2-amaliy ish guruh: 216-21 Fan nomi: Hayot faoliyati xavfsizligi Tekshirdi: Saidova Gulchehra Bajardi: Mengqorayev Xolmunhammad Toshkent 2024 Hayot faoliyati xavfsizligining ergonomik asoslari

Download 2,26 Mb.
Sana	14.05.2024
Hajmi	2,26 Mb.
	#233740

Bog'liq
HFX 2-amaliy ish

Hayot faoliyati xavfsizligining ergonomik asoslari Elektromagnit nurlanishlarning inson organizmiga ta’siri.
Foydalanilgan adabiyotlar

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

2-AMALIY ISH

Guruh: 216-21
Fan nomi: Hayot faoliyati xavfsizligi
Tekshirdi: Saidova Gulchehra
Bajardi: Mengqorayev Xolmunhammad

Toshkent 2024

Hayot faoliyati xavfsizligining ergonomik asoslari

Elektromagnit nurlanishlarning inson organizmiga ta’siri.

Elektromagnit nurlanishlarning inson organizmiga ta’siri juda katta. Elektromagnit maydonlarining inson organizmiga ta’siri elektr va magnit maydonlarining kuchlanishi, energiya oqimining intensivligi, tebranish chastotasi, nurlanishning tananing ma’lum yuzasida to’planishi va inson organizmining shaxsiy xususiyatlariga bog’liq bo’ladi.

Elektromagnit maydonining inson organizmiga ta’sir ko’rsatishining asosiy sababi shuki, inson tanasi tarkibidagi atom va molekulalar bu maydon ta’sirida musbat va manfiy qutblarga bo’lina boshlaydi¹². Qutblangan molekulalar elektromagnit maydoni tarqalayotgan yo’nalishga qarab harakatlana boshlaydi.
Elektromagnit maydonining inson organizmiga ta’siri natijasida qon, hujayralar oralig’idagi suyuqliklar tarkibida tashqi maydon ta’siridan ionlashgan toklar hosil qiladi. O’zgaruvchan elektr maydoni inson tanasi hujayralarini o’zgaruvchan dielektrik qutblanish, shuningdek, o’tkazuvchi toklar hosil bo’lishi hisobiga qizdiradi.
Issiqlik samarasi elektromagnit maydonlarining energiya yutishi hisobiga bo’ladi. Energiya yutilishi va ionlashgan toklarning hosil bo’lishi biologik hujayralarga maxsus ta’sir ko’rsatishi bilan kechadi, bu ta’sir inson ichki organlari va hujayralaridagi nozik elektr patensiallari ishini buzish va suyuqlik aylanish funksiyalarining o’zgarishi hisobiga bo’ladi.
O’zgaruvchi magnit maydoni atom va molekulalarning magnit momentlari yo’nalishlarining o’zgarishiga olib keladi¹². Bu effekt inson organizmiga ta’sir ko’rsatish jihatidan kuchsiz bo’lsada, lekin organizm uchun befarq deb bo’lmaydi. Maydonning kuchlanishi qancha ko’p bo’lib uning ta’sir davri davomli bo’lsa, organizmga ko’rsatuvchi ta’siri shuncha ko’p bo’ladi.

