1. Tosh materiallari haqida umumiy tushuncha

• Tosh materiallarini me’yoriy hujjatlar talablariga javob berishini tahlil qilish.

1.Tosh materiallari haqida umumiy tushuncha

• 1.Tosh materiallari haqida umumiy tushuncha
• 2.Tosh materiallarga bo’lgan talablar.

• (1)Qurilish materiallari - binolar (inshootlar) qurish va taʼmirlashda ishlatiladigan tabiiy va sunʼiy ashyolar hamda buyumlar. Umumiy ishlarga moʻljallangan (mas, se-ment, beton, yogʻoch materiallar) va maxsus (mas, akustika materiallari, issiklik izolyatsiya materiallari, oʻtga chidamli materiallar) xillari bor.
• Texnologik va ekspluatatsiya alomatlariga koʻra quyidagi asosiy guruhlarga boʻlinadi. Tabiiy tosh materiallar — mexanik ishlov beriladigan togʻ jinslari (qoplama plitalar, chaqiq tosh, shagʻal va boshqalar). Keramik materiallar va buyumlar — tuproqli xom ashyolardan qoliplash, pishirish yoʻli bilan tayyorlanadi (qarang Keramika, Gʻisht). Anorganik bogʻlovchi moddalar — suv bilan aralashganda plastik boʻtqaga, keyin toshsimon holatga aylanadigan kukunsimon materiallar (sement, gips, ohak va boshqalar). Beton va qorishmalar — bogʻlovchi moddalar, suv va toʻldirgichlar aralashmasidan olinadigan, maʼlum fizik-me-xanik va kimyoviy xossalarga ega boʻlgan tabiiy tosh materiallar. yirik oʻlchamli yigʻma konstruksiyalar va buyumlar tayyorlashda yengil betonlar ishlatiladi. Konstruktiv elementlarning egilish va choʻzilishga mustahkamligini oshirish uchun beton poʻlat armaturalar bilan birgalikda tayyorlanadi (qarang Temirbeton, Temir-beton konst-ruksiyalar).

• Metallardan qurilishda, asosan, poʻlat prokatlar ishlatiladi. Poʻlatdan armaturalar, bino karkaslari (sinchlari), quvurlar, trubo-provodlar, yopma materiallar va boshqa tayyorlanadi. Shu bilan birga alyuminiy qotishmalaridan ham foydalaniladi. Issiqlik izolyatsiya materiallari (mineral paxta, penobeton, asbest, penoshisha, fib-rolit va boshqalar) bino, inshoot, sanoat jihozlarining oʻraladigan konst-ruksiyalari uchun, quvurlarning issiklik izolyatsiyasi uchun ishlatiladi. Organik bogʻlovchi moddalar va gidroizolyatsiya materiallari — bitumlar, ruberoid, tol, asfalt-beton va boshqa Polimeryaarta sin-tetik polimerlar asosida tayyorlanadigan materiallarning katta guruhi kiradi. Ular pollarga toʻshashda (li-noleum, relin va boshqalar), konstruksion va pardozlash materiallari (shisha-plastlar, bezak plyonkalar), issiqlik va tovush izolyatsiya materiallari (pe-noplasshlar, shishaplastlar) sifatida ishlatiladi. Lak va boʻyoqlar — boʻyaladigan konstruksiya sirtida bezak va himoya qoplamasi hosil qiladi. Ular organik va anorganik bogʻlovchi moddalar asosida tayyorlanadi. Bulardan tashqari Qurilish materiallariga shisha (oyna) va plastmassalar ham kiradi.

• Oʻzbekistonda Qurilish materiallaridan sogʻtuproq, sement, alebastr, ganch, qum, shagʻal, marmar va yogʻoch mavjud. Qurilish materiallari uchun Uzbekiston Respublikasi standartlarida jami 120 tadan koʻp standart qabul qilingan (2005 yilgacha).

• Mavjud sun'iy tosh materiallari ro'yxatini ko'rib chiqishni boshlashdan oldin ularni ishlab chiqarishning asosiy usullariga e'tibor qaratish lozim. Shuni ta'kidlash kerakki, hozirda ikkita bunday tur mavjud: otishma va otishma.
• Pishirish materiallariga keramik devor bloklari va g'ishtlar kiradi. Qoida tariqasida, bunday materiallar yuqori quvvatga ega bo'lganligi sababli, qoplamalarni yotqizish uchun, shuningdek, devorlar va ramkalar yaratish uchun ishlatiladi. Ba'zi hollarda bu turdagi materiallar xonalarni bezash uchun (ichki va tashqi), shuningdek, mustahkam poydevor va shiftlarni yaratish uchun ishlatiladi.
• Pishirish yoʻli bilan materiallarni yaratish ularning bir nechta tarkibiy qismlarni oʻz ichiga olgan bir hil massadan hosil boʻlishini oʻz ichiga oladi, shundan soʻng olingan shakl juda yuqori haroratda kuyish yoʻli bilan oʻrnatiladi.

• Tosh materiallarini kuydirmasdan ishlab chiqarish tartibiga kelsak, u issiqlikning o'ziga xos ko'rsatkichlari mavjudligini hisobga olgan holda, ularni qoliplarga yotqizish va maxsus kameralarda qo'shib qo'yish orqali ularni maxsus xom massadan yaratishni nazarda tutadi. va bug '. Ba'zi hollarda, oldindan tayyorlangan xom ashyo maxsus tayyorlangan issiq qolipga quyiladi, lekin qo'shimcha olovsiz. Eng keng tarqalgan turlari orasidayonmaydigan sun'iy tosh materiallarga silikatlar va beton kiradi.
• Shuni ta'kidlash joizki, ko'plab sun'iy toshlar yonmaydigan usulda ishlab chiqariladi, jumladan aglomeratlar, chinni tosh buyumlar, shuningdek, beton asosidagi materiallar.

• Ma'lumki, beton sun'iy tosh material bo'lib, u ko'pincha yangi narsalarni yaratish va ularni bezash jarayonida qo'llaniladi. U birlashtiruvchi turdagi moddaga, turli qo'shimchalarga vasuv. Ushbu kompozitsiyaning asosiy xususiyati shundaki, uning moddasi mukammal darajada bir xillik holatiga keltiriladi, shuningdek, tezda qattiqlashadi. Mahsulotlarning mustahkamlik ko'rsatkichlari yuqori bo'lishi uchun quruvchilar ko'pincha ularni sintetik yoki po'lat tolalar bilan mustahkamlash tartibini amalga oshiradilar.