1-MA’RUZA. Kirish. Kompyuter tarmoqlarining rivojlanish bosqichlari,
kompyuterlarning avlodlari va ularning imkoniyatilari, kompyuterlarda
qo‘llanilgan protokollar, ilovalar va texnologiyalar.
Kompyuter tarmoqlari fanini o‘qitishdan asosiy maqsad - kompyuter
tarmoqlarining
qurilish tamoillari, kompyuter tarmoqlarining topologiyalari va
texnologiyalari haqidagi bilimlarni, hamda kompyuter tarmoqlarida axborot
almashinish jarayonlarini tashkil qilish bo‘yicha ko‘nikmalarni shakllantirishdir.
Fanning vazifalari - zamonaviy kompyuter tarmoqlari tuzilishining o‘ziga
xos
xususiyatlari, ularda qo‘llanilayotgan qurilmalarning tuzilishlari va
ko‘rsatkichlari haqidagi bilimlarni berishdan iborat. Fanni o‘rganish natijasida
kompyuter tarmoqlarida axborot almashinish jarayonlarini qanday amalga
oshirilishini, ularda qo‘llaniladigan
asosiy protokollar, hamda Internet
tarmog‘ining tuzilishi qanday ekanligi haqidagi ma‘lumotlar berib boriladi.
Tarmoqlarning tasniflanishi va ularni qo’llash xususiyatlari.
Xozirda kompyuterlarni qo‘llashda ko‘pgina foydalanuvchilar uchun yagona
axborot makonini ta‘riflovchi tarmoqlarni tashkil etish muxim axamiyatga ega.
Buni butun dunyo kompyuter tarmogi xisoblanmish Internet misolida yakkol
ko‘rish mumkin. Uzatish kanallari orqali uzaro bog‘langan kompyuterlar majmuiga
kompyuterlar tarmog’i
deyiladi. Bu tarmoq undan foydalanuvchilarni axborot
almashuv
vositasi va apparat, dastur xamda axborot tarmog‘i resurslaridan jamoa
bo‘lib foydalanishni ta‘minlaydi.
Kompyuterlarning tarmoqqa birlashishi qimmatbaxo asbob-uskunalar katta
xajmli disk, printerlar, asosiy xotiradan birgalikda foydalanish,
umumiy dasturli
vositaga va ma‘lumotga ega bo‘lish imkonini beradi. Global tarmoqlar tufayli
olisdagi kompyuterlarning apparat resurslaridan foydalanish mumkin. Bunday
tarmoqlar millionlab kishilarni qamrab olib, axborot
tarqatish va qabul qilish
jarayonini butunlay o‘zgartirib yubordi, xizmat ko‘rsatishning eng keng tarqalgan
tarmog‘i - elektron pochta orkali axborot almashuvni amalga oshirishdir.
Tarmoqning asosiy vazifasi foydalanuvchining taqsimlangan umumtarmoq
resurslariga oddiy, qulay va ishonchli ximoyalangan xolda axborotdan jamoa
bo‘lib foydalanishni tashkil etish. Shuningdek,
foydalanuvchilar tarmoqlari
o‘rtasida ma‘lumotlar uzatishning qulay va ishonchli vositasini ta‘minlash. Katta
xajmdagi axborotlar lokal va global kompyuter tarmoqlar saqlanadi, qayta
ishlanadi va uzatiladi. Lokal tarmoqlarda foydalanuvchi
ishlashi uchun
ma‘lumotlarning umumiy bazasi tashkil etiladi.
Ma‘lumotlar bazasiga uzoq masofadan turib kirishda:
-
ma‘lumotlarni markazlashtirishda,
-
ma‘lumotlarni ma‘lum masofaga uzatish.
Ma‘lumotlarni taqsimlab qayta ishlash borasida ko‘pgina vazifalar mavjud.
Bularga bir qancha misollar keltirish mumkin:
-
bank va boshqa moliyaviy tuzilmalar bozorning axvolini aks ettiruvchi
tijorat tizimi («talab-taklif»);
-
ijtimoiy ta‘minot tizimi;
-
soliq;
