139..Windows operatsion sistemasi va uning turlari.
MS Windows operatsion tizimi
MS Windows - Microsoft kompaniyasining operatsion tizimlari
oilasiga tegishli (Maykrosoft). Korporatsiyaga Bill Geyts asos solgan. 1995 yildan bosh lab shaxsiy kompyuterlarda Windowsning ommabop standarti paydo bo'ldi. O'n yildan so'ng esa shaxsiy kompyuterlarning 89% dan ortig'i aynan shu OT bilan ishlay boshladi.Windows OT rusumlarining ishlab chiqarilish davrlari:1. Windows 1.0 I (1985)
2. Windows 1.02 (1986)
3. Windows 1.03 (1986)
4. Windows 1.04 (1987)
5. Windows 2.0 (1 noyabr 1987)
6. Windows 2.1 (Windows 386) (1987)
7. Windows 3.0 (22 may 1990)
8. Windows 3.1 (1992)
9. Windows NT 3.1 (1993)
10. Windows NT 3.5 (1994)
11. Windows NT 3.51 (1995)
12. Windows 95 (24 avgust 1995)
13. Windows NT 4.0 (1996)
14. Windows CE 1.0 (1996)
15. Windows CE 2.0 (1997)
16. Windows 98 (25 iyun 1998)
17. Windows 2000 (17 fevral2000)
18. Windows CE 3.0 (2000)
19. Windows Millenium Edition (ME) (14 sentabr 2000)
20. Windows XP (25 oktabr 2001)
21. Windows CE 4.0 (2002)
22. Windows Server 2003 (24 apre12003)
23 . Windows Mobile 2003 (2003)
24. Windows Mobile 5.0 (2005)
25. Windows Fundamentals for Legacy PCs (8 iyun 2006)
26. Windows Vista (30 yanvar 2007)
27. Windows Mobile 6 (2007)
28. Windows Server 2008 (2008)
29. Windows Home Server
30. Windows 7 (2009-yil, 22-oktabr.
140 . Windows operatsion tizimini kompyuterga o`rnatish
Windowsni o`rnatishdan oldin qattiq disk razdellari konfiguratsiyasi haqida jiddiy o`ylab ko`rish kerak. Agar kompyuterda bir necha hil OT mavjud bo`lsa bu masalaga jiddiyroq tus oladi. Bu holatda har bir OT uchun alohida o`z razdeli bo`lishi kerak. Agar kompyuterda faqat Windows XP dan foydalanish ko`zda tutilsa u holda qattiq diskni 2 ta bo`limga bo`lish taklif etiladi. Birinchi razdel OT va unda ishlaydigan amaliy va xizmatchi dasturlar uchun foydalaniladi va u asosiy (primary) va aktiv (activ) razdel hisoblanadi. Ikkinchi razdel mantiqiy (logical) razdel hisoblanib, unda foydalanuvchi uchun zarur bo`lgan fayllar, o`r-natiluvchi dasturlar saqlanadi. Bu taklif etilgan konfiguratsiya ma’lumotlaringizni tasodifiy buzilishlardan, viruslar bilan zararlanishdan, OT buzilishlaridan himoyalaydi. Windowsni o`rnatishda birinchi navbatda shuni aniqlash lozimki, Windowsni o`rnatish va uni ishlatish uchun kompyuter resurslari yetarlimi. Buni aniqlashda 2 ta xujjat yordam beradi: minimal aparat konfiguratsiyasi va mo`tanosib qurilmalar ro`yxati (Hardware Compatibility List, HCL).Windows XP ni o`rnatishdan oldin kompyuterning quyidagi minimal talablarga mosligini tekshirib ko`ring:
Protsessor Pentum 233 MHz yoki undan kuchliroq;
Tafsiya etiladigan operativ xotiar hajmi 128 Mbayt, minimal 64 Mbayt, maksimal 4 Gbayt;
Vinchesterda kamida 1,5 Gbayt bo`sh joy;
VGA monitor;
Klaviatura, sichqoncha;
CD yoki DVD diskovod;
Tarmoqdan o`rnatish uchun tarmoq kartasi va kabel.