85.Yuqori kuchlanish tarmoqdan past kuchlanishga o’tishni himoyasi.
Yuqori kuchlanish tarmoqdan past kuchlanishga o’tishni himoyasi juda muhimdir. Transformatorni yuqori va past taraflarini chulg`amlarini tutashuvida, past tarmoqni kuchlanishi ustiga baland kuchlanish qo’shiladi, bunga esa tarmoqni va uskunani izolyatsiyasi qisobga olinmagan¹.
Eng ko’p sodir bo’layotgan kuchlanishi 6000 va 10000 V bo’lgan tarmoqlar tarafidan 380 V tarmoqqa o’tib kеtishi uchrab turadi¹. Agar baland va past kuchlanish tarmoqlari izolyatsiyalangan nеytral bilan ishlab turgan bo’lsa, fazalarni o’tish vaqtida faza o’tkazgichlaridan bittasi, fazalarni baland va past kuchlanishlar yig’indisiga tеng kuchlanish ostida qoladi, yеrga nisbatan (bu xolat istalgan faza bilan sodir bo’lishi mumkin va boladi, transformator chulgamini ulangan guruhlarga bog’liq, misol uchun faza A) ikkita boshqasi esa- baland tarafini faza kuchlanishidan sal pastroq kuchlanishiga duch kеladi¹.
Agar past kuchlanishi tarmoqni nеytrali yеrga ulangan bo’lsa baland kuchlanishni o’tishi yer bilan tutashkan bo’ladi, shu bilan birga fazalardan birini kuchlanish, yеrga nisbatan past kuchlanish tarmoqlarni nеytral kuchlanishi yеrga nisbatan va shu tarmoqni faza kuchlanishni yig’indisiga tеng bo’ladi, ikkita boshqa fazalar–shu tarmoqni faza kuchlanishidan kichikroq bo’ladi¹.
Nol o’tkazgichni qayta yеrga ulashi kuchlanishlarni farqini yanada kamaytiradi¹. Agar past kuchlanish tarmoqlarda nеytralni mustahkam yеrga ulash mumkin bo’lmasa, (transformator chulgamlari uchburchak shaklida ulangan bolib) nеytralni yеrga yorib o’tuvchi saqlagich orqali yoki past kuchlanish tarmoq fazalaridan birini yеrga yorib o’tuvchi saqlagich orqali ulanadi¹. Kuchlanishi 3000 V dan ziyod bo’lgan tarmoqlarda yorib o’tuvchi saqlagich qo’llaniladi¹.

Xulosa
Elektromagnit nurlanishlar va yuqori kuchlanish tarmoqlarining inson organizmi va tarmoq tizimlari uchun ta’siri juda muhimdir. Elektromagnit nurlanishlar inson organizmiga ta’sir ko’rsatadi, bu ta’sirning darajasi va turi nurlanishning kuchlanishi, tebranish chastotasi, va inson organizmining shaxsiy xususiyatlariga bog’liq. Bu ta’sirning natijasida, inson organizmi uchun zararli bo’lishi mumkin. Shuning uchun, elektromagnit nurlanishlardan himoya qilish uchun zarur chora-tadbirlar ko’rilishi kerak.
Yuqori kuchlanish tarmoqdan past kuchlanishga o’tishni himoyasi juda muhimdir. Bu, tarmoqning va uskunani izolyatsiyasi qisobga olinmagan holatda, baland kuchlanishning past tarmoqga o’tishi sabab bo’ladi. Bu holatda, tarmoq va uskuna zarar ko’rish riski bor. Shuning uchun, baland va past kuchlanish tarmoqlarini bir-biridan ajratish uchun zarur chora-tadbirlar ko’rilishi kerak. Bu, tarmoqning ishonchli va xavfsiz ishlashini ta’minlaydi.
Bu ikki mavzuni birlashtirganda, elektromagnit nurlanishlar va yuqori kuchlanish tarmoqlarining inson organizmi va tarmoq tizimlari uchun ta’siri juda muhimdir. Bu ikki holatda ham, zararli ta’sirni kamaytirish uchun zarur chora-tadbirlar ko’rilishi kerak. Bu, inson salomatligini va tarmoq tizimlarining ishonchli va xavfsiz ishlashini ta’minlaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar

Labor Protection and Leverage on JSTOR
https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---relconf/documents/meetingdocument/wcms_358295.pdf
https://mdpi-res.com/d_attachment/sustainability/sustainability-15-08529/article_deploy/sustainability-15-08529-v2.pdf?version=1685011701
https://uz.wikipedia.org/wiki/Mehnat_muhofazasi
https://azkurs.org/mehnat-muhofazasini-rejalashtirish.html

Download 2,26 Mb.