Muallif
|
TTXI oqimini rag’batlantiruvchi omillar
|
Nazariy xulosalar
|
Zamonaviy qo’llash sohasi
|
R. Aliber
|
Kapital va valyuta bozorlarining takomillashganligi
|
Valyutasi barqaror mamlakatlarda firmalar yuqori kapitallashish darajasiga ega, buning hisobiga valyutasi beqaror mamlakatlarda TTXI riski qoplanadi
|
TTXIning rivojlangan mamlakatlar-dan rivojla-nayotgan mamla-katlarga chiqa-rilishi va ularning valyuta kursi dinamikasiga bog’liq holda o’zgarishi
|
K. Kodzima
|
Muayyan resurslarga egalik qilishda nisbiy afzalliklarning mavjudligi va kompaniyalar faoliyat yuritayotgan bozor tuzilmasining xususiyaglari
|
TTXI - tashqi savdoga qo’shimcha tarzda kompaniyalarniig nisbiy afzalliklarini oshiradi. TTXI tashqi savdoga yo’naltirilgan (Yaponiya) va yo’naltirilmagan (AQSh) turlarga bo’linadi
|
Yapon TTXI xususiyatlari
|
T. Ochava
|
Yaponiya iqtisodiyotiga xos xususiyatlar:
- tashqi bozorlarga bog’liq;
- milliy ishlab chikarish omillari bahosining oshishi;
- yapon tovarlariga nisbatan protektsionizm siyosatining kuchayishi va boshqalar
|
TTXI qayd etib o’tilgan salbiy omillarii kamaytirish imkonini beradi
|
Yapon TTXI xususiyatlari
|
A.Shmitts P.Xelm-
berger
|
TTXI asosida vertikal integratsiyalashgan ishlab chiqarish tuzilmalari va kapital eksport qiluvchi mamlakat tomon yangi xom ashyo oqimlarini shakllantirish imkoni
|
TTXI vertikal va gorizontal integratsiya jarayonlari tufayli savdo hajmini oshiradi
|
Qazib oluvchi tarmoqlardagi TTXI
|
R.Man-dell
|
Bojxona tariflarining darajasi
|
Kapital harakatining importni o’rnini qoplashga qaratilishi
|
Import o’rnini qoplashga yo’naltirilgan TTXI
|
T.Xorst
|
Foyda va eksportni maksimallashtirish
|
Ushbu maqsadga erishish TTXI amalga oshirish strategiyasini nazarda tutadi
|
Narxlarning talabga bog’liq holda o’zgarishi xisobga olingan hollarda
|
S.Xay-mer
|
Portfel investitsiyalar uchun - foiz stavkalari; TTXI uchun — investitsiya kiritilayotgan firma mahsulotining differentsiatsiyalashuvi, “miqyos ta’sirida” tejash, savdo belgisi, patentlangan texnologiyalar, yuqori darajadagi menejment va marketing shakllaridagi nisbiy afzalliklar
|
TTXI va xalqaro savdo - bir-birining o’rnini bosuvchi strategiyalar bo’lib, investorlarga mahalliy firmalar tomonida raqobat kurashida to’siqlar yaratish imkonini beradi
|
Firmalarning portfel investitsiya-lari; Differentsiya-lashgan va vertikal integratsiya-lashgan ishlab chiqarishga ega firmalar tomonidan amalga oshirilaetgan TTXI
|
R.Vernon
L.Uells
|
Mahsulotning hayotiylik tsikli nazariyasi: tashqi savdo va investitsiyalar — tsiklning o’zgarishini hisobga olgan holda xorijiy bozorlarga kirib borish jarayonining umumiy dastaklari sifatida foydalaniladi
|
TTXI ishlab chiqarishni importyor mamlakatlarga ko’chirish imkonini beradi, “miqyos ta’sirida” tejash esa nafaqat mahalliy bozorni mahsulot bilan to’ddirish, balki uni uchinchi mamlakatga eksport qilishni ta’minlaydi
|
Yaponiya va G’arbiy Evropa TTXIning ri-vojlanayotgan mamlakatlarga chiqarilishi
|
S.Xirsh
|
Kompaniyaning nisbiy afzalliklari va axborot olish, bitimlarni amalga oshirish, xalqaro aloqalarni yo’lga qo’yish uchun qilingan xarajatlar
|
Kompaniya TTXI strategiyasini tanlaydi: 1) agar nou-xau egasi, o’z mamlakati va xorijda mahsulot sotishda katta farqqa ega bo’lsa; 2) ishlab chiqarish xarajatlari past bo’lgan mamlakatlar mavjud bo’lsa.
|
TTXI nou-xauga ega kompaniyalar tomonidan amalga oshiriladi;
TTXI ishlab chiqarish xarajatlari past bo’lgan mamlakatlarga chiqariladi chiqariladi
|
D.Pen-rouz
O. Uilyamson K.Errou va
h.k.
|
Bozorning iqtisodiy institut sifatida mustaqil sotuvchilar va xaridorlar o’rtasida aktivlar, tovarlar va axborotlar bilan samarali almashinuvni amalga oshira olmasligini engishga bo’lgan intilish
|
Firmaning muzokaralar va bitimlar, mulk huquqini himoya qilish, xaridorning bexabarligi tufayli tovar uchun maksimal narx olishning iloji yo’qligi va boshqalar uchun xarajatlar qaicha yuqori bo’lsa, kom-paniya TTXIni amalga oshirishda shunchalik faol bo’ladi
|
Kompaniyalar tomonidan bozorning nomukammalli-gini engish uchun ko’p miqdorda sarf-xarajatlar qilingan hollarda qo’llaniladi
|
J.Danning
|
Kompaniya quyidagi shart-sharoitlar mavjud bo’lganda TTXIni amalga oshiradi: 1) sezilmaydigan aktivlarga bo’lgan mulk xuquqi bilan bog’liq afzalliklarga ega bo’lganlar; 2) kompaniyaning aktivlari o’zi ishlatishi manfaatlirok, bo’lganda;
3) kompaniya 1 va 2 shartlar mavjud bo’lgan hollarda o’z afzalliklaridan xorijdagi biron-bir ishlab chiqarish omili bilan birga foydalanishi manfaatliroq bo’ladi
|
Fakat birinchi afzallikka ega kompaniya patentlar va litsenziyalarni sotadi; birinchi va ikkinchi yoki barcha afzalliklarga ega kompaniya TTXIni amalga oshiradi
|
Sanab o’tilgan shart-sharoitlarga ega kompaniyalar tomonidan amalga oshiriladigan TTXI
|
Mahsulotning hayotiylik tsikli nazariyasi frantsuz olimi R.Vernon tomonidan 1966 yilda ishlab chiqilgan. U kapitalni chetga chiqarishni mahsulotning hayotiylik tsikli qonuniyatlari bilan bog’laydi. Mahsulotning bozordagi hayoti bir nechta bosqichlardan o’tadi:
