13 ma’ruza. Ichki yonuv dvigatellari sikllari

0-1 protsessda porshen chapdan o’ngga harakatlanadi va so’rish klapani ochilib tsilindrga karbyuratorda tayyorlangan yonuvchi ara­lashma beriladi. Porshen eng chekka holatga borganidan so’ng so’rish klapani yopiladi va porshen o’ngdan chapga harakatlana boshlay­di. Bunda yonuvchi aralashma tsilindrda siqiladi va uning bosimi or­tadi (1-2 protsess).

Aralashma bosimi tsilindrda nuqta 2-ga mos bo’ladigan ma’lum kattalikka erishganidan so’ng elektr uchquni yordamida yondiriladi. Aralashmaning yonishi amalda bir onda sodir bo’ladi, porshen sil­jib ulgira olmaydi va shuning uchun yonish protsessini izoxorik pro­tsess deb hisoblash mumkin (2-3 protsess). Aralashmaning yonishi na­tijasida ishchi jism qiziydi va uning bosimi nuqta 3-ga mos kela­digan kattalikkacha ortadi. Bu bosim ta’siri ostida porshen qaytadan o’ngga harakatlanadi, bunda u tashqi iste’molchiga beriladi­gan kengayish ishini bajaradi (3-4 protsess). Porshen o’ng chekka holatga yetgandan so’ng chiqarish klapani ochiladi va tsilindrdagi bosim atmosfera bosimidan bir oz yuqoriroq bo’lgan qiymatgacha pa­sayadi (4-5 protsess). Porshen o’ng chekka holatga yetgandan so’ng chiqarish klapani ochiladi va tsilindrdagi bosim atmosfera bosimi­dan bir oz yuqoriroq bo’lgan qiymatgacha pasayadi (4-5 protsess) ; bunda gazning bir qismi tsilindrdan chiqadi. So’ngra porshen qaytadan chapga harakatlanib ish bajargan gazlarning qolgan qismini tsilindrdan atmosferaga chiqarib yuboradi (5-0 protsess).

Otto sikli bo’yicha ishlaydigan dvigatel tsilindridagi por­shen bir sikl davomida to’rtta yurish (takt) bajaradi-so’rish, siqish, aralashma yonib tugaganidan keyin kengayish, yonish mahsulotlarini atmosferaga chiqarish.

Tahlil qilish qulay bo’lgan ideallashtirilgan Otto siklini (2-rasm). ko’rib chiqamiz.

Ichki yonuv dvigatelining sikli berk sikl, siklning ishchi jis­mi ideal gaz, uning miqdori dvigatelda o’zgarmasdan qoladi deb faraz qilamiz. U

P T 3

q₁ 3

2

4 2

1 1