Bug’alterya esabi tarawin sanli formag’a otkeriw onimdarlig’i

Download 70.46 Kb.
bet	17/17
Sana	20.04.2023
Hajmi	70.46 Kb.
	#52856

Bog'liq
Qalbaev Sardarbek
00066441, Hasanova Sh.(falsafa va madaniyatshunoslik), Gaz payvandlash ishlari o‘quv amaliyoti majmuasi 20 10 22docx, Rasmli tо‘plamlar, mulyajlar yordamida mashg’ulotlar tashkil etish, Tashqi qurilmalar turlari va vazifalari, 2-tajriba, AJNIYAZ ATINDAG’I NO’KIS MA’MLEKETLIK PEDAGOGIKA INSTITUTI MSHT 4 G KURS TALABASI ORINBAEVA MUXABBATTIN SLAYD JUMISI., 1 sinf Chiroyli yozuv To\'garak Yangi 2023-2024, 10-sinf Jahon tarixi tazorat testi1, Ssenariy Muhammad Yusuf ta, gospital, Elektronika va sxemalar Yakuniy nazoray savollari Birinchi var fayllar (1), TTB 2-ma\'ruza

18. Bug’alterya esabi tarawin sanli formag’a otkeriw onimdarlig’i lar Informaciya qáwipsizligi tarawinda qánigeler óz iskerliginde sáykes standartlar hám specifikaciyalardi shetlep óte almaydi. Bug’an sebep, birinshiden, standartlar hám specifikaciyalar – dáslep informaciya qáwipsizligini. profilaktikaliq hám programmaliq-texnikaliq dárejeleri boyinsha bilimlerin toplaw formasinan biri. Olarda joqari dárejedegi qánigeler tárepinen islep shig’ilg’an, tastiyiqlang’an joqari sapali sheshimler hám metodologiyalar dizimge aling’an. Ekinshiden, standartlar hám specifikaciyalar a p pa r a t - p r og r amm a l i q s i s t em a l a r h ám o l a r d i . komponentlerini. óz ara birige aliwin támiyinlewshi tiykarg’i qurilma esaplanadi. (Internet – birlespede bul qurilma haqiyqattan sapali islep atir). Standartlar hám specifikaciyalardi bir-birinen ayriqsha ózgesheleniwshi eki toparina ajiratiw múmkin: – informaciya sistemalarin hám qáwipsizlik talaplari boyinsha qorg’aw qurilmalarin bahalaw hám toparlaw ushin atalg’an bahalaw standartlari; – qorg’aw qurilmalari hám usillarin ámelge asiriw hám olardan paydalaniwdi. túrli táreplerin reglamentlewshi specifikaciyalar. Bul toparlar bizge belgili, qarama-qarsiliqqa barmaydi, kerisinshe bir-birin toltiradi. Bahalaw standartlari shólkemli hám arxitekturaliq specifikaciyalar waziypasin orinlag’an halinda informaciya sistemalarini. informaciya qáwipsizligi kózqarasinan qaralg’anda kerekli bolg’an túsinikleri hám táreplerin aniqlaydi. Specifikaciyalar bolsa arxitektura belgilegen informaciya sistemasin qanday quriw kerekligin hám shólkemli talaplarin qanday qandiriliwin aniqlaydi. Xa l iq ara l iq itibarg’a er isken hám informac iya qáwipsizligi tarawinda keyingi qollanbalarda júdá kúshli tásir kórsetken birinshi bahalaw standarti AQSH ishki isler ministrligini. «Toyg’in sari kitap» (betini. re.i boyi 88 dep ataliwshi «Isenimli kompyuter sistemalarin bahalaw kriteriyalari» (Department of Defeuse Trusted Compyuter System Evaliation Criteria, CSEC) standarti boldi. Sózsiz tastiyiqlaw kerek, «Toyg’in sari kitap» informaciya qáwipsizligini. túsinikler negizin a.latadi. Ondag’i túsindirmelerdi. sanap ótiwdi. ózi jetkilikli: qáwipsizhám isenimli sistemalar, qáwipsizlik siyasati, wákillik dárejesi, esap-kitaplilig’i,isenimliesaplawtiykari,múrájáátlarmonitori, qáwipsizlikti. yadrosi hám perimetri. «Toyg’in sari kitap»tan keyin shig’arilg’an hújjetlerden biri «Toyg’insarikitap»ti. baylaniskonfiguraciyalariushin sipatlamasi» (Trusted Network Interpretation) e. kerekli hújjet esaplanadi. Bul hújjet eki bólimnen ibarat. Birinshi bólim sipatlamani. ózine arnalg’an bolsa, ekinshi bólimi ózine tán yamasa tarmaq konfiguraciyalari ushin ásirese kerek bolg’an qáwipsizlik servisleri aniqlanadi. Birinshi bólimge kirgizilgen e. kerekli túsindirmelerden biri – tarmaqtag’i isenimli esaplaw tiykari. Ayriqsha tárepi – tarmaq konfiguraciyalarini. dinamikligi. Qorg’aw mexanizmleri arasinda konfidencialliq hám aniqliliqti támiyinlewshi kriptografiya ajiratilg’an. Paydalaniwsha.liq máseleleri, oni támiyinlewdegi arxitekturaliq principlerini. rawajlandiriliwi óz waqti ushin tártipli tiykarlaniw boldi. Bólsheklengen informaciya sistemalarin obyektke mólsherlengen túrde kommunikaciyalardi kriptografiyaliq qorg’aw menen birgelikte dekompoziciyalawdi. leksikaliq tiykarinmúrájáátlar (xabarlaw) monitoring fragmentlewdi. korrektligi shártini. jeterliligin aytip ótiw kerek. Bahalaw standartlarinan jáne biri «Evropa mámleketlerini. uyimlastirilg’an ólshemleri»inde informaciya sistemasi islewi kerek jag’daylarg’a aprior shártler joq. Oylap kóreyik, dáslep bahalaw maqseti kórinedi, keyin sertifikatlaw organi bul maqsetke qánshelli toliq erisiliwin, yag’niy, aniq, jag’dayda qáwipsizlikti. arxitekturasi hám ámelge asiriliwi mexanizmlerini. qánshelli korrektligin hám abzallig’in aniqlaydi. Bahalaw maqsetin kórsetiwde je.illestiriw niyetinde standartta húkime 89 larina tán funkcionalliqti. 10 (on) shama menen klaslari aniqlang’an. Usi standartta informaciya texnologiyalar sistemalari hám ónimleri ortasindag’i ózgeshelik aytiladi, biraq talaplarin unifikaciyalaw niyetinde jalg’iz – bahalaw obyekti túsindirmesi kirgizliedi. Standartta qáwipsizlik funkciyalari (servisleri) hám olardi ámelge asiriwshi mexanizmler arasinda ózgeshelikti. Download 70.46 Kb.

Download 70.46 Kb.