SIYOSATSHUNOSLIK, HUQUQ VA XALQARO
MUNOSABATLAR JURNALI
http://t.me/ScienceBox_official
114
Kiberbulling nima?
Kiberbulling deb raqamli texnologiyalar yordamida amalga oshiriladigan
bullingga aytiladi. Bu ijtimoiy media,
xabar almashish platformalari, o'yin platformalari va mobil
telefonlarda sodir bo'lishi mumkin. Bu takroriy xatti-harakatlar bo‟lib, nishonga olinganlarni qo'rqitish,
g'azablantirish yoki sharmanda qilishga qaratilgan. Misollar o'z ichiga quyidagilarni oladi: ijtimoiy
tarmoqlarda kimdir haqida yolg'on ma‟lumotni tarqatish yoki kimnidir xijolatli fotosuratlarini
joylashtirish xabar almashish platformalari orqali zararli xabarlar yoki tahdidlar
yuborish kimningdir
nomidan ish qilish va ularning nomidan boshqalarga haqoratlaydigan xabarlar yuborish. Yuzma-yuz
bulling va kiberbulling ko'pincha bir-biri bilan bir vaqtda sodir bo'lishi mumkin. Ammo kiberbulling
raqamli
iz qoldiradi, bu foydali bo‟lishi mumkin bo‟lgan va tahqirlashni to'xtatish uchun dalillar
keltirishi mumkin bo‟lgan yozuvdir.
Kibermakonda kichik bir lavhani sharhlar yozish orqali jamiyat barqarorligiga ta'sir ko„rsatuvchi
voqelik darajasiga olib chiquvchi uyushgan gruxlar jamoasi mavjud bo„ladi. Bular
Trollar d
eb ataladi.
Troll anonimdir. Ko„pchilik o„qish qiyin, soxta nomlardan foydalanadi. Ular aksariyatining ijtimoiy
tarmoqlardagi sahifalarida shaxsiy ma'lumotlar yo„q. Trollar bir martalik elektron pochta manzilidan
foydalanadi. Aksariyat sharhlar platformasida elektron pochta manzilingizni tasdiqlash talab etiladi.
Trollar mazkur harakatlarni bir martalik manzillar yordamida chetlab o„tadilar.
Trollarning maqsadi
sizni quyushqondan chiqarish hisoblanadi. Ayniqsa inson ongi ko„proq diniy e'tiqod va shaxsiy
hayotiga oid masalalarda ko„proq hissiyotga beriluvchan bo„ladi. Ular o„zlarini sipo tutmaydilar, Ular
aniq ismlar bilan sizga jiddiy ayblovlar qo„yishadi. Boshqacha aytganda, ular muomalada o„ta
tajovuzkordirlar. Trolllar anonim proksi-serverlardan foydalanadi. Istalgan odam troll bo„la
olishi
mumkin: tanishingiz, hamkasbingiz yoki raqobatchingiz. Ular o„zlarining asl shaxsi ma'lum bo„lishini
istamaydilar, chunki aks holda odamlar orasidagi obro„-e'tibor bir zumda badnom bo„ladi.
Trollar boshqa IP manzilni aks ettiruvchi anonimayzer yoki proksi-serverdan foydalanadilar. Trollar
guruhdagi sharhlarga javob qaytarganda, arzirli fikr-mulohaza bildirmaydilar.
Aksincha, qo„pol hazil
qilishga, sizni mojaro va janjalga undashga, urishish yoki haqorat qilishga harakat qilishlari mumkin.
3
