2-mashg’ulot: Laboratoriya asbob-uskunalari va idishlarini tayyorlash
Mashg’ulotdan maqsad - laboratoriya asbob-uskunalari va idishlarini tayyorlash
texnikasi bilan tanishishdan iborat.
Buning uchun quyidagi materiallar kerak bo’ladi: kalstiylangan sodaning
0,5%-li aralashmasi (Na
2
CO
3
); kaustik sodaning 0,2-1%
li eritma aralashmasi
(NaOH); xromli aralashma.
Mashg’ulot o’tkazishning moxiyati va uslubi. Xromli aralashma, 0,5l sklyanka
konstentrlangan oltingugurt kislotasi quyib, aralashtirib turgan holda , 50-60 gr
mayin, kaliy dixromat (xrompik K
2
Cr
2
O
7
) sepib tayyorlanadi. Bu aralashmadan
kimyoviy
idishlarni botirib olishda, toki tiniq-yashil rang hosil bo’lgunga qadar
foydalaniladi. Yangi aralashma pushti-qizil rangga ega.
Kolbalar, tomizgichlar va stakanlar ish tugagandan keyin iliq suvda
chayiladi va ma’lum bir vaqtga xromli aralashmaga tashlab qo’yiladi. Keyin erishi
bilan qaynoq 0.5 %li sodali eritmada yuvuladi. Shundan keyin idishlar vodoprovod
suvida ayrim hollarda esa distillangan suvda chayiladi va quritiladi.
Idishning ichki devorida suv tomchilari yoki ulardan qolgan dog’larning
borligi, uning etarli miqdorda toza emasligini bildiradi. Yog’ o’lchagich tozaligiga
alohida e’tibor beriladi. Ish tugagandan so’ng, yog’ o’lchagich
xali sovumagan
holda, undagi narsa yaxshilab chalqitilib, asta-sekin probkasi ochilib, yog’
o’lchagich og’izchasini o’ziga qaratmagan holda butilkalarga quyiladi. Yog’
o’lchagich issiq suvda chayiladi, 0.5% li qaynoq sodali eritmada yuviladi va yana
toza suvda chayiladi. Qattiq silkitish orqali yog’ o’lchagichdagi
suv qoldiqlari
chiqarib tashlanadi va og’izchasini yuqori qo’ygan holda quritishga qo’yiladi. Agar
yog’ o’lchagichlar o’z vaqtida yuvilmagan bo’lsa, u holda ular qaynoq suvli
tog’oraga, yog’lar to’liq erigunga qadar, solib qo’yiladi va undan keyin yuqorida
ko’rsatilgan usulda yuviladi.
Yog’ o’lchagich probkalari 0,5%li sodali issiq eritmada yuviladi, 2
marta
suvda chayiladi va sochiqda artiladi. Probkalarni yuvuqsiz qoldirish, issiqlik
asbob-uskunalariga yaqin qo’yish va quritish shkafida quritish mumkin emas.
Bunda ular elastikligini yo’qotadi.
Areometrlar ish tugagandan keyin toza suvda chayqaladi.
Bunda suvdagi
harorat 30
0
S dan yuqori bo’lmasligi lozim. Chunki yuqori haroratda termometr
kapilyari yorilib ketishi mumkin. Areometrlarni isitish asboblari oldiga qo’ymaslik
kerak.
Texnologik va sutli mahsulotlardagi namlikni aniqlovchi tarozilar, tarozilar
va reyterlar toza holda tutiladi. Buning uchun yumshoq chyotka bilan tarozilar
changdan
tozalanadi, tovoqchalar yumshoq, quruq mato bilan artiladi. Agar
tarozilarda dog’ hosil bo’lgan bo’lsa, ular benzin bilan yuviladi va quruq matoda
artiladi.
Tsentrifuga vaqti-vaqti bilan moylab turiladi. Agar undagi jiromer sinsa,
diska sodali eritmada yuviladi. Keyin suvda yuviladi va yaxshilab artiladi.
