• Biogenez bosqichi.
  • Eralar Davr va uning davomiyligi (million yil) Hayvon va o‘simliklar evolutsiyasi Yoshi Kaynozoy
  • 1-nashr O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi




    Download 4,78 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet132/179
    Sana18.06.2024
    Hajmi4,78 Mb.
    #264228
    1   ...   128   129   130   131   132   133   134   135   ...   179
    Bog'liq
    Biologiya 11 sinf

    Uchinchi bosqich
    insoniyat jamiyatining kelib chiqishiga bog‘liq. 
    Bundan taxminan 40–50 ming yillar avval boshlanib, hozirgi vaqtgacha 
    davom etmoqda. Uchinchi bosqich insoniyat jamiyati kelib chiqishi va 
    rivojlanishiga bog‘liq bo‘lgani uchun uni noogenez davri deyiladi.
    Biogenez bosqichi.
    Yerda biosfera birinchi tirik organizmlar bilan bir 
    vaqtda paydo bo‘lgan. Tirik organizmlar evolutsiyasi ta’sirida biosfera 
    ham o‘zgara borgan. Dastlabki tirik organizmlar bir hujayrali geterotrof 
    oziqlanuvchi anaerob prokariotlar bo‘lgan. Bu organizmlar energiyani asosan 
    glikoliz, bijg‘ish jarayonlari natijasida to‘plagan.
    Dastlabki tirik organizmlar abiogen usulda hosil bo‘lgan tayyor organik 
    moddalar bilan oziqlanib, biosferaning birlamchi biomassasini to‘plab borgan. 
    Birlamchi biosferada organik moddalar kam bo‘lgani uchun geterotrof 
    prokariotlar tez ko‘paya olmas edi. Tabiiy tanlash natijasida anorganik 
    moddalardan organik moddalarni mustaqil sintezlay oladigan avtotrof 
    organizmlar – birinchi xemosintezlovchi, fotosintezlovchi bakteriyalar va 
    ko‘k-yashil suvo‘tlari paydo bo‘ladi.


    163
    Geoxronologik jadval 
    Eralar
    Davr va uning 
    davomiyligi
    (million yil)
    Hayvon va o‘simliklar evolutsiyasi
    Yoshi
    Kaynozoy
    67 
    mln yil
    Antropogen 
    (to‘rtlamchi), 1,5
    Odam paydo bo‘lgan va rivojlangan. Hayvon va o‘simlik 
    dunyosi zamonaviy ko‘rinishga ega bo‘lgan 
    Neogen (pastki 
    uchlamchi), 23,5 Sutemizuvchi hayvonlar, qushlar hukmron bo‘lgan
    Paleogen (yuqori 
    uchlamchi), 42
    Lemurlar, kengtovonlilar, keyinroq – pa ra piteklar, drio
    -
    piteklar paydo bo‘lgan. Uchishga moslashgan hasha rotlar 
    soni ortgan
    Mezozoy
    230 mln yil
    Bo‘r, 70
    Xaltali va yo‘ldoshli sutemizuvchilar, haqiqiy qushlar paydo 
    bo‘lgan. Suyakli baliqlar hukmronlik qilgan. Yopiq urug‘li 
    o‘simliklar paydo bo‘lgan va keng tarqalgan. Hasharotlar 
    yordamida changlanuvchi o‘simliklar paydo bo‘lgan. Jamoa 
    bo‘lib yashovchi hasharotlar: termitlar, chumolilar, asalarilar, 
    arilar paydo bo‘lgan. Qirqquloqlar va ochiq urug‘li o‘sim
    -
    liklar kamaygan. Davr oxirida yirik sudralib yuruvchilar – 
    dinozavr lar, pleziozavrlar, ixtiozavrlar qirilib ketgan
    Yura, 58
    Sudralib yuruvchilar (dinozavrlar) hukmronlik qilgan. Ar-
    xeop teriks paydo bo‘lgan. Boshoyoqli molluskalar keng 
    tarqalgan. Ochiq
    urug

    li
    o

    simliklar
    hukmronlik
    qilgan
    Trias, 35
    Sudralib yuruvchilarning xilma-xilligi ortgan. Suyakli baliqlar, 
    toshbaqalar, timsohlar, uchar kaltakesaklar, dinozavrlar, dast
    -
    labki sutemizuvchilar paydo bo‘lgan. Trilobitlar qirilib ketgan

    Download 4,78 Mb.
    1   ...   128   129   130   131   132   133   134   135   ...   179




    Download 4,78 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    1-nashr O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi

    Download 4,78 Mb.
    Pdf ko'rish