Gazlarni H
2
S va CO
2
larda tozalashda absorbentlar sifatida etilaminlar – MEA;
DEA; TEA ishlatiladi. Gaz aralashmasi (Gaz+ H
2
S+ CO
2
) absorberni pastki
qismidan, uning ichkarisiga kiritiladi. Absorberni yuqori qismidan esa reginiratsiya
qilingan amin (MEA-monoetanolomin) eritmasi oqiziladi.
Natijada, pastdan
yuqoriga ko‘tarilayotgan gaz aralashmasi bilan etanolamin eritmasi o‘rtasida
to‘qnashuv sodir bo‘lib, H
2
S va CO
2
lar aminlar tomonidan yutiladilar va quyidagi
kimyoviy birikmalarni hosil qiladi.
2C
2
H
6
-ONH
2
+H
2
S
⇆[(C
2
H
5
ONH
2
)
2
H]
2
S
2C
2
H
5
ONH
2
+H
2
O+CO
2
⇆[(C
2
H
5
CNH
2
)H]
2
CO
2
H
2
S va CO
2
bilan hosil qilgan etalomin mahsuloti, absorberni pastki qismidan
qo‘shimcha qizdiruvchi apparatlar orqali bo‘g‘latuvchi kolonnaga oqiziladi.
Qizdirishlar natijasida reaksiya orqa tomonga siljib, etanolamin va H
2
S va CO
2
lar
yana ajratiladi.
Ajralgan gazlar (H
2
S), keyingi qayta ishlash jarayoniga (elementlar,
oltingugurt, sulfat kislotasini olish uchun) yuboriladi.
Etanolamin eritmasi esa
bo‘g‘latuvchi kolonnani pastki qismidan yana absorberga haydaladi. Absorberda
H
2
S va CO
2
larda tozalangan gaz keyingi texnologik jarayonga yuboriladi.
Gazlarni mexanik qo‘shimchalardan tozalash
chang ushlagichlarda amalga
oshiriladi. Bu apparatlar asosan gazni kompressor stansiyasiga (KS) va gazni
taqsimlash stansiyasiga (GRS) kirish oldidan o‘rnatiladi. Ular konstruksiyalari bilan
farq qilib, xo‘l yoki quruq filtrlash prinsipi bo‘yicha ishlaydilar (siklon va yog‘li
chang ushlagichlar).
Hamma qo‘shimchalarda tozalangan gaz (unga hid berish maqsadida)
odorlanadi. Odoron vazifasida etil markaptan S
2
N
5
SHishlatiladi. Odorlash jarayoni
barbotash apparatida sodir etilib, 1000 m
3
gazga 16 g etilmerkaptan qo‘shiladi.
Hamma jarayonlardan o‘tgan gaz bosh qurilmada
joylashgan, bosh
kompressor yordamida magistral gaz quvuriga yuboriladi.
Magistral gazoprovodlarda gaz taqsimlash stansiyalarini avtomatlashtirish va
telemexanizatsiyalashning asosiy vazifasi gaz taqsimlash stansiyasi ishini to‘liq
avtomatlashdan iborat. Gaz taqsimlash stansiyasini (GRS) to‘liq avtomatizatsiyalash
uchun yangi gaz regulyator asbob-uskunalari ishlab chiqarilgan: masalan, bevosita
ta’sir qiluvchi regulyatorlar;
porshen turidagi regulyatorlar; elastik muftali
regulyatorlar; yangi turdagi sarflagich (rasxodometr)
va gaz hisoblagichlar
(schetchiki) va b.
Gaz taqsimlash stansiyasi yangi regulyator apparatlari bilan jihozlangandan
keyin, uning ishlari ishonchli ravishda avtomatizatsiyalanadi. Xizmat ko‘rsatish
jarayonida quyidagi tadbirlar amalaga oshiriladi:
- operator uyida rejimning buzilganligi haqidagi
signalizatsiyani ishga
tushirish;
- gaz taqsimlash stansiyasi yoqiladigan pech (kotel)larni himoya qilish va
avtomatizatsiyalash.
Bu tadbirlar yoqiladigan pechlarning muntazam ishlashini ta’minlaydi.