141.Windows operatsion tizimini kompyuterga o`rnatish jarayonlari
Windows XP ni o`rnatish masteri mavjud qurilamalrni avtomatik tarzda tekshiradi va mumkin konfliktlar xaqida habar beradi.
Windows XP ni yuklovchi kompakt-disklar orqali o`rnatishda kompyuter BIOS i CD/DVD-ROM orqali yuklashga ruxsat bergan bo`lishi kerak. Buni BIOS orqali sozlash mumkin. Zamonvaiy kompyuterlarda CD/DVD-ROM orqali yuklash sozlangan bo`ladi.
Keling, Windows XP Professional ni CD/DVD-ROM orqali o`rna-tishni ko`rib chiqamiz:
Yuklovchi CD/DVD diskni CD/DVD-ROM ga qo`yamiz va kompyuterni qayta yuklaymiz. Agar BIOS da CD/DVD-ROM orqali yuklashga ruhsat berilgan bo`lsa kompyuter CD/DVD diskdagi sistema orqali yuklanadi. Bunda foydalanuvchiga WIndowsni o`rnatuvchi master dan tashqari turli hil utilitalar, ya`ni qattiq disk bilan, BIOS bilan, parollar bilan ishlovchi utilitalar, antiviruslar, arxivatorlar, navigatorlar ni ishlatish mumkin. Taxminan quyidagi rasmda berilgan holatdagidek:
Windowsni o`rnatuvchi masterni yuklaymiz. Bunda kompyuterda dinamik yuklanish jarayoni sodir bo`ladi:
Shundan so`ng o`rnatishnign ilk bosqichlari boshlanadi. Bunda litsenziya kelishivi ekranda chiqadi, F8 bosildi. Bazi disklarda litsenziya kelishuv qismi olib tashlangan bo`lishi ham mumikin.
Quyidagi ishlarni bajarish mimkin:
Windowsni o`rnatish uchun [Enter]
Tiklash konsoli yordamida Windowsni tuzatish [R]
O`rnatish dasturidan chiqish [F3]
[Enter] ni bosib o`rnatishda davom etamiz:
Bunda mavjud qattiq diskdagi bo`limlardan birini tanlash kerak. Bu bo`limga Windows OT o`rnatildi. Bo`limda albatta kamida 1.5 Gbayt joy bo`lishi kerak.
Windowsni tanlangan razdelga o`rnatish uchun [Enter];
Yangi razdel hosil qilish uchun [C];
Tanlangan razdelni o`chirish uchun [D].
[Enter] ni bosib o`rnatishda davom etamiz:
Tanlangan razdelni formatlaymiz. Bunda quyidagi usullar taklif etiladi:
NTFS tizimida tez formatlash
FAT tizimida tez formatlash
NTFS tizimida to`liq formatlash
FAT tizimida to`liq formatlash
NTFS tizimida to`liq formatlashni tanlab davom etamiz: bunda formatlash vaqti tanlangan razdel hajmiga bog`liq ravishda kop` yoki kam bo`ladi.
Formatlash jarayoni tugaydi va masterni yuklash uchun zarur bo`lgan fayllar qattiq diskka ko`chiriladi:
9. Kompyuter qayta yuklanadi:
10. Qayta yuklangandan so`ng o`rnatuvchi master ishga garafik rejimda tushadi
11.O`rnatish jarayonida master foydalanuvchidan kerakli sozlashlarni (hududiy parametrlarni, fodalanuvchi va tashkilot nomini, vaqt va sanani, tarmoq parametlarini) kiritishni so`raydi:
12.Master o`z ishni yakunlaydi va kompyuter qayta yuklanadi hamda birinchi bor Windows ishga tushadi [Далее] bosiladi
13. Avtomatik yangilanishni yoqish ni so`raydi.
14. Yangi foydalanuvchini tashkil qilish uchun unga nom beriladi:
15. Va nihoyat foydalanuvchi ish stoli ishga tushadi:
| 