|
2-mavzu. Kabellarning umumiy xususiyatlari
|
| bet | 1/2 | | Sana | 22.06.2024 | | Hajmi | 0,51 Mb. | | #265230 |
Bog'liq 8.2-maruza
Reja:
1. Kabellarning umumiy xususiyatlari
2. Kabel liniyalarini yotqizish
Tayanch so‘z va iboralar: kabellar tasnifi, konstruktiv xususiyatlari, yer osti kabellari, qo‘rg‘oshin qoplamali moy izolayatsiyali kabellar, yuqori bosimli kabel liniyalari, o‘ziga xos xususiyatlari
Kabellarning umumiy xususiyatlari
Zamonaviy shahar sharoitida cheklangan bo‘sh joy va yuqori qurilish zichligi havo liniyalarini qurish imkoniyatini sezilarli darajada kamaytiradi. Shu sababli, energiyani uzatish va taqsimlash uchun mo‘ljallangan shaharlarning elektr tarmoqlari asosan yer osti kabel liniyalari yordamida amalga oshiriladi, garchi kabel liniyalarini qurish va ishlatish har doim havoga qaraganda qimmatroq bo‘lsa ham. Mahalliy sharoitga qarab, bir xil tarmoqli kengligi bo‘lgan havo va kabel liniyalari narxining nisbati 1: 10 ga yetishi mumkin, bu kabelning o‘zi va uni yotqizish bilan bog‘liq qazish ishlarining yuqori narxi bilan belgilanadi.
Kabelning quvvati havo liniyalariga nisbatan kamroq (birlik uchastkasiga). Ushbu pasayish kabellarning konstruktiv xususiyatlaridan kelib chiqadigan harorat cheklovlari bilan bog‘liq. Kabellarning shikastlanishi odatda kamdan-kam hollarda bo‘lsa-da, ta’mirlash ko‘p mehnat talab qiladi va ko‘p materiallarni talab qiladi. Shikastlangan joyini aniqlash ancha vaqt talab qilishi mumkin. Kabel tarmoqlarini qurish, qoida tariqasida, zaxira liniyalarini yaratish zarurligiga olib keladi.
Biroq, yer osti kabel liniyalaridan foydalanish bir qator afzalliklarga ega. Kabellar yordamida ko‘cha magistrallarini har qanday kuchlanishdagi sezilarli miqdordagi elektr liniyalari kesib o‘tish mumkin, shuningdek, ushbu liniyalarni avtomobil yo‘llari bo‘ylab yotqizish mumkin. Ushbu liniyalarni qurish uchun cheklangan maydon talab qilinadi.
Yer osti kabellaridan foydalanish foydasiga eng muhim dalil - havo liniyalarida bo‘lgan ko‘plab tasodifiy shikastlanishlar va atmosfera ta’siridan elektr tarmoqlarining to‘liq kafolati bo‘ladi. Shaharlarda kabel liniyalaridan foydalanish ko‘pincha yagona mumkin bo‘lgan yechim bo‘ladi.
ВСН 97-75 ga binoan, 5 qavatdan ortiq bo‘lgan turar-joy binolarida barcha kuchlanish tarmoqlari uchun er osti kabel liniyalaridan foydalanish tavsiya etiladi; shu bilan birga, ВСН 97-75 da, agar trassa shartlari bunga xalaqit bermasa, iloji bo‘lsa, elektr ta’minoti tizimlarida kabel o‘rniga havo liniyalaridan foydalanishga ruxsat beriladi.
Shaharlarning elektr ta’minoti tizimlarida ishlatiladigan kabellarning konstruktiv xususiyatlari juda xilma-xildir. Qo‘rg‘oshin qoplamali moyli qog‘ozli izolyatsiyalangan kabellar an’anaviy hisoblanadi. 11.1-rasmda kabellar tasnifining namunasi ko‘rsatilgan. Barcha turdagi kabellar bir xil foydalanishga ega emas.
So‘nggi yillarda ba’zi yirik shaharlarda 110 kV tarmoqlarda o‘rta bosimli moy bilan to‘ldirilgan kabel liniyalari ishga tushirildi.
Chet el shaharlarining elektr ta’minoti tizimlarida turli dizayndagi kabel liniyalari qo‘llaniladi. AQSh shaharlarida past kuchlanishli tarmoqlar asosan butil kauchuk va neopren izolyatsiyasi bilan bir simli kabellardan foydalanadi.
Mavjud ma’lumotlarga ko‘ra, umumiy uzunligi taxminan 2400 km bo‘lgan kabel liniyalari faqat 69-138 kV kuchlanishli tarmoqlarda ishlaydi. 69 kV tarmoqlarda yuqori bosimli kabel liniyalari 69% ni, 138 kV tarmoqlarda 82% ni tashkil qiladi. 345 kV liniyalar faqat yuqori bosimli kabellar bilan amalga oshiriladi.
Barcha kuchlanishdagi kabellarni ishlab chiqarish uchun bir qator kamyob materiallardan foydalanish kabellar narxini pasaytirish uchun mavjudlarni takomillashtirish va yangi konstruktiv yechimlarini topish vazifasini qo‘yadi. Bu borada aniqlovchi tendentsiya mis o‘tkazgichlar va qo‘rg‘oshin g‘iloflarini alyuminiy o‘tkazgichlar va g‘iloflar bilan almashtirish, 1000 V gacha bo‘lgan tarmoqlarda to‘rtinchi sim sifatida alyuminiy qobiqdan foydalanishdir. Kabellar narxini yanada pasaytirish uchun himoya metall qoplamalardan foydalanishdan voz kechiladi. Bu alyuminiy qobiqni korroziyaga qarshi sintetik plyonkalar bilan qoplashni ta’minlaydi. Mahalliy shaharlarda bunday kabellarni tuproqli xandaqlarga yotqizishda qo‘llash amaliyoti shuni ko‘rsatdiki, bir qatlamli qoplama alyuminiy qobig‘ining korroziya shikastlanishidan yetarli darajada himoyalanishini kafolatlamaydi. Qog‘oz moy izolyatsiyaga ega an’anaviy kabellar, elektr tarmoqlarida uzoq muddatli va ko‘p foydalanishga qaramasdan, bir qator kamchiliklarga ega. Xususan, bunday kabellarni ishlab chiqarishning texnologik jarayoni ancha murakkab va kam ishla chiqariladigan, kabellarni muhrlash uchun metall qobiqdan foydalanish kerak, kabellar vertikal yotqizishda cheklovlarga ega, oxirgi qurilmalarning nisbiy murakkabligi, katta massa va boshqalar.
|
| |
