Elektrolit eritmalari. Raul qonunlari elektrolit eritmalari - elektr toki o'tkazadigan eritmalar (hatto cheksiz suyultirilgan) uchun ham bajarilmaydi. Bu og'ishlarni hisobga olish uchun Van't-Goff yuqoridagi tenglamalarga tuzatish kiritdi - bu izotonik koeffitsient i hisoblanadi, bu koeffitsient erigan moddaning molekulalarining dissitsilanishi(ajralishi)ni hisobga oladi.
∆Teritma =iKm (6)
∆Tb =iEm (7)
Elektrolitlar eritmalarining Raul qonunlariga bo'ysunmasligi va Van't-Goff printsipi S.A. Arrenius tomonidan elektrolitik dissotsilanish nazariyasini yaratilishining boshlanish nuqtasi bo'lib xizmat qildi.
Shunday qilib, bu tenglamalar faqat erituvchining xususiyatlarini o'z ichiga oladi.
∆Teritma va ∆Tb gram-molekulalar soniga proportsional(mutanosib) ravishda o'zgarib turishi va har bir gram-molekulada bir xil miqdordagi molekulalar (6,024.1023) bo'lganligi sababli, eritmaning bu xususiyatlari faqat erigan moddaning zarrachalari soniga bog'liq. Demak, Raultning ikkinchi qonuni: qaynash nuqtasining oshishi va eritmalarning muzlash nuqtasining pasayishi erigan moddaning zarrachalari soniga proportsional(mutanosib)bo’lib, uning tabiatiga bog'liq emas.
Agar binar eritmaning tarkibiy qismlari uchuvchan bo'lsa, u holda eritma ustidagi bug 'ikkala komponentni o'z ichiga oladi (bug' tarkibidagi komponentlarning nisbiy tarkibi, qoida tariqasida, eritmadagi tarkibidan farq qiladi: bug' nisbatan qaynash nuqtasi pastroq bo'lgan komponentga boyroq bo’ladi). Bir -birida cheksiz eriydigan A va B komponentlaridan iborat ideal binar eritmani ko'rib chiqamiz. Bug'ning umumiy bosimi, Raulning birinchi qonuniga binoan
(8)
Shunday qilib, ideal binar eritmalar uchun to'yingan bug'ning umumiy va partsial bosimining B komponentining mol fraktsiyalarida ifodalangan eritma tarkibiga bog'liqligi har qanday kontsentratsiyada chiziqli bo'ladi (1 -rasm).
1 - rasm. Ideal eritmaning partsial va umumiy bug 'bosimlarining kontsentratsiyaga bog'liqligi.
Bunday tizimlarga, masalan, benzol - toluol, geksan - heptan va boshqa izomerik uglevodorodlarning aralashmalari kiradi. Real eritmalar uchun bu bog'liqliklar egri chiziqli bo’ladi (2 -rasm).
2-rasm. Ideal (shtrix(kesilgan) chiziqli) va real (to’liq chiziqli) binar eritmalarning partsial va umumiy bug 'bosimlarining Raul qonunidan ijobiy (chap) va salbiy (o'ng) chetlanishlar bilan bog'liqligi.
Agar bu komponentning molekulalari bir -biri bilan boshqa komponent molekulalariga qaraganda kuchliroq ta'sirlashsa, bu holda aralashmaning haqiqiy partsial bug 'bosimi Raulning birinchi qonuniga ko'ra hisoblanganidan (ijobiy chetlanishlar) katta bo'ladi. Agar bir hil zarrachalar bir -biriga o'xshash bo'lmaganidan kuchsizroq ta'sirlashsa, komponentlarning partsial bug 'bosimi hisoblanganidan past bo'ladi (salbiy chetlanishlar).
Real eritmalarning hosil bo’lishi (shakllanishi) issiqlik va hajmiy (qisqarish deb ataladigan) effektlar bilan kechadi. Raul qonunidan ijobiy chetlanishlarga ega bo'lgan real eritmalar issiqlikni yutuvchi sof komponentlardan hosil bo'ladi (ΔНeritma > 0); eritmaning hajmi komponentlarning dastlabki hajmlari yig'indisidan katta bo'lib chiqadi (ΔV > 0). Raul qonunidan salbiy chetlaniishli echimlar issiqlik chiqishi bilan hosil bo'ladi (ΔНeritma < 0); bu holda eritmaning hajmi komponentlarning dastlabki hajmlari yig'indisidan kichik bo'ladi (ΔV < 0).
|
