma’lumotlarni kiritish (masalan, klaviatura orqali) va ularni chiqarish (ekranga
chiqarish) uchun qo‘llaniladi. main() funksiyasi 6 – satr bilan tugallanadi.
