G ilam , savat to'qish san ’ati
Gilam to ‘qish san’ati tarixi, uning rivojlanish bosqichlari, hozirgi ahvoli va
imkoniyatlari. 0 ‘zbek milliy gilamchilik maktablari va ustalari. Gilam
mahsulotlari turlari va uni tayyorlashda
ishlatiladigan hom-ashyo, jihoz va
moslamalar. Savatchilik xunari tarixi. Savat to‘qishda ishlatiladigan hom-ashyo,
jihoz va moslamalar. Savat to‘qish uslublari.
Amaliy m ashg'ulotlarini tashkil etish boyicha ko‘rsatma va
tavsiyalar
Amaliy mashg‘ulotlarining tavsiya etiladigan mavzulari:
1. Qo‘lda va mashinada kashta tikish. Qo‘lda kashta tikishda kashtado‘zning ish
o‘miii tashkil etish. Kerakli jihoz va moslamalar. Kashtado‘zlikda
qo‘llaniladigan choklarni tikish usullari. Kashta tikish uchun tanlangan
nusxani asos (gazlama) ga ko‘chirish usullari (ko‘chirgich qog‘ozdan
foydalanish, tasvir konturi bo‘ylab qaviq tortish, qaviq konturi bo‘ylab
teshiklar hosil qili shva u orqali kukun izi tushirish, yorug‘lik nusxa
ko‘chirish). Milliy kashtado‘zlik maxsulotlaridan namunalar tikish. Ayollar
va bolalalar kiyimlarini kashta bilan bezash.
2. Tikuv buyumlarini zardo'zlik usuli bilan bezash. Zardo'zlik
maxsulotlari
turlari.
Zardo‘zlikda qo‘llaniladigan jihoz va moslamalar. Zardo‘zlikda
ishlatiladigan chok turlari. Choynak g‘ilofi shaklini tanlash, uni moslamaga
joylashtirish, bezak nusxasini tanlash va bezatish.
3. Do‘ppi tikish texnologiyasi. D o‘ppi tikishda ishlatiladigan materiallar va
bezak elementlar. Do‘ppi uchun asos, material shakli tanlash va o ‘lchov olish.
Do‘ppini bichib tyyorlash, tikish va bezatish.
4.
Quroqchilik texnikasi. Quroq tikish usullari. Gazlama qoldiqlarini quroq
tikishga tayyorlash. quroq kompozitsiyasini tuzish. Taxlama va yassi quroq
tikish.
5. Naqqoshlik san’ati. Naqqoshlik san’atining o‘ziga xos xususiyatlari.
Oddiy
naqsh elementlari: oygul, barg, lolalarni chizish.
6. Oddiy naqsh namunalari: zanjira, bofta, guli raftori, bargli raftori, aylana
islimi, boftali islimi, mehrobli islimilarni chizish.
7. Naqsh kompozitsiyalari: yo‘l ichiga naqsh chizish, uchburchak ichiga naqsh
chizish, aylana ichiga naqsh chizish.
8. Naqsh kompozitsiyalarining nomlanishi va ulami o ‘yish:
uchburchak ichida
naqsh kompozitsiyasini tuzish va chizish, to'rtburchak va aylana ichida naqsh
kompozitsiyasini tuzish va chizish, yog‘och buyumlarga chizilgan naqshlami
ko‘chirish. Axta (ulchi) tayyorlash.
9. Nusxa ko'chirish: kurschalar, panjaralar, qutichalarga
naqshlardan nusxa
ko‘chirish, oddiy va murakkab naqshlaming o‘yilishi, quticha, ramka,
xontaxta oyog‘i, uchburchak, to'rtburchak va aylana ichida naqshlami o‘yish,
o'yilgan naqshlami pardozlash.
10. Yog‘och o‘ymakorligi san’ati, yog‘och o‘ymakorligida ishlatiladigan
asboblarni ishga sozlash va saqlash qoidalari. Yog‘och o ‘ymakorligida
6
ishlatiladigan materiallar. Yog‘ochga naqshlar o‘yishda ishlatiladigan
materiallar va asboblar.
11. Ganchkorlik san’ati. Ganch o ‘ymakorligida ishlatiladigan materiallar, asbob-
uskunalar. Buyumga naqsh namunalarini chizish va yasash.
12. Kulolchilik san’ati.
Kulolchilik maxsulotlari, ishlatiladigan asbob-uskunalari
turlari. Buyumlami yasash texnologiyasi.
Amaliy m ashg‘ulotlami tashkil
etish bo‘yicha kafedra professor
o‘qituvchilar tomonidan ko‘rsatma va tavsiyalar ishlab chiqildi. Unda fanning
asosiy m a’ruza mavzulari bo‘yicha olgan bilim ko‘nikmalami va masalalami
yechish orqali yanada boyitadi. Shuningdek darslik va o ‘quv qo‘llanmalar
asosida
talabalar bilimlarini mustahkamlashga erishish, o ‘quv materiallaridan foydalanish,
ilmiy maqola va tezislami chop ettirish, talabalar bilimlarini oshirish masalalarini
yechish, mavzular bo‘yicha ko‘rgazmali qurollar tayyorlash va boshqalar tavsiya
etiladi.
