14.3. Sisternalar. Gazgolderlar va sferik rezervuarlar
R bosim suyuqlik og’irligidan, odatda juda kam, devor qalinligini (14.7) formula asosida aniqlash eng kam s miqdorga olib keladi. Sisternalar shunday devorlar bilan yetarli mustahkamlikka ega bo‘lmaydi, Shuning uchun hisobli bosim maxsus texnik ko‘rsatmalarga muvofiq aniqlanadi.
(14.7)
Sisternalarni konstruktiv shakllari va payvandlangan birikmalar tiplarini ish sharoitiga bog’liq holda tanlanadi. Uchmaydigan suyuqliklar (suv, moy, mazut) larni saqlash uchun qirg’og’i bukilmagan tubli sisternalardan foydalaniladi; ularni aylanaga burchakli chok bilan payvandlanadi. Listli elementlarni payvandlangan birikmalari o‘ramga ustma-ustlikdir. Bunda tubni konik yoki hattoki yassi qilinadi. Yassi tublar tayyorlash uchun sodda, ammo yuklanganida buklanishdan birmuncha kuchlanish yuzaga keladi, plastik deformasiya ham yuzacha kelishi mumkin. Istisno uchun plastik deformasiyalarni tubni chetki qaytarish uchun foydalaniladi, u 12.5 rasmda ko‘rinadi, unda Ст3 po‘latdan 75 m3 li miqdorga ega gorizontal turg’un sisterna misoli keltirilgan. Silindrik qismi uzuna tutash choklarga, tarqoq joylashgan va burchak chokli halqali ustma-ustli birikmalarga ega. Silindrik qismi devor qalinligi va tubi 5=4 mm. Tub bir qancha listlardan tutash birikmalar bilan payvandlangan va elliptik siklga ega. Silindrni tub bilan tutashuvi bir tekis.
14.5-rasm. Payvandlangan gorizontal sisterna
Suyuq maxsulotlarni transportirovka qilish uchun mo‘ljallangan sisternalarda, harakatlanganda ortiqcha ichki bosimni yuzaga kelishga teng bo‘lgan suyuqlikni tubga urilishi yuzaga keladi. Shuning uchun transport sisternalarni barcha birikmalarini ichki bosim ostida ishlaydigan idishlardagi kabi tutash qilib bajariladi, shu jumladan va chetlarini biriktirish silindrik aylana bilan tub chetlari buklangan bo‘ladi [6].
Suyuq maxsulotlarni tashish uchun vagonlar shunga o‘xshash. Ularni katta diametrga va katta qattiqliligi bo‘lgani uchun ular yuk ko‘taruvchi konstruksiya vagon aravachalari bilan qo‘llab-quvvatlanadigan funksiyani bajaradi.
Listli konstruksiyalarda teshiklar oldida, turli quvurlar, patrubkalar, shtutserlarni payvandlash uchun birmuncha jamlanishi paydo qiluvchi joyga hos kuchlanish yuzaga keltiriladi. Kesmani samarasini kuchsizlantirish uchun devorlarni joyli kuchaytirishga e’tibor qaratiladi, masalan 14,6 a rasmda ko‘rsatilgandek halqani payvandlanadi. Bunday kuchaytirishni ko‘pincha rezervuarlarda qo‘llaniladi. Agarda patrubka diametri katta bo‘lmasa kuchaytiruvchi halqani qo‘llash shart emas (14.6, b rasm). birikmani zichligini oshirish uchun chokni chuqur payvandlash maqbul (14.6 v rasm) va kuchlanish konsentratorlarni qo‘llash maqbul bo‘ladi.
14.6-rasm. Patrubkalarni payvandlash:
a-halqa bilan kuchaytirish; b-patrubkani kichik diametrligida; d-chuqur
payvandlanganda; e-kuchlanishni konsentrasiyasini bartaraf etish bilan
|
