|
1-mavzu: Axborot xavfsizligining dolzarbligi. Reja
|
| bet | 2/5 | | Sana | 04.07.2022 | | Hajmi | 34.02 Kb. | | #24721 |
Bog'liq 1-mavzu Axborot xavfsizligining dolzarbligi. Reja1.2.Axborot himoyasi
Umumiy holda axborot xavfsizligi konsepsiyasi uchta tashkil
etuvchidan iboratligini e’tiborga olinsa, axborot xavfsizligini
ta’minlash deganda ma’lumotning quyidagi uchta xususiyatini ta’minlash
tushunish mumkin.
Quyida keltirilgan 1.2 - rasmda ushbu uchta xususiyatni ta’minlashda
kriptografik usullarning tutgan o‘rni keltirilgan. Umumiy holda axborot
xavfsiziligini ta’minlash deganda ushbu uchta xususiyatni ta’minlash
tushunilib, har bir xususiyat muhimligi axborotning turiga va
foydalanilishiga ko‘ra har xil bo‘lishi mumkin
1.2 - rasm. Axborot xavfsizligi xususiyatlari
Masalan, ommaviy turdagi ma’lumot uchun birinchi navbatda,
foydalanuvchanlik va butunlik xususiyatlarini ta’minlash muhim bo‘lsa,
davlat siri darajasidagi ma’lumot uchun uning konfidensiyalligi birinchi
o‘rinda turadi.
Konfidensiallik (ruxsatsiz o‘qishning mumkin emasligi)
xususiyati axborotning ruxsat etilmagan foydalanuvchilardan yashirish,
ma’lumot manosini tushunib olmaslik uchun, uni tushunarsiz holatda
o‘tkazish kabi vazifalarni bajarish orqali bajariladi. Axborotning ushbu
xususiyati kriptografik himoya usullaridan biri sanalgan, shifrlash
usullari asosida amalga oshiriladi. SHifrlash usullari ѐrdamida ochiq
ma’lumot yashiringan ko‘rinishdagi shifrmatn holatiga aylanadi. Bu esa uni
buzg‘unchi foydalanishidan oldini oladi.
Butunlik (ruxsatsiz ѐzishning mumkin emasligi) xususiyati
asosida ma’lumotni uzatish davomida unga o‘zgartirish kiritilganligi ѐki
kiritilmaganligi aniqlanadi. Ushbu xususiyat boshqacha qilib aytilganda,
ma’lumotni buzg‘unchi tomonidan o‘zgartirilgan (almashtirilgan, o‘chirib
tashlangan)ligini aniqlashni bildiradi. Axborotning ushbu xususiyati kriptografik himoya usullari asosida amalga oshiriladi. Hozirda
kriptografik xesh funksiyalar asosida ma’lumotning butunligini
ta’minlash usullari amaliѐtda keng qo‘llaniladi.
|
| |
