12
odamlar uchun ayniqsa tabiiy ta‘minlashdir. SHuning uchun ma‘lumotlarning
infologik modelini tabiiy tilga mos qilib qurishga harakat qilinadi.
Infologik modelni qurishning asosiy konstruktiv elementlari bu:
mohiyat;
bog‘lanish;
xossalar (atributlar)dir.
Mohiyat
-bu ma‘lumotlari ma‘lumotlar bazasida saqlanishi kerak bo‘lgan
biror real yoki tasavvur qilingan ob‘ekt bo‘lib, aniq ma‘noga va nomga egadir, u
yagona bo‘lishi kerak. Mohiyat turini uning nusxasi bilan farq qilish kerak.
Mohiyat nomi uning nusxasiga emas, turiga beriladi. Mohiyat nusxasi -bu aniq bir
xil turdagi narsalar, hodisalar va boshqalardir.
Masalan, ―O‘quvchi‖ mohiyatida ―O‘quvchi‖ mohiyat turining nomi,
mohiyat nusxasi esa aniq bir o‘quvchidir. Masalan, Axmedov, Toshmatov va
boshqa. ―SHahar‖ mohiyatida ―SHahar‖ mohiyat nomi, uning nusxasi esa aniq bir
shaharlardir. Masalan, Toshkent, Samarqand, Buxoro va boshqa.
Bog‟lanish
-bu ikki yoki undan ortiq mohiyatlarning bir-biri bilan o‘zaro
bog‘lanishidir. Bog‘lanish faqat ikkita har xil mohiyatlar orasida mavjud bo‘ladi.
Atribut(xossa)
- mohiyatni xarakterlovchi nomlardir. U o‘zida yagona
murakab bo‘lmagan strukturani tasvirlab, mohiyat holatini xarakterlaydi. Masalan,
―O‘quvchi‖ mohiyati atributi -kod, familiya, ism, yosh va boshqalar bo‘lishi
mumkin.
YAna bir misol: AVTOMOBIL mohiyati atributi bu – tur, marka, nomer
belgisi, rangi va boshqalar. Ular ko‘pqiymatlidir. Masalan, rang atributi turi ko‘p
qiymatli yoki nusxada: qizil, ko‘k, oq, va boshqalar. Atribut o‘zi mustaqil mohiyat
bo‘lib qatnashishi ham mumkin. Masalan, avtomobil zavodi uchun rang – bu faqat
ishlab chiqarish mahsuloti atributi, lak kraska fabrikasi uchun esa rang – mohiyat
turidir.
Ma‘lumotlar bazasini loyihalashda har xil semantik modellar ham ishlatiladi.
Ulardan eng ko‘p tarqalganlaridan biri -
