|
2. Kimyoviy muvozanat. Le-Shatel’e prinsipi. Massalar ta'siri qonuni va uning amaliy qo'llanilishi. Geterogen sistemalar uchun fazalar qoidasi
|
| bet | 20/21 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 0,82 Mb. | | #236529 |
Bog'liq 2. Kimyoviy muvozanat. Le-Shatel’e prinsipi. Massalar ta\'siri qoEritmalarning osmotik bosimi. Qizil qon hujayralari (qizil qon tanachalari) toza suvga joylashtirilsa, ular shishib(bo’kib), yumaloq bo'lib qoladi va nihoyat yorilib ketadi. Buning sababi shundaki, suv hujayra devorlari orqali o'tadi, hujayra ichidagi suyuqlikda erigan moddalar (gemoglobin va boshqa oqsillar) hujayra devorlariga kira olmaydi; tizim ikki suyuqlik o'rtasida (suv bug'ining teng bosimiga) muvozanat holatiga intilishini hisobga olib, suv hujayraga kiradi.
Agar hujayra devorlari etarlicha kuchli bo'lsa, hujayra ichidagi gidrostatik bosim ma'lum bir qiymatga yetganida muvozanat vujudga keladi, bunda eritmaning to'yingan bug 'bosimi hujayralar tashqarisidagi toza suvning to'yingan bug' bosimiga teng bo'ladi. Bu muvozanatli gidrostatik bosim eritmaning osmotik bosimi deyiladi.
Eritmada ma'lum turdagi zarrachalarning yarim o'tkazuvchan bo'linma orqali selektiv diffuziya(tarqalish) hodisasi osmos deyiladi. Yarim o'tkazgichli membrananing birlik yuzasiga yo’naltirilgan osmosga sabab bo'ladigan kuchga osmotik bosim deyiladi. Vant Goff elektrolit bo'lmagan eritmadagi osmotik bosim erigan moddaning molyar kontsentratsiyasiga proportsional ekanligini ko'rsatdi:
р = cRT,
bu erda c = n/V - molyar kontsentratsiya, mol / l. Bu ifoda ideal gazlar uchun Clapeyron-Mendeleyev tenglamasiga o'xshaydi, lekin bu tenglamalar turli jarayonlarni tasvirlaydi. Osmotik bosim eritmada qo'shimcha miqdorda erituvchi yarim o'tkazuvchan membrana(to’siq) orqali kirganda paydo bo'ladi. Bu bosim - kontsentratsiyani yanada tenglashtirishga to'sqinlik qiladigan kuchdir.
Rasmiy o'xshashlik Vant-Goffga (1887) osmotik bosim qonunini shakllantirishga imkon berdi: osmotik bosim, agar erigan modda ideal gaz shaklida, eritma bilan bir xil hajmni egallasa, bir xil haroratda erigan moddaning beradigan bosimiga teng.
Mendeleyev-Kliperon tenglamasi singari, Vant-Goff tenglamasi ham moddaning molekulyar og'irligini aniqlash imkonini beradi.
Ko'pgina biologik jarayonlar (
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
2. Kimyoviy muvozanat. Le-Shatel’e prinsipi. Massalar ta'siri qonuni va uning amaliy qo'llanilishi. Geterogen sistemalar uchun fazalar qoidasi
|
