|
-rasm. Frontend texnalogiyalari
|
| bet | 2/15 | | Sana | 26.05.2024 | | Hajmi | 0,58 Mb. | | #254308 |
Bog'liq diplom 1.1-rasm. Frontend texnalogiyalari.
1.2-rasm. Backend texnalogiyalari.
Veb dasturlashning ahamiyatini yanada kengroq yoritish uchun, uning rivojlanishi, muammolari, xavfsizlik masalalari va kelajakdagi trendlar haqida ham ma'lumot qo'shish foydali bo'ladi.
Veb dasturlashning rivojlanishi 1990-yillarda boshlanib, hozirgi kunda jadal sur'atlar bilan rivojlanmoqda. Veb dasturlashning asosiy bosqichlari:
Statik veb-sahifalar (1990-2000):
Asosiy texnologiyalar: HTML va CSS.
Sahifalar statik bo'lib, bir marta yozilgandan keyin o'zgartirilmaydi.
Dinamik veb-sahifalar (2000-2010):
Asosiy texnologiyalar: JavaScript, PHP, ASP.NET.
Dinamik sahifalar foydalanuvchilarning talablariga mos ravishda o'zgaradi.
Interaktiv veb-ilovalar (2010-hozirgi kunga qadar):
Asosiy texnologiyalar: AJAX, Node.js, Angular, React, Vue.js.
Interaktivlik va real vaqt rejimida ma'lumotlar almashinuvi ta'minlanadi.
Dinamik Internet-dasturlarni ishlab chiqishga yo'naltirilgan dasturlashning tez rivojlanayotgan bo'limi. Web dasturlash tillari, mos ravishda, asosan Internet texnologiyalari bilan ishlashga mo'ljallangan tillardir. Veb dasturlash tillari ikki guruhga bo'linadi: mijoz tomoni va server tomoni.
Veb dasturlashda bir nechta umumiy muammolar mavjud:
Muvofiqlik: Turli brauzerlar va qurilmalarda saytning to'g'ri ishlashini ta'minlash.
Xavfsizlik: SQL injection, Cross-site scripting (XSS), Cross-site request forgery (CSRF) kabi xatolardan saqlanish.
Optimallashtirish: Saytning tezkor ishlashini ta'minlash uchun kod va ma'lumotlarni optimallashtirish.
Foydalanuvchi tajribasi (UX): Foydalanuvchilar uchun qulay interfeys va navigatsiya yaratish.
Web-resurslarning zaif tomonlarini aniqlash jarayonini oʻtkazish muntazam boʻlishi va web-xavfsizlik sohasidagi mutaxassislar tomonidan amalga oshirilishi kerak. Shu bilan birga, nafaqat foydalanish paytida, balki dasturlash jarayonida ham ularning zaif tomonlarini aniqlashni unutmang.Web dasturlashda xavfsizlik masalalari juda muhim ahamiyatga ega, chunki xavfsizlikning etishmasligi foydalanuvchilarning ma'lumotlarini yo'qotishiga, moliyaviy zarar ko'rishiga yoki obro'ning tushishiga olib kelishi mumkin. Quyida web dasturlashda e'tibor berilishi kerak bo'lgan asosiy xavfsizlik masalalari keltirilgan:
HTTPS protokolini qo'llash: Ma'lumotlar uzatilayotganda ularni shifrlash.
Ma'lumotlarni validatsiya qilish: Foydalanuvchi kiritgan ma'lumotlarni tekshirish va to'g'ri ekanligiga ishonch hosil qilish.
Autentifikatsiya va avtorizatsiya: Foydalanuvchi identifikatsiyasini tekshirish va unga ruxsatlarni berish.
Zahira nusxalarini yaratish: Ma'lumotlar yo'qolishining oldini olish uchun muntazam ravishda zahira nusxalari yaratish.
Veb dasturlash sohasida tezkor rivojlanishlar va yangi texnologiyalar paydo bo'lishi bilan bir qatorda kelajakdagi bir qancha trendlar veb-sayt va ilovalarni yaratish usullarini o'zgartirmoqda. Quyida veb dasturlashda kutilayotgan asosiy trendlar haqida ma'lumot keltirilgan:
|
| |
